خانه تکانی در ذهن اقتصادی آیت‌الله

«انبارها خالی و کارخانه‌ها فرسوده بود و نبود قطعات و مواد خط‌های تولید را متوقف کرده بود.» این جملات بخشی از روایت مرحوم آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی از سال‌های بعد از 67 است. کشور از جنگ 8ساله خارج شده بود و برخی شهرها تقریبا مخروبه و امید اجتماعی تازه‌نفس بعد از رخداد انقلاب جمهوری‌اسلامی به افسردگی و ناامیدی تبدیل شده بود. سردار بازگشته از جبهه‌های جنگ، با شعار «دولت سازندگی» نسخه درمان اقتصاد پساجنگ را در اجرای سیاست «تعدیل ساختاری» می‌دید. جانشین فرمانده کل قوا در دوران جنگ، «سردار سازندگی» شد و در پی احیای اقتصاد به تحلیل‌ رفته، سیاست‌های اقتصادی را به‌گونه‌یی دیگر تعریف کرد؛ سیاست‌هایی که حالا بعد از گذشت 3دهه خیلی‌ها آن را نقطه آغازین لیبرالیزه‌کردن اقتصاد ایران و ورود بخش‌خصوصی می‌دانند. 

** روال طبیعی بازار ارز در 3 روز عزای عمومی 

روز دوشنبه 20 دی ماه 95، نرخ رسمی یا مبادله‌یی 39 ارز از سوی بانک مرکزی کاهش یافت، 10 ارز افزایش قیمت داشت و 8 ارز دیگر ثابت ماند. هر دلار امریکا بدون تغییر قیمت 3237 تومان، پوند انگلیس با افت 14 تومانی 3963.3 تومان و هر یورو با 1.3تومان کاهش 3408.2 تومان ارزش‌گذاری شد. به گزارش «تعادل»، در بازار آزاد ارز نیز دلار 3970تومان، یورو 4285تومان، پوند 4880تومان، لیر ترکیه 1145تومان و درهم امارات 1110تومان معامله شده است.

در بازار طلا نیز باوجود آنکه نرخ هر اونس طلا به 1184دلار افزایش یافته اما به خاطر کاهش نرخ دلار نسبت به هفته قبل، نرخ طلا تاحدودی کاهش یافت، هر گرم طلا به 114هزار و 600تومان رسید و نرخ سکه قدیم با یک‌میلیون و 140هزار تومان، سکه جدید یک‌میلیون و 185هزار تومان، نیم سکه 605هزار تومان، ربع سکه 319هزار تومان و سکه گرمی 210هزار تومان معامله شد.

** عوامل سه‌گانه کاهش نماگر‌های بورس 

روز دوشنبه 66درصد از نمادهای بازار سرمایه متاثر از سه عامل مهم قرمزپوش شده و بر این اساس 223واحد از ارزش شاخص کل کاسته شده و در پله 78هزار و 609واحد ایستاد. طی روزهای اخیر به‌دلیل توقف نمادها و حبس پول مردم، اعتراضات در تالارهای بورس بالا گرفته و بر همین اساس رییس سازمان بورس برای کاهش تنش‌های موجود با سهامداران ملاقات کرده و به سهامداران وعده‌هایی داد. براساس این گزارش یکی از مهم‌ترین وعده‌های رییس سازمان بورس عدم انجام معاملات بلوکی برای حمایت از شاخص بود. وی متعهد شد مانع از انجام چنین معاملاتی شود و اجازه دهد بازار روند طبیعی خود را طی کند. بر این اساس روز گذشته بازار بدون تاثیر‌گذاری این معاملات بلوکی، در دامنه منفی دادوستد شد.

عامل مهم دیگر، درگذشت رییس‌جمهور دوران سازندگی بود که به احیای بازار سرمایه در دوران تصدی خود اقدام کرد. به گفته مقامات بورس، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، تنها رییس‌جمهوری بود که با حضور خود در بورس، ارزش واقعی این بازار را بعد از چندین سال فراموشی بازگرداند.

**سایه‌روشن‌های تزریق منابع دولتی به اصناف‌ها 

چندی پیش بود که اتاق اصناف ایران خبر از تزریق منابع 10هزار میلیارد تومانی برای مهار رکود را داد. در این زمینه عده‌یی از کارشناسان تشکلی براین باور هستند که این منابع دردی از مشکلات ساختاری بنگاه‌های کوچک و متوسط را دوا نخواهد کرد و عده دیگری نیز از ضرورت تزریق این منابع به واحدهای صنفی-تولیدی و خدماتی که دارای بازارهای داخلی و منطقه‌یی هستند را چاره‌ساز می‌دانند. درباره چگونگی تزریق منابع اتاق اصناف به واحدهای دارای شرایط به سراغ دو تن از کارشناسان تشکلی رفتیم و اظهارنظر آنها را درباره این شیوه منابع جویا شدیم که گفت‌وگوی آنها را با «تعادل» در زیر می‌خوانید:

به گفته این مسوولان تشکلی باید در این طرح بررسی‌های لازم انجام شود تا حق کسی در راستای تزریق منابع خدشه‌دار نشود. همچنین این نگرانی وجود دارد که این موضوع در حد حرف باقی بماند و جنبه عملیاتی پیدا نکند.

