گردنه‌های دلاری برای بازار

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی اثرات نوسان بهای دلار را بر بخش پایین‌دستی پتروشیمی بررسی کرد و نوشت: بهای دلار در بازار تهران تنها در مدت 3 ماه با حدود 600 تومان نوسان روبه‌رو‌ شد که یکی از بیشترین نوسانات بهای ارز در دوره کاملا باثبات دولت یازدهم برای دلار به شمار می‌آید، هرچند که فراز و فرودهای قیمتی آن در نهایت در قیمت‌هایی بالاتر از 3800 تومان به ثباتی شکننده دست یافته است.

عارفه مشایخی در ادامه این گزارش آورد: تغییرات شدید بهای دلار در بازارهای جهانی و در بازار داخل در هفته‌های متوالی اخیر باعث شده قیمت‌های انواع بازارهای کالایی نیز به‌شدت تحت‌تاثیر قرار گیرد و با افت‌و‌خیزهای لحظه‌ای و البته پیاپی در این بازارها روبه‌رو‌ باشیم که طبیعتا بخش پایین‌دست صنعت پتروشیمی هم از این قاعده مستثنی نیست. این حجم از نوسانات باعث می‌شود بهای خوراک و مواد اولیه تغییر کند و قیمت تمام شده محصولات نهایی صنایع تکمیلی هم دستخوش تغییر شود. 

در طرف دیگر با توجه به این موضوع که شرایط هر روز تغییر می‌کند معاملات بلند‌مدتی که می‌توانست رکن تامین سرمایه باشند به معاملات کوتاه مدت تبدیل شده بالطبع این موضوع در حوزه صادرات هم تاثیر گذاشته و باعث می‌شود سهم زیادی از مشتریان خارجی در بازارهای خارجی از دست برود. مهندس مسعود جمالی، عضو کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درخصوص نوسانات اخیر دلار گفت: به‌طور کلی می‌توان گفت سه بخش صنعت، فروش و بازرگانی متاثر از هر نوسانی در این حوزه است و به باور من هر نوسان و تغییری برای این سه بخش مضر است.

وی در ادامه اظهار کرد: علت هم آن است که با هر تغییر و نوسانی؛ ثبات بازار به هم می‌ریزد و از ریل نظمی که تبعیت می‌کرده بیرون می‌آید و بازار‌ها در سردرگمی فرورفته و باعث گیجی فعالان این حوزه‌ها می‌شوند.این کارشناس در ادامه ضمن اشاره به نوسانات اخیر نرخ ارز و تاثیر این متغیر بر بخش پایین‌دست صنعت پتروشیمی و بازارهای این بخش از صنعت گفت: تاثیر این موضوع را می‌توان از دو منظر بررسی و برای آن، دو سناریو تعریف کرد که سناریوی اول حاکی از بالا رفتن نرخ ارز است.

وی اظهار کرد: زمانی که ارز بالا می‌رود قیمت‌های محصولات پتروشیمی که وابسته به این نرخ هستند، تغییرکرده و قیمت آن بالا می‌رود و این امر توجیهی برای این موضوع می‌شود که فروش باید بر پایه قیمت‌های ریالی ( به جای نرخ ارز آزاد) انجام شود؛ به این معنا که با توجه به بالا رفتن نرخ ارز و این موضوع که نرخ ارز یکی از اهرم‌های تعیین قیمت محصولات پتروشیمی است، بهای مواد اولیه‌ای که در انبار کارخانه‌ها ذخیره شده‌اند بالا رفته و سود این مواد بالا رفته و در طرف دیگر افزایش نرخ دلار باعث می‌شود تفاوت نرخ دلار به ریال بیشتر شده و به این ترتیب حضور در بازار کشور‌های هدف افزایش یابد.

عضو کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک ایران در سناریوی دوم پایین آمدن نرخ ارز، آثار این موضوع را بررسی کرد و گفت: با پایین آمدن نرخ ارز، قیمت مواد موجود در بازارهای آزاد زیر قیمت‌ها و نرخ‌هایی که پتروشیمی‌ها اعلام کرده‌اند، کاهش می‌یابد و به این ترتیب تولید‌کنندگانی که عملکرد شفافی دارند و با بورس کالای ایران کار می‌کنند و مواد اولیه خود را از این سازمان تامین می‌کنند؛ نسبت به تولید‌کنندگانی که عملکردی غیر شفاف دارند و مایحتاج خود را از بازار‌های آزاد می‌خرند متضرر خواهند شد.

