از بین نسبتهای مالی که اثر مهمی بر میزان ریسک و سودآوری بانکها دارند، تراز ارزی از مهمترین نسبتها است. تراز ارزی بانکها عبارت است از دارایی ارزی منهای بدهی ارزی که با افزایش نرخ تسعیر ارز افزایش مییابد و افزایش آن سود تسعیر ارز بانکها را نیز افزایش خواهد داد. بر اساس آخرین مصوبه بانک مرکزی نرخ تسعیر ارز بانکها نسبت به اعلامیه قبلی ۳۲ درصد افزایش یافت و نرخ دلار ۱۵,۹۰۰ و نرخ یورو ۱۹هزار تومان اعلام شد.
این افزایش نرخ ارز به منظور حمایت از بازار در شرایط فعلی صورت گرفته است چرا که با افزایش نرخ ارز سود محاسباتی بانکها برای سال مالی ۱۳۹۹ افزایش خواهد یافت. لازم به ذکر است که این سود قابل تقسیم نبوده، فقط جنبه محاسباتی دارد و تا زمانی که بانکها قصد یا توانایی تبدیل خالص داراییهای ارزی خود را به ریال نداشته باشند، قابل دسترس نیست. به عنوان مثال بانکهای کشور داراییهای بلوکه شده زیادی در خارج از کشور دارند که تا زمان آزادسازی آنها نمیتوانند به آنها دسترسی داشته باشند و تبدیل به ریال کنند.
تعیین اثر دقیق این مصوبه بر میزان افزایش سود سال ۱۳۹۹ بانکها امکانپذیر نیست. با این وجود اکثر بانکها در این رابطه شفاف سازی کردهاند و تعدادی از آنها اعلام کردهاند که این افزایش سود تاثیر قابلتوجهی بر سودآوری آنها نخواهد داشت. از جمله بانک دی و آینده اعلام کردهاند که تاثیر با اهمیتی بر صورت عملکرد دوره مالی ۱۳۹۹ نخواهد داشت. از این بین بانکهایی مانند بانک رفاه و پاسارگاد اعلام کردهاند که وضعیت مثبت بازار ارزی آنها به ترتیب ۱۰۰ و ۶۶۰ میلیون دلار است که حدودا ۴۹۰ و ۳,۲۳۴ میلیارد تومان به سود این شرکتها افزوده خواهد شد.
گفتنی است که خالص داراییهای ارزی بانکها متعلق به بانکها است و هر زمان که تبدیل به ریال شود میتوانند سود آن را شناسایی کنند اما به منظور رعایت اصل تطابق هزینه و درآمد در حسابداری پایان هر سال تسعیر ارز صورت میگیرد. در واقع با اعلام افزایش نرخ تسعیر ارز از سوی بانک مرکزی، سود جدیدی برای بانکها ایجاد نمیشود بلکه سودی که قرار است در سالهای آتی دریافت کنند را در پایان سال ۱۳۹۹ شناسایی میکنند. نباید فراموش کرد این مهم سودی نیست که در حال حاضر قابل دسترس باشد و شناسایی آن در سالهای آتی بعد از تبدیل آن به ریال امکانپذیر خواهد بود.
در حال حاضر مشاهده میشود که بازار نسبت به این خبر واکنش مثبتی نشان نداده، احتمالا اثر افزایش نرخ ارز بر سودآوری بانکها توسط بازار در گذشته پیشخور شده است و خبر جدیدی برای بازار محسوب نمیشود. بنابراین بر خلاف انتظار، قیمت سهام بانکها واکنش مثبت محسوسی به این خبر نشان ندادند.
با این حال، باید خاطرنشان کرد که شناسایی سود تسعیر ارز توسط بانکها نسبتهای مالی آنها را بهبود میبخشد و این امر در بهینه کردن فعالیت آنها میتواند موثر باشد.