در سال های اخیر نیز خاورمیانه به دهلیزی از بحران ها می‌ماند که به طور مداوم بحران ها از آن سرریز می‌شوند و هرگاه تلاش شده از سرریز شدن یکی از بحران ها جلوگیری شود، بحران دیگر سرباز رده است.
روزنامه روزان درباره جایگاه و نقش ایران در منطقه خاورمیانه به گفت وگو با کارشناسان سیاسی پرداخت و نوشت: در سال های اخیر نیز خاورمیانه به دهلیزی از بحران ها می‌ماند که به طور مداوم بحران ها از آن سرریز می‌شوند و هرگاه تلاش شده از سرریز شدن یکی از بحران ها جلوگیری شود، بحران دیگر سرباز رده است.
در گزیده ای از این گفت وگو آمده است:
** حذف ایران از معادلات آینده سوریه ممکن نیست
منطقه خاورمیانه به صورت تاریخ مامن و پایگاه اصلی بسیاری از جنگ ها و بحران ها بوده است. تحولات این منطقه بعد از 2011 و به طور خاص بحران سوریه به کانونی برای زورآزمایی و تنش میان قدرت های داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای بدل شده که تا‌کنون راه درمانی برای آن پیدا نشده است. در ماه های اخیر، اضافه شدن مباحثی همچون ایجاد جبهه ای ضد ایرانی در منطقه و ائتلاف عربی- عبری علیه تهران، آینده تحولات را در منطقه بیش از پیش پیچیده‌تر کرد.
سعید شکوهی، کارشناس مسائل بین المللی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، بر این باور است که استراتژی سیاست خارجی کشورها بر مبنای ابرازها و منابع دیپلماتیکی که در اختیار دارند، تعیین می‌شود. این قاعده نیز برای ایران مستثنی نیست. اساسا ایران قدرتی منطقه‌ای است و نمی‌تواند نسبت به معادلات و تحولات منطقه بدون موضع باشد. در حقیقت، منفعل بودن کشورمان نسبت به بحران قطر به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست؛ قطر در جوار مرزهای ایران قطر دارد و به طور مستقیم امنیت ملی و منافع ملی ما با این کشور در ارتباط دارد.
در بخشی دیگر از گفته های خود، این کارشناس مسائل بین المللی تاکید کرد ماهیت بحران قطر به گونه‌ای است که تمامی‌کشورها تلاش می‌کنند در موضوع گیری های خود نسبت به آن بی‌گدار به آب نزنند و بی‌احتیاطی نکنند، حتی آمریکا نیز از این قاعده مستثنا نبوده است.
شکوهی در ارتباط با فرصت هایی که بحران قطر پیش روی ایران قرار داده نیز بر این باور است که در شرایط کنونی نمی‌توان به نتیجه‌ای پیرامون این موضوع دست یافت که آیا بحران قطر می‌تواند «فرصت استراتژیک» برای تهران باشد یا خیر. واقعیت آن است که روند تحولات در منطقه خاورمیانه به گونه ای است که نمی‌توان آن را بر مبنای شاخص‌های منطقی ارزیابی کرد.
همچنین این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی در ارتباط با جایگاه ایران در آینده معادلات سوریه و به ویژه بعد از توافقات محدود میان ترامپ و پوتین در نشست جی 20، معتقد است که ایران و روسیه در سوریه منافع مشترک بسیاری دارند اما واقعیت آن است که همکاری های میان دو کشور تا محدوده‌ای می‌تواند ادامه پیدا کند، یعنی، هیچ گاه نباید این گونه تصور کرد که اتحاد فعلی میان ایران روسیه برای همیشه پایدار خواهد ماند.
اگر نگاهی تاریخی به موضوعات داشته باشیم به وضوح نمایان است که روس ها همواره بازیگرانی معامله‌گر بوده‌اند و بارها متحدان خود را در نتیجه توافق با قدرت‌های بزرگ تنها گذاشته‌اند. برای نمونه می‌توان به کشورهای عراق و لیبی اشاره کرد.
هر گونه توافق نامه ای بدون نظر مثبت ایران می‌تواند منجر به شکست باشد. در این مسیر نیز ایران باید بر اساس این اصل که باید یکی استراتژی برای ورود و خروج از یک بحران وجود داشته باشد، عمل کند.
** نقش ایران در معادلات آتی سوریه قابل حذف و نادیده‌انگاری نیست
عبدالرسول دیوسالار، کارشناس مسائل استراتژیک و امنیت بین الملل، بر این باور است که بهترین راهبرد در سیاست خارجی ایران نسبت به بحران قطر با کشورهای عربی، مبتنی بر نوعی دیپلماسی هوشمندانه است.
این کارشناس مسائل استراتژیک در ارتباط با فرصت هایی که بحران قطر برای کشورمان ایجاد کرده و ایران می‌تواند به‌عنوان فرصتی از آنها استفاده کند، می‌گوید استراتژیک ترین و بهترین فرصتی که بحران قطر در برابر ایران قرار داد در ارتباط با شکست طرح ناتوی عربی یا ائتلاف منطقه ای ضد ایران به رهبری عربستان بود.
این کارشناس مسائل امنیتی در ارتباط با توافق اخبر پوتین و ترامپ در نشست جی 20 و امکان ایجاد توافق بزرگ میان واشنگتن و مسکو، بر این امر تاکید کرد که با این فرضیه که اخیرا بر این اساس مطرح می‌شود که روسیه و آمریکا تهران را از نتایج و دستاوردهای بحران سوریه کنار خواهند گذاشت، به هیچ عنوان موافق نیستم.
*منبع: روزنامه روزان، 1396.4.19
نظر شما
