سال‌هاست آسمان آنچنان بر زمین بخیل گشته که جملاتی همچون «آب مایه حیات است» دیگر کلیشه‌هایی گذرا نیست و وابستگی زندگی ما به این مایع جادویی را بیش از هر زمان دیگری نمایان کرده است و بعد از سال‌ها تازه داریم به این باور می‌رسیم که بله آب هم تمام شدنی است!
سال‌هاست آسمان آنچنان بر زمین بخیل گشته که جملاتی همچون «آب مایه حیات است» دیگر کلیشه‌هایی گذرا نیست و وابستگی زندگی ما به این مایع جادویی را بیش از هر زمان دیگری نمایان کرده است و بعد از سال‌ها تازه داریم به این باور می‌رسیم که بله آب هم تمام شدنی است!
به گزارش ایسنا، الگوی بارش در ایران و کاهش این بارندگی در سال‌های اخیر، علاوه بر ایجاد شیوه‌های کشاورزی وابسته به منابع زیرزمینی آب در ایران، منجر به افت پرشتاب این منابع شده است به طوری که در استان البرز سالانه یک متر از سطح آبهای زیرزمینی کاسته می‌شود.
استانداردهای جهانی برای برداشت از منابع زیرزمینی رقم 40 درصد را تعیین کرده است و فقط دو کشور در جهان بالاتر از این استاندارد از منابع آب تجدیدپذیر خود استفاده می‌کنند، نخست ایران با بیش از 90 درصد برداشت و دوم مصر با حدود 45 درصد برداشت. این اختلاف عجیب و فاحش آن هم در کمربند خشک جهانی نشان از این دارد که ما با دست خود کمر به نابودی منابع آبی خودمان بسته‌ایم...
80 درصد کاهش بارندگی‌ها زنگ خطری جدی است
حمید طهایی، استاندار البرز در خصوص افزایش شدت بحران آب در ایران در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد: این وضعیت برداشت بیشتر آب از چاه‌ها را غیر ممکن کرده است، البته این فقط به کشور ما مربوط نیست و امروز از سراسر جهان خبرهای نگران کننده‌ای از کمبود آب به گوش می‌رسد.
وی ضمن ابراز نگرانی از کاهش بارندگی از ابتدای سال زراعی جاری تا کنون گفت: بارندگی‌ها در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته 80 درصد کاهش یافته است.
طهایی خاطرنشان کرد: این وضعیت شرایط بحرانی را پیش روی ما قرار می‌دهد، از همین رو باید به اجبار شیوه‌های بهره‌برداری از آب در استان را تغییر و با افزایش بهره‌وری از حداکثر ظرفیت موجود استفاده کنیم.
وی به حضور پروفسور کردوانی در جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان البرز و هشدارهای وی در خصوص بحران آب اشاره و اعلام کرد: وی در خصوص به پایان رسیدن ظرفیت آب هشدارهایی داد، بنابراین ما باید بازچرخانی آب را به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با این بحران در دستور کار قرار دهیم.
نماینده عالی دولت در استان البرز در پایان گفت: استفاده از پساب تصفیه شده در بخش کشاورزی نیز راه دیگری برای جلوگیری از افت بیشتر سفره‌های زیرزمینی است که در دستور کار قرار گرفته و هیئت دولت نیز در این خصوص مصوبه‌ای را به تصویب رساند.
جمعیت رو به افزایش، منابع آب رو به کاهش...
در ادامه بهزاد پارسا، مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای البرز در گزارشی که از وضعیت کنونی منابع آب البرز ارائه کرد، گفت: هم‌اکنون کل ظرفیت آب استان البرز دو میلیارد و 18 میلیون مترمکعب برآورد می‌شود.
وی ادامه داد: یک میلیارد و 263 میلیون مترمکعب از این ظرفیت را آبهای سطحی و 755 میلیون مترمکعب از این ذخایر را آبهای زیرزمینی تشکیل می‌دهد.
این مسئول آماری از تعداد چاه، چشمه و قنات‌های استان را ارائه کرد و گفت: هم‌اکنون 1677 حلقه چاه، 1760 چشمه و 157 قنات در استان البرز وجود دارد.
پارسا در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که براساس روند رشد کنونی جمعیت در استان البرز انتظار می‌رود جمعیت استان در سال 1420 به هفت میلیون نفر برسد، خاطرنشان کرد: این جمعیت به 646 میلیون مترمکعب آب فقط برای مصرف شرب نیاز دارد و این در حالی است که ما هم‌اکنون برای تأمین آب شرب جمعیت کنونی استان 71 میلیون مترمکعب کمبود داریم.
این مسئول در ادامه از میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف گفت و اعلام کرد: 22 درصد از آب استان در بخش شرب، سه درصد صنعت و 75 درصد نیز در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.
وی با بیان این‌که مصرف آب در بخش کشاورزی بیش از سایر بخش‌هاست، گفت: این آب در 77 هزار هکتار از زمین‌های زراعی و باغی استان مصرف می‌شود.
پارسا با اشاره به این‌که در بخش صنعت 35 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌شود، گفت: بازچرخانی آب به عنوان یکی از راهکارهای مدیریت بحران آب مطرح است، اما متأسفانه در بازچرخانی آب تاکنون کاری انجام نشده است.
مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای البرز یادآور شد: ما 94 درصد آبهای تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کنیم در حالی که استاندارد جهانی برداشت از آبهای تجدیدپذیر 40 درصد است.
فقط بحران آب نداریم، باید منتظر زلزله خاموش هم باشیم!
در ادامه این گزارش مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان البرز در گفت وگوبا ایسنا با بیان این‌که بیش از 85 درصد از آب مصرفی شرب و 75 درصد از مصرف آب کشاورزی استان از طریق منابع زیرزمینی تامین می‌شود گفت: این حجم از برداشت در کنار وجود چاه‌های غیر مجاز زیادی که در استان وجود دارد سطح آبهای زیر زمینی را با کاهش چشم گیری مواجه کرده است.
حمید رضا منصوری خاطرنشان کرد: این مساله با تاثیری جدی بر دشت‌های استان البرز، این دشت‌ها را در وضعیتی وخیم قرار داده است، به گونه‌ای که از چهار دشت طالقان، تهران-کرج، اشتهارد و هشتگرد، فقط دشت طالقان وضعیت مناسبی دارد و سه دشت دیگر در حالت ممنوعه-بحرانی قرار دارد و اگر سریعا احیا و تعادل بخشی نشوند با مرگ آبخوان مواجه خواهیم شد و احیای دشت غیرممکن می‌شود.
منصوری ادامه داد: نتیجه این وضعیت باعث شده است تا استان البرز جزو چهار استانی قرار بگیرد که وضعیت آبهای زیرزمینی آن به حالت بحرانی در آمده و سالانه یک متر از سطح آبهای زیرزمینی در استان کاسته شود؛ علاوه بر کاهش سطح آب، زمین در استان البرز سالانه 22 تا 30 سانتیمتر نشست می‌کند که این مخاطراتی جدی همچون وقوع زلزله و کاهش شدید کیفیت آب را در پی دارد.
وی تصریح کرد: پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی به معنی از دست دادن ظرف و مظروف به همراه یکدیگر است بدین معنا که مرگ آبخوان دیگر قابل جبران نیست و با اتمام آب سفره‌های زیرزمینی نشست ناگهانی زمین و زلزله خاموش را به دنبال خواهد داشت.
منصوری خاطرنشان کرد: وضعیت آب البرز به بیماری شباهت دارد که در حال مرگ است. باید وضعیت موجود حفظ شود و به مرور زمان به احیای آن پرداخت تا وضعیت بدتر نشود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود نسبت به ادامه روند کنونی هشدار داد و گفت: اگر بحران آب در استان البرز به همین شکل ادامه پیدا کند و آبهای زیرزمینی به اتمام برسد هیچ منبعی برای جایگزینی آن وجود ندارد و در نتیجه طی پنج تا شش سال آینده دو و نیم میلیون نفر از مردم البرز به دلیل نبود آب باید از این استان کوچ کنند.
مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان افزود: پس باید برای حل این بحران در استان چاره‌ای اندیشید؛ مهم‌ترین موضوعی که برای حل بحران آب در البرز اهمیت دارد و باید مورد توجه قرار گیرد مشارکت مردم است؛ بحران آب در استان را باید با مشارکت مردم حل کرد، زیرا دولت به تنهایی قادر به رفع این بحران نخواهد بود.
منصوری خاطرنشان کرد: مشارکت مردم در حل بحران آب به بهترین نحو می‌تواند از طریق تشکیل و تسری سازمان‌های مردم نهاد صورت بگیرد، به همین دلیل به سازمان‌های مردم نهاد در این خصوص نیاز داریم تا با فرهنگ سازی در مصرف درست آب، این خطر در کشور به خوبی پشت سر گذاشته شود.
وی اضافه کرد: تغییر الگوی کشت نیز می‌تواند به عنوان یکی دیگر از راهکارهای گذر از بحران آب در استان مطرح شود؛ امروز بسیاری از کشاورزان به دلیل عادت به شرایط گذشته و ترس از تغییر و تحول در روش‌ها سنتی حاضر به مدرن سازی کشاورزی نمی‌شوند؛ اما کشاورزان باید بدانند که مثلا اگر زمین زراعی خود را از شیوه سنتی به گلخانه تغییر دهند نه تنها مصرف آب آنها 10 برابر کاهش می‌یابد بلکه محصول آنها نیز سه برابر بیشتر می‌شود.
این مسئول از ضرورت حضور دانش آموختگان کشاورزی و منابع طبیعی در خط مقدم بحران آب استان گفت و تصریح کرد: تغییر الگوی کشت و کشت گونه‌های مقاوم به خشکی و کم مصرف همراه با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و بهره‌گیری از تکنولوژی روز دنیا از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند در حل بحران آب موثر باشد و این کارها باید به صورت کاملا علمی و با کمک دانش آموختگان دانشگاهی کشاورزی صورت بگیرد.
منصوری در پایان اعلام کرد: در نهایت طرح احیا و تعادل بخشی به سفره‌های آب زیرزمینی استان و اجرای آن به خصوص در سه دشت ممنوعه-بحرانی تهران-کرج، اشتهارد و هشتگرد از طریق شناسایی و انسداد چاه‌های غیرمجاز، تهیه و نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های مجاز، افزایش اکیپ‌های گشت و بازرسی نیز می‌تواند به گذار استان البرز از بحران کنونی آب کمک کند.
نظر شما
