اکنون که در روزهای پایانی سال به سر می‌بریم، علاوه بر بازارهای شب عید، بازار ارائه آمارهای عملکرد سالانه دولت نیز داغ است و بیشتر گزارش‌ها نشان می‌دهند که در سال جاری، اقتصاد ایران مسائل تازه‌ای را تجربه کرده و این تجربه با پیشرفت و جهش همراه بوده است.
روزنامه آرمان در گزارشی، نوشت: اکنون که در روزهای پایانی سال به سر می‌بریم، علاوه بر بازارهای شب عید، بازار ارائه آمارهای عملکرد سالانه دولت نیز داغ است و بیشتر گزارش‌ها نشان می‌دهند که در سال جاری، اقتصاد ایران مسائل تازه‌ای را تجربه کرده و این تجربه با پیشرفت و جهش همراه بوده است.
در ادامه این گزارش آمده است: تک رقمی شدن نرخ تورم، جهش رشد اقتصادی، حل بحران نفتی و دو برابر شدن صادرات نفت، ورود اولین ایرباس، بهبود قدرت خرید و وضعیت معیشت مردم و... از جمله دستاوردهای دولت در سال 95 بوده‌اند که مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری نیز به تازگی در این مورد صحبت کرده است. مسعود نیلی در سخنان خود مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی دولت تدبیر و امید را کاهش چشمگیر نرخ تورم، رشد اقتصادی و ایجاد سالانه 700 هزار شغل عنوان کرد.
زمانی که دولت یازدهم روی کار آمد، اقتصاد ایران با مشکلات زیادی از جمله وجود تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کرد. به همین دلیل مسئولان این دولت تلاش کردند تا با انجام مذاکرات هسته‌ای این مشکل اساسی را پشت سر بگذارند و موفق به انجام این کار هم شدند، اما درست زمانی که انتظار داشتیم دستاوردهای برجام یکی پس از دیگری رخ‌نمایی کنند، به ناگاه افت شدید قیمت نفت، سال 94 را هم برای دولت به سالی سخت تبدیل کرد.
نباید فراموش کنیم که سال گذشته حتی در مقاطعی ایران ناچار به فروش نفت خود به ارزش 20 دلار در هر بشکه بود و این موضوع معنایی جز بحران نفتی نداشت و در کنار مشکلات باقیمانده از سال‌های قبل، دولت را وارد دوره‌ای سخت کرد، دوره‌ای که هزینه‌ها بسیار بالا رفتند و درآمدهای دولت در مدار نزولی قرار گرفتند. با این حال دولت که جهش رشد اقتصادی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده بود، تمام تلاش خود را در پیش گرفت تا با انجام توافق با کشورهای صادرکننده نفت این بحران را پشت سر بگذارد و در این زمینه نیز مسئولان نفتی نتیجه‌ای مثبت در کارنامه دولت یازدهم به ثبت رساندند.
مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری نیز روز گذشته در نشستی با عنوان «ارائه گزارش عملکرد اقتصادی دولت یازدهم» که در تالار وحدت برگزار شد، گفت: سال 1394 سال بسیار دشواری برای دولت و مردم بود، زیرا اقتصاد ایران هنوز با چالش‌های بزرگی، نه تنها در حوزه داخلی، بلکه جهانی (کاهش قیمت نفت) مواجه بود.
مسعود نیلی با بیان اینکه ایران با پشت سرگذاشتن چالش‌ها توانست در سال 1395 رشد اقتصادی بالایی را تجربه کند، افزود: در سال جاری تحرک نسبی در بخش صنعت ایجاد شد، طوری که شاخص تولید صنعت برای پاییز معادل 16درصد و شاخص فروش 9 درصد رشد داشت.