** سالیانه 6000 کلیه خاک می‌شوند 

بزرگ‌ترین علت کمبود عضو پیوندی و آسان نبودن دسترسی به آن، وجود باورها و ظهور نگرش‌های نادرست عمومی در رابطه با اهدای عضو است. برخی انسان‌ها هیچ‌وقت نتوانستند یا نخواستند خود را به جای یک بیمار نیازمند عضو پیوندی قرار دهند و دردها و رنج‌های جانکاه آنان را حس کنند و فقط وقتی با این دردمندان هم صدا می‌شوند که کار از کار گذشته و خود خدای ناکرده بصورت بیماری اورژانسی نیازمند چنین درمان‌هایی هستند در صورتی که چنانچه ما دریابیم که هر یک از ما هیچ‌وقت نمی‌توانیم خود را از سایرین جدا بشناسیم و چه بسا خود روزی به عضو پیوندی نیازمند شویم همواره خواهیم کوشید که دیگران را به اهدای اعضای‌شان تشویق و ترغیب کنیم تا اگر خود یا خانواده خویش هم گرفتار آمدیم به آسانی با پیوند عضو حیات دوباره یابیم. 

تا هنگامی که اهدای عضو به باور عمومی مردم عادی کوچه و بازار نرسد و ضرورت آن از سوی همه هموطنان احساس نگردد این‌چنین کم و کاستی‌های درد‌آور همچنان باقی خواهد بود.

** فاصله 55 ساله با اهداف ریلی سند چشم‌انداز 

استفاده از حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از ارزان‌ترین و سبزترین روش‌های حمل و نقلی طرفداران زیادی دارد و بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا برای انجام سفرهای خود از قطار استفاده کنند. از سوی دیگر استفاده از قطارها و لکوموتیوهای باری نیز نه تنها در حمل و نقل بار و رساندن نیازمندی‌های مناطق مختلف اهمیت دارد بلکه از بعد حمل و نقل ترانزیتی نیز یکی از ستون‌های اصلی برای جابه‌جایی کالا و بار از طریق ایران به سمت کشورهای مختلف است. 

اهمیت استفاده از حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از ارکان مفید در رونق اقتصاد داخلی در تمامی برنامه‌های توسعه‌یی مطرح شده و در تمامی دولت‌ها نیز مورد توجه دولتی‌ها به خصوص مسوولان وزارت راه و ترابری بوده است. براساس چشم‌انداز 20 ساله، ایران باید بتواند در افق 1404، 25هزار کیلومتر خط ریلی که 2هزار کیلومتر آن برای تردد قطار برقی ساخته شده است، داشته باشد. 

** سهم صفر درصدی بانک‌های خصوصی در تسهیلات کشاورزی 

کشاورزی به عنوان قدیمی‌ترین فعالیت تولیدی، مهم‌ترین فعالیت اقتصادی همه کشورهای جهان در مسیر تاریخ تکامل بشری است. اگر کشاورزی را یکی از مهم‌ترین ارکان تولید در هر جامعه‌یی فرض کنیم در آن صورت روشن می‌شود که هر نوع تصمیم‌سازی برای رونق تولید بدون ترسیم چشم‌اندازهای توسعه در بخش کشاورزی بدون ثمر خواهد بود. 

در کشورهای پیشرفته، گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد توسعه یافته با پیشرفت فنی و تکنیکی و بالا رفتن بهره‌‌وری در بخش کشاورزی توام شده است، موضوعی که رابطه متقابلی که در کشورهای توسعه نیافته در مسیر معکوس شکل گرفته و اغلب تصمیم‌سازان این کشورها گمان می‌کنند که راهکارهای صنعتی شدن از مسیر«نفی» ظرفیت‌های اقتصادی سنتی(مانند کشاورزی) می‌گذرد. 

** نخستین شکاف در دیوار توافق نفتی 

پس از آنکه بازار نفت در روز جمعه قیمت 57دلاری برای نفت برنت دریای شمال را تجربه کرد، پس از آن شاهد افت قیمت بود. افت قیمتی که تا روز دوشنبه ادامه داشت و قیمت نفت را به 55دلار در هر بشکه بازگرداند. ریشه اصلی این افت قیمت نگرانی‌ها از عدم تعهد عراق به توافق‌ کاهش تولید است. به گزارش «تعادل» به نقل از رویترز، بازار نفت در روز دوشنبه شاهد 4درصد کاهش قیمت بود که ناشی از نگرانی در رابطه با افزایش صادرات عراق و نیز افزایش تولید ایالات‌متحده است؛ 2عاملی که می‌توانند تلاش‌های اوپک برای کاهش مازاد عرضه موجود در بازار را خنثی کنند. هرچند روز گذشته قیمت پس از 3روز کاهش مجددا بالا رفت و هر بشکه نفت‌خام برنت با 16سنت افزایش به 55دلار و 10سنت و هر بشکه نفت‌خام WTI با 19سنت افزایش به 52دلار و 15سنت رسید.