مهندس جمالی در ادامه تصریح کرد: در طرف دیگر تعهدات و فروش‌هایی که برای بحث صادرات در نظر گرفتیم با مشکلاتی روبه رو می‌شود. وی می‌گوید: وقتی یک تولید‌کننده در عرصه‌های جهانی پا می‌گذارد، حاشیه‌پایینی را برای خود تعریف کرده و طبق آن قرارداد منعقد می‌کند؛ با احتساب حاشیه‌سودی که طبق آن قرار‌داد بسته می‌شود. زمانی که نرخ ارز پایین می‌آید، قرارداد از بازه حاشیه سودی که برای خود تعریف کرده خارج می‌شود و پا در مسیری زیان‌ده گذاشته و به این ترتیب صادرات هم وارد بحث زیان می‌شود.

جمالی عملکرد صنایع پلاستیک را مصداقی برای این دو سناریو دانست و اظهار کرد: با بررسی روند آماری عملکرد تولید‌کنندگان صنایع پایین‌دستی، مشاهده می‌کنیم که از شهریور به بعد این بخش از صنایع عملکردی رو به رشد داشتند و روندی صعودی را طی کردند. این الگو با بالا رفتن بهای دلار هم ادامه داشت، اما با پایین آمدن نرخ ارز ورق برگشت و تولید‌کنندگان را با مشکلاتی مواجه کرد. 

در طرف دیگر مشتریانی که در خارج از کشور هستند به دلیل تفاوت دلاری که ناشی از پایین آمدن نرخ ارز است، برای خرید کالای نهایی از کشورمان دست نگه می‌دارند و این امر باعث می‌شود که رقیبان ما در بازارهای هدف فرصتی پیدا کنند و به راحتی سهم ما در آن بازارها را در سیطره خود در‌آورند و بالطبع این اتفاق به شبکه تولید ما وصل می‌شود و بر چرخه تولید و صادرات ما اثر مستقیمی می‌گذارد. وی در ادامه تصریح کرد: در پی این توضیحات می‌توان ادعا کرد که نوسان 600 تومانی بهای ارز (‌400 تومان بالا رفتن این شاخص قیمتی و 200 تومان پایین آمدن آن) در مجموع به نفع صنعت پلاستیک کشور نبوده است.

جمالی در ادامه به نوسانات اخیر ارز و معاملاتی که در ماه گذشته منعقد شده اشاره و تصریح کرد: تمامی خرید‌هایی که از دی تا به حال انجام داده‌ایم زیان ده هستند. به این معنا که تمام مواد اولیه‌ای که در انبارهاست هم به نسبت قیمت‌هایی که در بورس کالا اعلام می‌شود و هم به نسبت بازارهای داخلی زیان ده هستند(با توجه به این موضوع که در شرایط پایین آمدن نرخ ارز بازار پیشرو است و باعث می‌شود یک تولید‌کننده از دو جنبه ضربه بخورد. یک زیان ناشی از افت قیمت در بازار رسمی و زیان دیگر ناشی از زیان از سمت بازارهای غیر‌رسمی).

وی در ادامه درخصوص نوسانات اخیر ارز و تاثیری که این تغییرات روی نوع معاملات (کوتاه‌مدت، میان‌مدت، بلند‌مدت) می‌گذارد، تصریح کرد: نوسانات و تغییرات این شاخص باعث می‌شود فعالان صنعت به اصطلاح دست به عصاتر حرکت کرده و عملکردی محتاط‌تر داشته باشند. علت هم آن است که به سبب شوک‌هایی که از این تغییرات متوجه بازارها می‌شود، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی از آینده بازارها متصور شد و قراردادی بیشتر از 6 ماه منعقد کرد. 

جمالی در آخر افزود: این اتفاق باعث می‌شود تولید‌کننده‌ها از تفکر بلند مدت به سمت تفکر کوتاه‌مدت بیایند و حتی در برخی شرایط به دلیل تهدید‌های پی‌در‌پی تصمیم‌های هفتگی برای کار خود اتخاذ کنند.وی افزود: وقتی قیمت‌ها، قیمت‌های روزانه می‌شوند دید بلند مدت دیگر معنایی ندارد که در پی آن فعالان صنعت بخواهند با توجه به تغییر تمام شاخص‌های وابسته به قیمت دلار، به توسعه بازار فکر کنند و دیگر نمی‌توانند برای بازارهای هدف خود برنامه‌ریزی کرده و به راحتی سهم خود را در بازارهای کشورهای خارجی از دست می‌دهند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، 1395.11.10