خروج از بار روانی تحریم

در این گزارش در شماره پنجشنبه ششم آبان 1395 هجری خورشیدی منتشر شد، می خوانیم: قطعنامه ای که اگر چه جنبه توصیه ای دارد اما می توان آن را نقطه عطفی در روابط اقتصادی ایران و 28 کشور اتحادیه اروپا دانست. تا پیش از شدت گرفتن تحریم ها شرکای اول ایران در روابط تجاری کشورهایی نظیر آلمان و ایتالیا بودند که در نهایت چین توانست با رشد اقتصادی بالای خود و استفاده از فرصت تحریم این جایگاه را از آن خود کند. 

از طرف دیگر با برچیده شدن تحریم ها اشتیاق کشورهای اروپایی برای بازگشت به فضای تجاری ایران نشانگر تلاش آن ها برای بازیابی نقش خود در دوران پیش از تحریم بود. اشتیاقی که می تواند برای ایران نیز رونق اقتصادی را با ورود سرمایه گذاری به همراه داشته باشد. اما علی رغم پایان یافتن تحریم ها، روابط بانکی ایران با این کشورها دچار مشکل بود. گو اینکه بار روانی تحریم همچنان سایه ترس و تصلب خود را در روابط تجاری ایران و اروپا به جا گذاشته بود. اما نشانه های جدیدی مانند تصویب این قطعنامه و یا خرید هواپیما از شرکت های اروپایی توسط ایران می تواند قفل روابط بانکی را بگشاید.

فعالان تجاری اروپا بعد از برجام فضای ایران را برای حضور در اقتصاد ایران مناسب دیدند هرچند مشکلات در روابط همچنان به جای خود باقی بود. کشورهایی مانند آلمان در سودای بازپس گیری نقش خود گاه اظهار نظرهایی نیز کرده اند؛ چنانچه چندی پیش «رنه هارون» مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان در نشست مسوولان اتاق بازرگانی ایران و آلمان گفته بود: حضور هیات‌های مختلف المانی از 16 ایالت نشان‌دهنده علاقه‌مندی آلمان به توسعه سطح روابط تجاری با ایران است. وجود ریشه‌های مشترک بستری برای توسعه همکاری را فراهم کرده و امیدواریم به اعداد و ارقامی که در گذشته در بخش تجارت با یکدیگر داشتیم برسیم.

وی ادامه داده بود: پیش از اینکه چین جای خود را در بازار ایران باز کند آلمان به عنوان شریک اول تجاری ایران فعال بود اما در حال حاضر جای خود را به این کشور داده‌ است. امیدواریم بتوانیم در بلند مدت شرایط گذشته را فراهم کنیم و جای خود را از چینی‌ها پس گیریم. البته باید توجه داشت که حضور چینی‌ها در بازارهای مختلف مختص به ایران نیست بلکه آن‌ها در سایر کشورها نیز سرمایه گذاری انجام داده‌اند.

حال باید دید اروپا می تواند جای کشورهای آسیایی در روابط تجاری با ایران را بگیرد؟

**زمانی برای شکسته شدن فضای روانی تحریم

بعد از اجرایی شدن برجام، روابط بانکی ایران با کشورهای اروپایی هنوز با فضایی از ترس همراه بود. چنانچه هارون مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان در پاسخ به سوال خبرنگار «ابتکار» در این خصوص گفته بود: دو بانک بزرگ آلمانی سال گذشته جریمه های سنگینی را به ایالات متحده پرداخت کردند و یکی از این بانک ها 1.5 میلیارد یورو بابت ارتباط با ایران جریمه شد در این شرایط این بانک ها محتاط تر عمل می کنند. اما به طور قطع اولین بانک بزرگی که وارد بازار ایران شود بانک های آلمانی نیز با آن وارد خواهند شد.

