زماني مي گوييم که کسي مبتلا به اختلال وسواس فکري- عملي است که يا افکار وسواسي (عقايد، تصورات يا تکانه هاي ناخوشايند و پريشان کننده اي هستند که بطور مکرر برخلاف ميل شما وارد ذهنتان مي شوند.
دكتر فرشاد شيباني ـ روان شناس باليني در گفتگو با راديو سلامت با بيان اينكه ممکن است در نظرتان نفرت انگيز باشند؛ اما بدانيد بي معنا هستند و ممکن است با احساس و شخصيت شما تناسبي نداشته باشند، گفت: مثلا فردي اين فکر که قالي هنوز هم پس از شستن نجس يا آلوده است)؛ و يا اعمال وسواسي(رفتارها يا اعمالي هستند که گرچه ممکن است آنها را بي معنا يا افراطي بخوانيد؛ ولي احساس مي کنيد ناچاريد آنها را انجام دهيد.
وي ادامه داد: گاهي اوقات ممکن است به هر زحمتي در برابر انجام آنها مقاوت کنيد يا آنکه ممکن است تا زماني که يک رفتار را به طور کامل انجام نداده ايد، اضطرابتان کمتر نشود مثلا چنديدن بار شستن قالي يا قرينه کردن تمام لوازم منزل يا ميزکار) و يا هر دو را داشته باشد.
شيباني با بيان اينكه وسواس جنبه ارثي دارد؛ اما به اين معنا نيست که هر والدي که اين اختلال را داشت حتما فرزندانش نيز مبتلا مي شوند، ادامه داد: براي ظهور وسواس علاوه بر استعداد ژنتيکي، استرس هاي مختلف مثل فوت يکي از عزيزان، دوران بلوغ و … بايد وجود داشته باشد تا اختلال وسواس آشکار شود.
وي افزود: در صورتي که انجام دادن اين رفتارها و اعمال بيشتر از يک ساعت از زمان شما را مي گيرد و باعث مختل شدن روند زندگي شما مي شود دچار اختلال وسواس فکري و عملي هستيد.
اين روان شناس در ادامه بيان كرد: اين رفتارها موجب مي شود تا فرد زمان زيادي را صرف اين رفتارها کند. از طرفي اين افکار و تکانه ها اجازه نمي دهد تا فرد روي کارش تمرکز داشته باشد و در انجام کار اصلي دچار مشکل مي شود مثلا فرد هنگام خواندن نماز دائما ذهنش درگير اين موضوع است که آيا درست وضو گرفته، رکعت چندم است، آيا واژه ها را درست تلفظ کرده يا نه و به اين شکل از اصل نماز دور مي شود.
وي در پاسخ به اين پرسش كه اما راه هاي درمان اين اختلال چيست؟، گفت: افراد نمي توانند خودشان به تنهايي به اين اختلال غلبه کنند و بايد از متخصص روانشناسي باليني يا روانپزشک کمک بگيرند. درمان هاي موثري براي اين اختلال وجود دارد.
شيباني يادآور شد: درمان شناختي- رفتاري و درمان دارويي از اصلي ترين درمان هاي اين اختلال هستند. تلاش افراد براي دور کردن افکار وسواسي از ذهنشان سبب هجوم بيشتر اين افکار مي شوند، به همين دليل افراد بايد اجازه دهند تا اين افکار در ذهنشان وجود داشته باشند و اين افکار را همانند ابرهاي آسمان درنظر بگيرند يعني فقط شاهد و ناظر عبور اين افکار از آسمان ذهنمان باشيم و هيچ تلاشي براي دور کردن اين افکار يا پرت کردن حواسشان به خرج ندهند.
اين روان شناس در پايان اظهارداشت: همچنين مواجه شدن با عامل وسواس (مثلا اين فکر وسواسي که در را قفل نکرده ام) و جلوگيري از پاسخ (مثلا بازبيني نکردن قفل) منجر به خوگيري ميشود و کم کم اين وسواس شدتش کم خواهد شد؛ اما معمولا افراد مبتلا نمي توانند به تنهايي از پس وسواس بربيايند و نياز به کمک يک متخصص دارند.