چرا تغییر نرخ بهره آمریکا مهم است؟

ایسنا نوشت: بانوی سپید موی فدرال رزرو به عنوان اولین زن رئیس کل این بانک طی ۱۰۰ سال گذشته، سرانجام بعد از ماه‌ها کشاندن بازارهای جهانی به دنبال خود، تصمیمش را نهایی کرد و نرخ بهره آمریکا را به عنوان عاملی تاثیرگذار در بازارهای جهانی تغییر داد.

عصر چهارشنبه بود که فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) در نشست خود روزهای پایانی سال ۲۰۱۶ میلادی تصمیم به افزایش نرخ بهره آمریکا از حدود ۰.۵ به ۰.۷۵ درصد گرفت و اعلام کرد که درسال آینده احتمالا طی سه مرحله و هر بار ۰.۲۵ درصد نرخ بهره افزایش یافته و تا انتهای سال ۲۰۱۷ به حدود ۱.۵ درصد خواهید رسید.

بعد از اعلام نتیجه نشست فدرال رزرو این خبر بی تردید به عنوان یکی از مهمترین اتفاقات حوزه مالی و پولی در سراسر جهان منتشر و به دنبال آن واکنش کارشناسان، مسئولان و همچنین بازارهای عمده مالی و اقتصادی دنیا را به همراه داشت، به طوری که در بازار ارزی معاملات دلار تا حدی افزایش یافت که در مقایسه با ۱۰ سال گذشته به بالاترین سطح از ارزش خود قرار گرفت. از سوی دیگر بازارهای نفت طلا و بورس نیز به این اتفاق واکنش نشان داده و البته در مقابل افزایش ارزش دلار، عقب نشینی کردند.

این در حالی است که از ماه‌های گذشته و طی هفته‌های اخیر با توجه به زمان اعلامی برای برگزاری نشست فدرال رزرو گمان زنی‌های بسیاری از سوی کارشناسان مطرح شد به گونه‌ای که از قبل پیش‌بینی‌ها بر این قرار گرفت که بازارهای مالی، نرخ‌های برابری ارز و همچنین قیمت کالاها و فلزات اساسی نسبت به هر گونه تغییر در نرخ بهره واکنش نشان خواهد داد که همین اتفاق نیز ثبت شد.

اما اینکه چرا تا این اندازه تغییر نرخ بهره آمریکا و نحوه تصمیم گیری فدرال رزرو برای بازارهای جهانی مورد توجه بوده و آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد موضوعی است که کارشناسان درباره آن بر وسعت و اهمیت اقتصاد آمریکا برای بازارهای عمده تاکید دارند.

آیت تجلی- کارشناس امور بانکی- دلیل این تاثیر گذاری را اهمیت و گستردگی اقتصاد آمریکا دانسته و معتقد است که در نهایت هر تغییری در وضعیت آن می‌تواند تمام مراودات اقتصادی دنیا را تحت تاثیر قرار دهد.

وی می‌گوید که اقتصاد آمریکا باز است و تغییرات نرخ بهره موجب انتقال سرمایه میان این کشور و سایر کشورها خواهد شد و تراز سرمایه طرف مقابل را متاثر می کند.

تجلی، البته به جایگاه دلار در مبادلات اقتصادی دنیا اشاره داشته و عنوان می کند که دلار آمریکا رایج‌ترین ارزها در سطح دنیا است در نتیجه بهره ‌متعلق به آن بسیاری از کشورها را متاثر می‌کند.

این کارشناس امور بانکی، همچنین به چرایی تغییر نرخ بهره هم اشاره داشت و این گونه توضیح داد که بالا رفتن نرخ دلار باعث جذب سرمایه بیشتر به سمت بازارهای آمر یکا و به تبع آن خروج سرمایه از سایر کشورهاست در عین حال که این افزایش موجب تقویت قمیت دلار در مقابل سایر ارزها خواهد شد که در مجموع باعث تغییر تراز تجاری میان آمریکا و شرکای تجاری آن است.

با این حال برخی کارشناسان معتقدند که پایین نگه داشتن نرخ بهره آمریکا در سال‌های گذشته که در حد صفر بود و اینکه چرا باید اکنون افزایش یابد موضوعی است که به تصمیمات فدرال رزرو در مورد نرخ بهره برمی‌گردد که در واقعیت می‌تواند اثر مهمی در زندگی هر شخص داشته باشد. این در حالی است که وقتی فدرال رزرو نرخ بهره را پایین نگه می‌دارد یعنی جریان نقد بیشتری در اقتصاد وجود داشته و احتمالا می‌تواند فعالیت اقتصادی و شغل بیشتری را ایجاد کند، اما وقتی برای مدتی نرخ بهره پایین نگه داشته می‌شود ممکن است به ایجاد تورم بالا بینجامد و سایر شاخص‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد که در این حالت فدرال رزرو تغییر جهت داده و برای افزایش نرخ بهره اقدام خواهد کرد.

