علاقه و اشتیاق ناصرالدین شاه به آثار باستانی باعث شد در سال 1884 قراردادی میان ایران و فرانسه منعقد شود تا برای نخستین بار پای حفاران باستان شناس به ایران باز شود.
روزنامه فرهیختگان : علاقه و اشتیاق ناصرالدین شاه به آثار باستانی باعث شد در سال 1884 قراردادی میان ایران و فرانسه منعقد شود تا برای نخستین بار پای حفاران باستان شناس به ایران باز شود.
در ادامه این مطلب که به قلم محمد نادر نصیری مقدم مدیر دپارتمان پژوهش های ایران شناسی دانشگاه استراسبورگ منتشر شده، آمده است: این قرارداد باستان شناسی شامل 6 بند بود و بر اساس آن دولت فرانسه اجازه داشت تا در ناحیه شوش و مقبره دانیال نبی بدون آسیب رساندن به آثار باستانی حفاری کند.
اگر در این حفاری ها طلا، نقره و جواهرات پیدا می شد به دولت ایران تعلق می گرفت. از سوی دیگر اگر ایران خواستار فروش نیمی از این جواهرات باشد، فرانسه در اولویت قرار می گیرد تا آن را به قیمت عادلانه از ایران خریداری کند.
سایر آثاری هم که در جریان این حفاری پیدا می شد به صورت 50- 50 به ایران و فرانسه تعلق می یافت. جالب آنکه فرانسوی ها این فرمان را به عنوان اولین سند باستان شناسی خود در نظر می گیرند.
به منظور اجرای این قرارداد دیو لا فوآ، باستان شناس فرانسوی، به عنوان سرپرست به همراه دو نفر دیگر به ایران سفر و حفاری خود در ناحیه شوش را آغاز می کنند. در این حفاری ها آثاری هم یافت می شود از جمله آجرهای رنگی مربوط به دوران هخامنشی که چهار سال بعد در 1888 آنها را در موزه لوور به نمایش می گذارند.
بر اساس اسناد و مدارک موجود دولت و وزارت خارجه فرانسه اصرار بر اجرای دقیق مفاد قرارداد میان دو کشور داشتند تا از این طریق حسن روابط میان ایران و فرانسه حفظ شود.
اما نکته ای که جای سوال دارد، این است که چرا این آثار بین دو کشور تقسیم نشده است و تمامی آنها به فرانسه برده شد؟ شاید بتوان پاسخ را در این دانست که دیو لا فوآ تمایل فراوانی داشت که یافته های خود را در فرانسه به نمایش بگذارد. به همین دلیل بدون اجازه دولت ایران تمام آثار یافت شده را با خود به فرانسه می برد.
وقتی ناصرالدین شاه از ماجرا مطلع می شود به نقض عهدی معترض می شود که باستان شناس فرانسوی انجام داده است. شاه ایران به سفیر فرانسه اعتراض می کند و مانع از بازگشت دیو لا فوآ به ایران می شود و بعد از آن به مدت 10 سال روابط باستان شناسی ایران و فرانسه تعلیق شد.
اما از سوی دیگر وزارت علوم و وزارت خارجه فرانسه خواستار از سر گیری روابط دو کشور در زمینه باستان شناسی شدند.
در نهایت با گذشت 10 سال و پس از سفر دوم ناصرالدین شاه به فرانسه، باستان شناس دیگری به نام دمورگان از سوی فرانسوی ها برای ادامه فعالیت باستان شناسی در ایران انتخاب و قرارداد دومی میان دو کشور منعقد شد.
شاه ایران برای نشان دادن حسن نیت ایران در قرارداد جدید متذکر می شود که غیر از شوش در تمام نقاط ایران اجازه حفاری دارید و بقیه شرایط نیز مشابه آنچه است که در قرارداد اول مطرح شده بود.
*منبع: روزنامه فرهیختگان
نظر شما
