ترامپ جنگ می خواهد و پیوسته ما را تحریک می کند تا خودمان برجام را رها کنیم.
ترامپ جنگ می خواهد
روزنامه شرق در گفت وگو با احمد نقیب زاده استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه تهران، نوشت: ترامپ جنگ می خواهد و پیوسته ما را تحریک می کند تا خودمان برجام را رها کنیم.
در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: اوضاع و احوال منطقه به شدت ملتهب است. آن قدر که برخی معتقدند یک جرقه کافی است تا آتش به پا شود و کار به جنگ برسد. این گمانه بعد از سفر منطقه ای ترامپ و قرارداد کلان تسلیحاتی میان عربستان و آمریکا تقویت شد و با تحریکات این دو بازیگر منطقه ای و بین المللی علیه ایران بیشتر شدت گرفت. مقامات سعودی پا را از تهدیدهای کلامی در سخنرانی ها و پیام های توییتری فراتر گذاشته و وارد فاز عملیاتی شدند. بعد از آن شاهد بودیم که شناورهای سعودی آب های خلیج فارس را برای قایق‌های ایرانی ناامن کردند. در اقدامی غیرانسانی، یک ماهیگیر غیرنظامی را کشته و سه نفر دیگر را دستگیر کردند. فقط این نیست و متحد غربی آنها، یعنی ایالات متحده نیز هیزم بر این آتش اضافه می‌کند.
ایران در این میان همه تلاش خود را می کند تا در بازی آنها گرفتار نشده و از کوره در نرود. به همین خاطر است که در مقابل تندرویی های عربستان با آرامش واکنش نشان می دهد و بعد از زیاده روی ها و اظهارات مداخله جویانه آمریکایی ها خونسردانه به حافظ منافعشان اخطار می دهد. با همه این اوصاف، برخی تحلیلگران داخلی تأکید دارند که وضعیت موجود نیازمند توجه و تدبیر بیشتری است. احمد نقیب‌زاده، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران از جمله همین افرادی است که بوی جنگ استشمام می کند.
** نزدیکان ترامپ از سیاست تغییر رژیم در ایران صحبت می کنند، این در حالی است که تصور می شد آمریکایی ها بعد از دستیابی به توافق هسته ای از این رویکرد فاصله گرفته اند. آیا این گونه موضع گیری های مقامات آمریکایی مثل رکس تیلرسون، به معنی آن است که به نقطه اول بازگشته‌ایم؟
از یک نظر بله و از یک نظر دیگر خیر. دوره آقای اوباما را باید یک دوره استثنایی تلقی کرد. اوباما نگاه مهربا‌ن تری نسبت به کشورهای اسلامی داشت و از حکمت و درایت بیشتری برخوردار بود. وقتی ترامپ به قدرت رسید، مشخص بود مزاحمت هایی برای ایران به وجود آورد؛ زیرا اساسا منش او این‌گونه است. حرف‌های ضد و نقیض می زند. از آنجا که ترامپ از هیچ‌چیز ابا ندارد، صحبت از تغییر رژیم نیز می‌کند.
** این طرق دیگر چه خواهد بود؟
من بیم آن دارم که ترامپب دنبال جنگ دیگری با ایران باشند. این بار از طریق عربستان سعودی؛ یعنی از همان روش جنگ تحمیلی استفاده کنند، اما این‌بار از طریق عربستان سعودی. البته پایان کار سعودی ها نیز مانند پایان کار صدام خواهد شد.
** ایران چطور می تواند مانع بروز چنین شرایطی شود؟
ایران باید حواسش را بسیار جمع کند. آمریکایی ها وعده وعیدهای زیادی می دهند که در قید عملی کردن آن نیز نیستند؛ اما عرب‌ها فریب این وعده ها را می خورند و دست به اقداماتی می زنند که برای ما گران تمام می شود. همان طور که جنگ هشت‌ساله گران تمام شد. صدام حسین نهایتا پای چوبه دار رفت؛ اما هرگز تصور نمی کرد که عاقبتش چنین خواهد بود. سلاح هایی که عربستان سعودی می خرد و جمع می کند، بلای جانش خواهد شد. درست مثل صدام‌حسین که سلاح های زیادی گرفته بود.
