آنچه باید سال اولی های دانشگاه بدانند

روزنامه جام جم در صفحه جامعه به انتشار گزارشی درباره ورود دانشجویان جدید به حوزه دانشگاه و شروع دوره ای تازه از زندگی آنان پرداخت و نوشت: دانشجوی تازه وارد با فراگیری آموزش های ضروری می تواند از آسیب های علمی و اجتماعی رایج در دانشگاه ها مصون بماند.

در این گزارش که در شماره سه شنبه 16 شهریور 1395 خورشیدی به قلم امین جلالوند منتشر شده است، می خوانیم: تقریبا یک ماه و نیم قبل، ده ها هزار کنکوری بر سر کرسی های دانشگاهی به رقابت علمی پرداختند تا بتوانند در رشته و دانشگاه مورد علاقه شان تحصیل کنند.

با گذشتن از خوان کنکور، بلافاصله خوان دیگری شروع می شود که اگر دانشجوی سال اولی نتواند این خوان را مدیریت کند، احتمال دارد تمام زحمات سال های گذشته اش هدر برود. وقتی فردی از محیط دانش آموزی، پای به محیط دانشجویی می گذارد، ناخودآگاه با فضایی جدید آشنا می شود که این دنیای تازه با سبک زندگی در دوران مدرسه از زمین تا آسمان فرق دارد. ورود به سال اول دانشگاه را می شود شبیه دوران نوجوانی دانست. همان طور که دوران نوجوانی، دورانی گنک و مبهم است که فرد بین دوران کودکی و جوانی سرگردان است، بسیاری از دانشجویان سال اولی هم چنین حس معلق بودنی را تجربه می کنند.

دانشجوی سال اولی، نه دیگر آن دانش آموز بازیگوش مدرسه است که دغدغه هایش محدود به خانه و مدرسه شود و نه دانشجوی سال آخری است که سال هاست، از فضای مدرسه دل کنده و حالا دغدغه هایی مشابه بزرگسالان را تجربه می کند.

دانشجوی تازه وارد، نیاز دارد که مجموعه ای از آموزش های ضروری را بگذراند تا بتواند با الزامات محیط جدید، کنار بیاید و با هنجارهای دوران دانشجویی آشنا شود. در این نوشتار ضمن گفت وگو با کارشناسان خبره این حوزه، به گوشه ای از این آموزش های ضروری برای دانشجویان سال اولی اشاره شده است. اگرچه برای خیلی از دانشجویان سال اولی و خانواده هایشان، محیط دانشگاه، محیطی امن و عاری از آسیب اجتماعی شناخته می شود، اما واقعیت این است که در محیط دانشگاه هم انواع و اقسام آسیب های علمی و اجتماعی رواج دارد که دانشجوی سال اولی باید با آگاهی و چشم باز از این خطرات پیش رو، آگاه باشد تا بتواند از دانشگاه به عنوان پله ای برای موفقیت علمی و اجتماعی بهره ببرد.

**ریشه های افت تحصیلی را بخشکانید

دکتر بیژن وثوقی وحدت/ معاون دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف

با اجرای طرح های متعددی می توان مشکلات دانشجویان سال اولی را کاهش داد. مثلا با برگزاری اردوهایی مختص دانشجویان سال اولی می توان زمینه آشنایی آنها با یکدیگر را فراهم کرد تا یخ روابط آنها بشکند. این کار در کاهش اضطراب و افسردگی در بدو ورود به دانشگاه و کاهش دلتنگی در بین دانشجویان تازه وارد نقش جدی دارد. همچنین می توان با اجرای طرح پشتیبان، کاری کرد که دانشجویان سال اولی، دچار افت تحصیلی نشوند. در طرح پشتیبان، دانشجویان سال بالاتر به دانشجویان تازه وارد در حوزه های علمی فرهنگی کمک می کنند تا دانشجوی سال اولی با ورود به محیط جدید، دچار اضطراب و افت تحصیلی نشود. اینها طرح هایی است که سال هاست در دانشگاه صنعتی شریف برگزار می شود.

واقعیت این است که دانشجویان با ورود به دانشگاه، متوجه می شوند که حجم فعالیت های درسی شان به نسبت دوران مدرسه، یکباره بالا رفته، اما در عین حال، باید فعالیت های فوق برنامه در دانشگاه ها جدی گرفته شود تا وقت دانشجو در دانشگاه ها، فقط به درس و تحصیل نگذرد. همچنین ضروری است، سیستم آموزشی ما هم پویا و جذاب باشد تا انگیزه دانشجویان تازه وارد برای ادامه تحصیل، بیشتر شود، نه این که با ورود به دانشگاه و سخت تر شدن فرآیند تحصیل، از سیستم آموزشی دلسرد شوند.