اما ماجرای تغییر نرخ بهره آمریکا محدود به چند جلسه اخیر فدرال رزرو نیست و از ماهها قبل این بحث مطرح بود، سیاستی که هر بار واکنش مقامات بانک مرکزی آمریکا به ویژه خانم "یلن" به عنوان رئیس کل این بانک موجب ایجاد تکانه‌هایی در بازارهای مالی خاصه ارز می‌شد. در دوره‌های اخیر احتمالات مطرح شده درباره تغییرات نرخ بهره کلیدی فدرال رزرو، بارها ارزش دلار را در مقابل سایر ارزها دستخوش تغییر کرد. موضوعی که رئیس کل فدرال رزرو اغلب محتاطانه درباره آن اظهارنظر کرده و به صراحت از برنامه بانک مرکزی آمریکا برای هر تغییری در آن به ویژه افزایش نرخ سخن نگفته بود که اعمال احتیاط یلن درباره احتمال افزایش نرخ بهره، حتی ریزش ارزش دلار در مقابل برخی اسعار را به همراه داشت.

اما در مقابل مواضع گاها مثبت فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره کلیدی در آمریکا، با واکنش مثبت برای ارزش دلار نیز همراه بود و زمانی که رئیس کل فدرال رزرو از احتمال افزایش نرخ بهره در ماههای پیش رو سخن می گفت، ارزش دلار تقویت و سایر بازهار ها نیز به تبع این تغییر واکنش نشان می‌داد به ویژه بازار طلا در روندی معکوس کاهشی می شد. با این حال وعده خانم یلن بر این بود که اگر مطابق انتظار، شاخص‌های اقتصادی و اشتغال بهبود یابد، فدرال رزرو در ماه‌های آینده پایانی سال ۲۰۱۶ اقدام به افزایش نرخ بهره کلیدی می‌کند که البته این اتفاق در هفته اخیر افتاد.

فدرال رزور در حالی تصمیم به تغییر نرخ بهره گرفته که برخی آن را ناشی از شرایط سیاسی موجود و انتخاب ترامپ و اهمیت این موضوع برای وی دانسته‌اند هر چند که در طرف دیگر این موضوع هم مورد توجه است که فدرال رزرو از مدت ها پیش برای تغییر نرخ بهره هدف گذاری کرده بود و اتفاق اخیر را نمی‌توان به نتایج انتخابات آمریکا پیوند داد. با این حال در این بین باید به برخی اختلاف نظرها و سیاستهای متفاوت بین رئیس کل فدرال رزرو و رئیس جمهور جدید آمریکا به ویژه در مورد تغییر نرخ بهره و به دنبال آن طرح برخی شایعات مبنی بر احتمال کنار گذاشتن یلن از ریاست بانک مرکزی این کشور اشاره داشت. اینکه آیا ترامپ با روی کار آمدن خود می تواند یلن را برکنار کند یا خیر؟ این در حالی است که بررسی روند فعالیت فدرال رزرو و انتخاب ریاست کل آن در مجموع نشانی از آن ندارد که ترامپ از قدرت مستقیم برای برکناری رئیس کل فدرال رزرو برخوردار باشد.

بر اساس قانون مصوب کنگره آمریکا در سال ۱۹۱۳، مجموعه فدرال رزرو تشکیل و بر اساس همین قانون، ایالات متحد به ۱۲ منطقه بانکی تقسیم می‌شود و کلیه فعالیت‌های بانکی مناطق توسط هیات مدیره تعیین شده کنترل و هماهنگ خواهد شد. کمیته بازار باز فدرال رزرو که تعیین کننده سیاست‌های پولی آن به شمار می‌رود ۱۲ عضو دارد. از این تعداد هفت نفر عضو هیات عامل فدرال رزرو برای یک دوره ۱۴ ساله توسط رئیس جمهور به مجلس سنا معرفی می شود. هر زمان که دوره چهارساله رئیس فدرال تمام شد با پیشنهاد رئیس جمهور و در نهایت تایید مجلس سنا نفر بعدی معرفی می‌شود، بر این اساس"جانت یلن" از اول فوریه ۲۰۱۴ به عنوان اولین رئیس کل زن فدرال رزرو طی ۱۰۰ سال گذشته جانشین "بن برنانکی" شد.

اما بر کناری رئیس کل فدرال رزرو عمدتا در صورت بروز مشکلی خاص مانند فساد و عدم توان ادامه فعالیت در ریاست انجام می‌شود که این هم مستقیم از سوی رئیس جمهور نیست و وی حق برکناری رئیس کل فدرال رزرو را ندارد، بلکه در سیستم خاص این بانک انجام می‌شود.