** اینکه عاقبت عربستان و روابط سعودی ها و آمریکا بعد از درگیری نظامی در منطقه چه می‌شود، بحث مفصلی است؛ اما اجازه دهید این مسئله را از منظر ایران بررسی کنیم. به فرض اینکه روابط ایران و عربستان به جنگ و درگیری نظامی برسد، تفاوت های این درگیری با جنگ ایران و عراق چه خواهد بود؟ به نظر شما یک بار دیگر درگیر یک جنگ طولانی خواهیم شد؟ یا توان فعلی ایران و عربستان خیلی سریع تکلیف را روشن می کند؟
توجه داشته باشید که ما با عراق مرز مشترک داشتیم و جنگ زمینی امکان پذیر بود. ایران نیز توان بیشتری نداشت و باید از نیروی زمینی استفاده می کرد. امروز ایران دارای موشک های بسیار دقیق و پیشرفته‌ای است. عربستان نیز انواع هواپیماهای بمب افکن را از آمریکایی ها خریداری کرده است؛ بنابراین جنگ زمینی در کار نخواهد بود. بخش بد ماجرا این است که خیلی از زیربناها و تأسیسات مورد حمله قرار می گیرد. مسیر کشتی ها در خلیج فارس ناامن می شود و... . به‌طور‌کلی می‌توان گفت که این جنگ شبیه جنگ ایران و عراق نخواهد بود. کوتاه تر خواهد بود؛ اما ابعاد تخریب آن ممکن است خیلی بیشتر باشد.
** با توجه به سیاست های کنونی ایران و روابطش با کشورهای منطقه و جهان، فکر می کنید در صورت بروز یک جنگ دیگر، ایران باز هم تنها خواهد ماند؟
بله، مثل همان وقت ایران تنها در کنار چند کشور می ماند. با این تفاوت که در آن زمان ما به آن چند کشور مثلا سوریه خیلی نیاز داشتیم؛ اما امروز می توانیم روی پای خود بایستیم.
** در شرایطی که ترامپ اداره ایالات متحده را در دست دارد، در عربستان عادل الجبیر و محمد بن سلمان این گونه تند می روند، چطور باید فضا را کنترل کرد؟ نقش سیاست داخلی در کنترل این شرایط چیست؟
طبعا باید دو اقدام انجام داد. اول اینکه از تحریکات بپرهیزیم. شاهد بودیم که در جریان قتل صیاد ایرانی خیلی خوب واکنش نشان داده شد. پرتاب موشک از داخل ایران به سمت مواضع داعش نیز خیلی خوب بود و نشان دادیم که از موشک هایمان در محل درست استفاده می کنیم؛ اکنون که عربستان برای درگیری با ایران تشویق می شود، این امر خیلی خطرناک است. باید این را در نظر داشت که همیشه با رژیم های عاقل، فهمیده و حسابگری سروکار نداریم. عربستان سعودی یک رژیم محاسبه گر نیست که بتواند پایان کار را حدس بزند. اقدام دوم نیز همبستگی در داخل کشور است. بارها گفته ام، رؤسای جمهور با وعده و عیدهایی رأی مردم را جلب می کنند و عده ای دقیقا می خواهند که رئیس‌جمهور در عمل به وعده های خود موفق نباشد. در این شرایط مردم از کلیت نظام ناراضی می شوند و این پشت نظام را خالی می کند.
**گذشته از ضرورت انسجام داخلی به روش صحیح برخورد با تحریکات خارجی پرداختید. ترامپ که از ابتدا مخالف برجام بود، در ماه های گذشته تلاش خود را کرده است که هزینه نقض برجام را به دوش ایران اندازد. نمونه این تلاش ها تصویب تحریم های جدید است. به نظر شما آمریکا در این روند موفق خواهد بود و نهایتا ایران را عصبانی می کند یا ما می توانیم به تحریکات آنان نیز پاسخ های مدبرانه و صحیح بدهیم؟
به نکته جالبی اشاره کردید. ترامپ جنگ می خواهد و پیوسته ما را تحریک می کند تا خودمان برجام را رها کنیم. به نظر من باید به وزارت امور خارجه نقش بیشتری داد تا مسائل از طریق دیپلماتیک حل وفصل شود.
** بین صحبت ها از این عبارت استفاده کردید که «ترامپ جنگ می خواهد». به نظر شما ترامپ کاسب کاری که به دنبال منافع خود است، از درگیری نظامی با ایران چه دستاورد مشخصی خواهد داشت؟
اول نجات خودش. می دانید ترامپ در داخل آمریکا تحت فشار است و احتمال می‌دهد علیه اش واترگیت درست کنند؛ بنابراین با پیش کشیدن یک جنگ خود را نجات می دهد زیرا احتمال برکنار کردن او در بحبوحه جنگ بسیار کمتر است. دوما نیروهای طرفدار او یعنی صاحبان صنایع نظامی این را می خواهند. اسلحه‌هایی که در خاورمیانه به فروش می‌رسد بحران مالی آمریکا را تا حدی درمان می کند. سوم اینکه، سرکوب یکی از دشمنان ایالات متحده آمریکا بالاخره با یک حمایتی برای ترامپ همراه خواهد بود.
*منبع: روزنامه شرق، 1396.3.31
نظر شما