**تولید بیکاری در دانشگاه‌ها
در رابطه با نرخ بیکاری و اشتغالزایی در دولت‌های نهم و دهم شاهد عملکرد عجیبی بودیم. آمارها نشان می‌دهد که تا قبل از روی کار آمدن دولت نهم روند ثابتی در بازار کسب و کار وجود داشته و اعداد و ارقام در ورود و خروج جمعیت کسب و کار دارای نوسان چشمگیری نبوده است، اما نگاهی به نمودارهای اشتغالزایی بین سال‌های 84 تا 92 نشان می‌دهد که حدود هفت‌میلیون و 200 هزار نفر از واجدان شرایط برای ورود به بازار کار نتوانسته‌اند برای خود شغلی پیدا کنند.
این در حالی است که دولت قبل با دستکاری شاخص‌ها و تعاریف تلاش کرد تا افرادی را هم که در هفته یک ساعت کار می‌کنند، جزو شاغلان به حساب آورد و دانشجویان و سربازان را از جمعیت فعال کشور خط بزند. بر همین اساس بود که در این سال‌ها هر روز واحد جدیدی از دانشگاه‌ها در سرتاسر کشور تاسیس می‌شد، اما آیا این دانشگاه‌ها که بعضا تعداد اساتید حاضر در آنها از انگشتان یک دست بیشتر نمی‌شد، برای افزایش سطح سواد و تحصیلات جوانان ایرانی احداث شدند؟ یا دولت قبل تلاش داشت تا با این کار جوانان را در سنینی که اوج کارایی آنها به حساب می‌آید، به درس و تحصیل مشغول کند تا کار خود را برای ایجاد اشتغال سخت نکند؟
شاید نتوان پاسخ دقیقی برای این سوال یافت، اما تاسیس این دانشگاه‌ها باعث شد که در این سال‌ها موج عظیمی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی روانه بازار کار شوند و فقط برای تعداد اندکی از آنها کار مناسب پیدا شود. مسعود نیلی در رابطه با موضوع پیگیری اشتغال جوانان در دولت یازدهم عنوان کرد: یکی از تغییرهای بزرگی که در سال‌های 1384 تا 1391 در کشور رخ داد، افزایش جمعیت در سن کار بود. به گفته مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری، میانگین ورودی به بازار کار از پاییز 1393 تا 1395 سالانه یک میلیون نفر بود. اما در این شرایط چه باید کرد؟
نیلی پاسخ می‌دهد: در حال حاضر با دو وجه مواجه هستیم: از پاییز 1393 تاکنون سالانه 700 هزار شغل ایجاد شده، درحالی که 308 هزار نفر هم به تعداد بیکاران اضافه شده است. او شرایط یاد شده را دو چهره زیبا و زشت اقتصادی عنوان کرد و افزود: متاسفانه این روند در حال افزایش هم است و به همین دلیل با دستاورد و چالش اجتماعی مواجه هستیم.
**از دست دادن دوران طلایی نفت
افزایش قیمت نفت اوپک تا حدود هر بشکه 110 دلار باعث شد تا دورانی طلایی برای صادرات نفت ایران رقم بخورد، اما همزمان شدن انفجار قیمت نفت با ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد باعث شد این امر هیچ سودی برای اقتصاد کشور و جیب مردم نداشته باشد.
او که با وعده آوردن نفت بر سفره مردم سکان هدایت اقتصاد کشور را به دست گرفته بود، در پایان دوره خود نه تنها این کار را انجام نداد، بلکه بهتر است بگوییم با انجام طرح‌های پوپولیستی نظیر پرداخت یارانه نقدی، اندک نفتی را هم که در سفره‌های مردم دیده می‌شد، از بین ببرد. در آن زمان بنابر تحریم‌های غرب علیه ایران تولید نفت ایران روزانه به 800 هزار بشکه رسید و به عقیده بسیاری از تحلیلگران اگر آن روند ادامه پیدا می‌کرد، اکنون شاهد به صفر رسیدن این رقم می‌شدیم.