علیرضا سلطانی استاد دانشگاه و اقتصاددان در گفت و گو با ابتکار می گوید: اتحادیه اروپا بعد از عبور از بحران و رکود اقتصادی اخیر به شدت دنبال ایجاد ظرفیت های جدید در روابط اقتصادی خود با سایر کشورهای دنیاست که از جمله این کشورها ایران است. طی سال های تحریم، ایران از دایره حضور اتحادیه اروپا خارج بود. در بین کشورهای منطقه ایران فضای بهتری برای اروپایی ها خواهد داشت. اما کشورهای اروپایی به شدت درگیر فضای حاکم بر تحریم ها هستند که عواملی مانند روابط بانکی و بنگاه های اقتصادی است و هنوز نتوانسته اند از فضای روانی تحریم خارج شوند. این خروج مستلزم آن است که یک سری نشانه ها از سوی دولت ها، کشورها و اتحادیه اروپاست که فضای تحریم را به طور کامل بشکند و شرکت های اروپایی رغبت بیشتری برای همکاری اقتصادی و تجاری با ایران نشان دهند.

**قطعنامه پارلمان اروپا، گام دوم بعد از برجام

این استاد دانشگاه در ادامه می گوید: قطعنامه ای که اخیراً توسط اتحادیه اروپا صادر شد هر چند ضمانت اجرایی ندارد و جنبه توصیه ای دارد اما باید آن را یک اقدام مهم در تغییر فضای روانی حاکم بر اتحادیه اروپا پس از برجام بدانیم.

بعد از برجام این قطعنامه نقطه عطفی در روابط اقتصادی و تجاری ایران و کشورهای اتحادیه اروپاست. به خوبی می توان آن فضای بسته و متصلب برجای مانده از دوران تحریم را ازبین ببرد. این قطعنامه گام دوم، بعد از برجام برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران و اروپاست. این قطعنامه می تواند سرآغاز جدیدی برای بنگاه ها، بانک ها و شرکت های اروپایی باشد تا روابط تجاری و اقتصادی به صورت عملی نمود پیدا کند. بعد از برجام تا کنون عمده مناسبات ایران و کشورهای اروپایی چه در حوزه های سیاسی و چه اقتصادی در حد رایزنی بود و هنوز به مرحله عملی و جدی نرسیده است. هر چند در حوزه هایی مانند خودرو قراردادهای خوبی بسته شد.

وی می افزاید: از طرفی مسئله ای مانند خرید هواپیما از کشورهای اروپایی نیز یکی از گام های موثر در گسترش روابط تجاری است که باعث می شود بانک های اروپایی که تاکنون در مقابل مراوده با طرف ایرانی مقاومت کرده اند، وارد این بازی تجاری شوند. در واقع این حجم از قرارداد را تنها باید بانک های بزرگ حمایت کنند.

**گسترش رابطه با اروپا زمینه ساز ارتباط با آسیا

این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: آنچه امروز برای روابط ایران و اروپا راهگشاست آب شدن یخ روابط بانک های اروپایی با ایران است. اگر بانک های بزرگ اروپایی همکاری های خود را با ایران گسترش دهند، شرکت های بزرگ اروپایی در زمینه های سرمایه گذاری، تولیدی، خدماتی پای خود را به ایران باز خواهند کرد.

اگرچه نمی توان پیش بینی کرد که مناسبات ایران با اتحادیه اروپا در مناسبات تجاری از حجم بالایی برخوردار باشد یا در کوتاه مدت به سطح قبل از تحریم ها برگردد، اما می توان گفت که روابط تجاری و اقتصادی ایران و اروپا بسیار گسترده خواهد شد.

وی اظهار می کند: از طرفی معتقدم که اولویت ایران برای روابط اقتصادی باید کشورهای آسیایی باشد چون این کشورها استقبال بیشتری می کنند و روابط اقتصادی را غیر سیاسی نگاه می کنند و هم هزینه اقتصادی روابط با کشورهای آسیایی پایین است. اگر چه این به معنای عدم گسترش روابط با اروپایی ها نیست. چرا که گسترش روابط بانکی و اقتصادی ایران با اروپا در بیشتر شدن روابط تجاری با کشورهای آسیای شرقی موثر است.

ایران اگر یخ روابط خود با کشورهای اروپایی را آب کند؛ در واقع یک پیام اطمینان بخش به سایر کشورهای جهان داده است. که اثر طبیعی آن سرمایه گذاری خارجی بیشتر و رونق اقتصادی در یک بازه زمانی 3 تا 4 ساله است.

*منبع: روزنامه ابتکار