اهداف شکل‌گیری کنوانسیون تغییر آب و هوا

کنوانسیون تغییر آب و هوا در سال ۱۹۹۲ میلادی (۱۳۷۱ شمسی) با شرکت نمایندگان بیش از ۱۵۰ کشور در اجلاس ریو با هدف تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های صنعتی در سطحی که از آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم بر زندگی انسان و حیات روی زمین بکاهد، تدوین و از سال ۱۹۹۴ میلادی اجرایی شد.

به گزارش ایسنا، تاکنون ۱۹۵ کشور این کنوانسیون را امضا کرده‌اند و دولت ایران نیز از دسامبر ۱۹۹۶ با پذیرش کنوانسیون رسما به جمع کشورهای متعهد پیوسته است.

اهم اهداف کنوانسیون و فعالیت‌های مرتبط با آن شامل تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو، ارائه گزارش دوره‌ای وضعیت ملی تغییر آب و هوا به کنوانسیون، تهیه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و جذب توسط چاهک‌ها در کشور به صورت دوره‌ای و تنظیم و اجرای برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

علاوه بر این، همکاری و توسعه روش‌های انتقال تکنولوژی برای کاهش انتشار در بخش‌های مختلف انرژی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی، جنگل و زایدات جامد و مایع، همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی در تهیه روش‌های سازگاری با پدیده تغییر آب و هوا و در نظر گرفتن موضوع تغییر آب و هوا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه از دیگر اهداف کنواسیون تغییر آب و هوا است.

بر اساس این گزارش، در سومین اجلاس اعضای متعهد به کنوانسیون تغییر آب و هوا (COP۳) که در سال ۱۹۹۷ و در کیوتو ژاپن برگزار شد، متعهدین، پروتکلی را به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به تصویب رساندند که به پروتکل کیوتو شهرت یافت.

از اهداف اساسی پروتکل کیوتو ایجاد ساختار اجرایی مناسب برای حصول به اهداف کنوانسیون و نیز تقویت تعهدات کشورهای ضمیمه I کنوانسیون در راستای کاهش انتشار و انتقال کمک‌های فنی و مالی به کشورهای در حال توسعه و کشورهایی است که به شدت متاثر از آثار تغییر اقلیم هستند.

هر یک از اعضاء ضمیمه I به طور مستقل یا مشترک توسط پروتکل کیوتو متعهد شده‌اند که انتشار گازهای گلخانه‌ای را حذف یا کاهش دهند؛ به طوریکه میزان انتشار شش گاز گلخانه‌ای کشورهای توسعه یافته در محدوده سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ به ۵.۲ درصد زیر سطح انتشار سال ۱۹۹۰ کاهش یابد.

طرح توانمندسازی جمهوری اسلامی ایران به منظور تهیه و ارائه گزارش‌های ملی تغییر آب و هوا به سازمان ملل متحد با کمک مالی تسهیلات جهانی محیط زیست GEF و با همکاری دفتر عمران ملل متحد UNDP‌ از سال ۱۳۷۶ در سازمان حفاظت محیط زیست آغاز شده است. در راستای تعهدات این کنوانسیون، دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا در ژانویه ۱۹۹۸ (دی ماه ۱۳۷۶) فعالیت‌های خود را با توجه به اولویت‌های زیر آغاز کرد؛

این طرح در راستای اجرای تعهدات کنوانسیون تغییر آب و هوا از دی ماه سال ۱۳۷۶ برابر با اول ژانویه ۱۹۹۸ آغاز و فاز اول آن در فروردین ماه ۱۳۸۱ و فاز دوم در فروردین ماه ۱۳۸۳ به اتمام رسید. اولین گزارش طرح ملی تغییر آب و هوا در پنج بخش تحت عناوین وضعیت ملی، موجودی انتشار گازهای گلخانه‌ای، سیاست‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ارزیابی آسیب‌پذیری و انطباق با پدیده تغییر آب و هوا، استراتژی‌های پیشنهادی در قبال تغییر آب و هوا تدوین و به بیش از ۲۰۰ وزارتخانه و سازمان ارسال شد.

دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا متشکل از گروه‌های کاری مختلفی نظیر انرژی، فرآیندهای صنعتی، جنگل و مرتع، کشاورزی، مدل‌سازی تغییر اقلیم، منابع آب، بهداشت، نواحی ساحلی، زایدات جامد و مایع و نیز آگاه‌سازی عمومی بوده که مسئولیت تدوین گزارش‌های بخشی بر اساس دستورالعمل‌های هیات بین‌الدول تغییر آب و هوای سازمان ملل متحد (IPCC) را عهده‌دار بودند.

سند تهیه دومین گزارش ملی تغییر آب و هوا جهت ارائه به دبیرخانه کنوانسیون در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۰۶ به امضای سازمان حفاظت محیط زیست و دفتر برنامه عمران ملل متحد در تهران رسید. در راستای این سند، دولت جمهوری اسلامی ایران دومین گزارش ملی خود را در مدت ۴ سال تهیه و در دسامبر ۲۰۱۰ به دبیرخانه کنوانسیون ارائه کرد.

سند پروژه تهیه سومین گزارش ملی تغییر آب و هوا جهت ارائه به دبیرخانه کنوانسیون ۳۰ آذر ۱۳۹۰ بین سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه عمران ملل متحد در تهران امضا شده که مطابق برنامه‌ریزی صورت پذیرفته در مدت چهار سال به دبیرخانه کنوانسیون ارائه خواهد شد. از مهم‌ترین وجوه تمایز گزارش ملی سوم با دو گزارش قبل، ایجاد سامانه جهت محاسبه موجودی انتشار گازهای گلخانه‌ای به صورت دوره‌ای، برنامه اقدام ملی کاهش انتشار و برنامه اقدام ملی انطباق است.