با این حال پس از امضای برجام و توافق اوپک مسئولان دولت یازدهم تمام تلاش خود را در پیش گرفتند تا تولید و صادرات نفت ایران را به شرایط قبل از تحریم‌ها برگردانند که در سال جاری موفق به انجام این کار شدند. نیلی در سخنان خود به این موضوع هم اشاره داشت و این‌گونه بیان کرد: دی ماه سال گذشته که برجام رخ نداده بود (برجام 26 دی محقق شد) هنوز افزایش تولید و صادرات نفت نداشتیم. به فاصله کوتاهی تا پایان دی 1394 تولید نفت افزایش یافت و ظرف سه ماه به یک میلیون بشکه رسید که به صادرات اضافه شد.
این اقتصاددان با این توضیح که سال گذشته نمی‌توانستیم ارقام را اعلام کنیم، یادآور شد: در سال 1390 ماهانه 10میلیارد دلار نفت صادر کردیم و مجموع درآمد صادرات نفت در این سال به 120 میلیارد دلار رسید.
**موفقیت دولت در کنترل شاخص‌ها
مهار تورم شاید اصلی‌ترین سیاستی باشد که دولت تا امروز آن را دنبال کرده است و جملگی کارشناسان در این زمینه نمره مثبت به مسئولان می‌دهند. اعداد و ارقام نیز گواه مناسبی برای اثبات موفقیت دولت یازدهم در این امر هستند. در این بین شاید برنامه‌های ضدرکود دولت چندان به چشم نمی‌آید و برخی افراد در این زمینه به دولت نقد دارند، اما باید توجه داشت که دولت دهم با نرخ رشد اقتصادی منفی 8.6 درصد کابینه را به حسن روحانی تحویل داد، اما امروز شاهد نرخ رشد اقتصادی 2.7 درصدی هستیم. شاید عده‌ای تاثیر این نرخ رشد اقتصادی را بر زندگی مردم کمرنگ بدانند، اما باید توجه داشت که در دهه‌های گذشته سطح معیشت مردم چندان نامناسب نبود و با نرخ تورم همخوانی داشت.
در این حال در یک دهه گذشته قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافت و نمی‌توان از دولت انتظار داشت که در طول یک دوره رسیدن به شرایط اوایل دهه 80 را محقق سازد. ایجاد شکاف عمیق بین داراها و ندارهای جامعه یکی از دیگر مشکلاتی است که در دولت گذشته به وجود آمد و تا به امروز هم دولت یازدهم نتوانسته است به خوبی آن را کنترل کند. برای مثال، در ابتدای دهه جاری به ناگاه نرخ ارز سه برابر شد و سرمایه آنهایی که صاحب دلار و انواع دیگر ارز بودند یک شبه سه‌برابر شد و مشخص بود آن دست از شهروندانی هم که سرمایه‌ای نداشتند برای خرید هر محصولی باید سه‌برابر پول می‌پرداختند. البته این اتفاقی است که در بیشتر بازارهای کشور مشاهده شد.
**هنوز با تحقق رفاه فاصله داریم
مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری دیگر دستاورد اقتصادی دولت را تثبیت نسبی نرخ ارز دانست و اظهار کرد: خروج از رکود و عبور از رشد منهای 7.6 به هفت‌درصد رشد اقتصادی (9ماهه 1395)، کاهش نرخ تورم و ایجاد سالانه 700 هزار شغل دستاوردهای بزرگی بود که دولت تدبیر و امید با مدیریت منابع مالی کشور توانست آنها را محقق کند.
نیلی با اشاره به اینکه مردم می‌پرسند با وجود دستاوردهای بزرگ اقتصادی دولت، چرا هنوز سفره‌های مردم کمرنگ و کوچک است، پاسخ داد: اقتصاد ایران فاصله زیادی را طی کرده تا به امروز رسیده است. به گفته مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری، از سال 1368 تا 1386 سطح درآمد مردم در حال افزایش بود، اما از سال 1386تا 1393 سطح معیشت مردم به‌شدت کاهش یافت. به همین دلیل با وجود تدبیر دولت، هنوز با تحقق رفاه فاصله داریم.
*منبع: روزنامه آرمان، 1395.12.19
نظر شما