در مسیر آماده سازی دانشجو برای پذیرش فضای تحصیلی جدید، باید خانواده ها هم به میدان بیایند و در باره مسائل جنسی هم با کنکوری ها صحبت کنند و این مسائل را سانسور نکنند تا دانشجوی تازه وارد، دچار شکست عشقی نشود و با انتخاب صحیح زوج، زمان و شرایط مناسب برای ازدواج و تهدیدهای جنسی پیش رو، آشنا شود. چنین آموزش هایی از سوی خانواده و دانشگاه از انحراف علمی، درسی و اخلاقی دانشجوی تازه وارد پیشگیری می کند.

**به این ها می گویند: خوره اهداف

دکتر غلامرضا رخشنده رو عضو هیات علمی دانشگاه شیراز

دانشجوی سال اولی برای نخستین بار زندگی در خوابگاه ها را تجربه می کند. زندگی در خوابگاه ها، به خودی خود، نه خوب است و نه بد، بلکه یک فرصت و تهدید توامان است و دانشجو باید با آموزش صحیح و کسب تجربه، تلاش کند که تهدیدهای زندگی خوابگاهی را به صفر برساند.

دانشجوی سال اولی در یک سن بحرانی وارد دانشگاه می شود و دور بودن از خانواده هم ممکن است موجب دلتنگی او شود. این دانشجویان باید مراقب باشند که دلتنگی بر فرآیند تحصیل آنها تاثیر منفی نگذارد. دانشجویان می توانند با انتخاب دوستانی خوب و صالح در دانشگاه، فضای روحی بهتری برای ادامه تحصیل ایجاد کنند.

تجربه نشان داده، دانشجویانی که از شهرهای کوچک تر به شهرهای بزرگ تر می آیند، بیشتر در معرض آسیب های اجتماعی و علمی در دانشگاه ها و فضای خوابگاه ها هستند، زیرا این افراد یکباره با فضای فرهنگی جدیدی مواجه می شوند که اگر نتوانند با این فضای فرهنگی جدید کنار بیایند، دچار یاس و سرخوردگی می شوند.

همچنین دانشجویان دختر هم در بین دانشجویان سال اولی، ممکن است بیشتر تحت تاثیر فضای خوابگاه ها و درواقع بیشتر تحت تاثیر محیط جدید قرار بگیرند، زیرا اغلب آنها حساس تر و تاثیرپذیرتر از دانشجویان سال بالاتر هستند. استفاده از خدمات مشاوره دانشگاهی و راهنمایی گرفتن از استادان و دانشجویان مقاطع بالاتر، می تواند به دانشجو در کنترل احساس دلتنگی و حل تضاد فرهنگی کمک کند.

**به هر شغل دانشجویی تن ندهید

دکتر روح الله طالبی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت

برخی دانشجویان به محض ورود به دانشگاه، تلاش می کنند استقلال مالی داشته باشند و به همین منظور، تلاش می کنند خیلی سریع، یک شغل دانشجویی پیدا کنند. در حالی که این دانشجویان باید آگاه باشند که نباید به هر کاری تن دهند، زیرا خیلی از کارهای دانشجویی باعث می شود که دانشجو از مطالعه دور شود و همین اتفاق در بلندمدت به افت تحصیلی وی منجر می شود.

از سوی دیگر، وقتی نمرات دوران دبیرستان برخی دانشجویان سال اولی را بررسی می کنیم، می بینیم که خیلی از آنها در دوران مدرسه، نمرات خوبی داشته اند، اما به محض ورود به دانشگاه دچار افت تحصیلی شده اند. برای ریشه یابی این موضوع باید مسائل روحی و روانی درس خواندن در محیط جدید را لحاظ کرد، زیرا خیلی از دانشجویان تازه وارد از بافتی سنتی وارد کلانشهرها می شوند، ولی نمی توانند با ریزه کاری زندگی در این شهرها کنار بیایند.

همچنین نباید از خاطر برد که منابع درسی در دوران دانشگاه، مثل دوران دبیرستان نیست. اگر در مدرسه، فقط یک کتاب درسی برای هر امتحانی به عنوان مرجع اصلی شناخته می شد، اما در دانشگاه باید دانشجوی سال اولی بیاموزد برای هر درسی از چند منبع مختلف استفاده کند. نیاموختن همین مهارت مهم باعث می شود عده ای از دانشجویان تازه وارد نتوانند نمرات خوب خود در دوران مدرسه را در دانشگاه هم تکرار کنند.

**اعتیاد در کمین دانشجویان

دکتر فرشاد ابراهیم پور عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

دانشگاه، جزیره ای جدا افتاده از جامعه نیست. به همین دلیل، ممکن است آسیب های اجتماعی مثل اعتیاد هم در فضای دانشگاه ها وجود داشته باشد. البته واقعا این طور نیست که درصد فراوانی اعتیاد و سایر آسیب های اجتماعی در دانشگاه ها بیشتر باشد، ولی به دلیل این که فضای دانشگاه بیشتر رصد می شود، آسیب های اجتماعی آن بیشتر در رسانه ها و جامعه، نمود پیدا می کند.

بدیهی است، اگر دانش آموزی تحت تربیت درست قرار گرفته و واقعا به این باور فرهنگی رسیده باشد که اعتیاد به مواد مخدر و سیگار، اکراه آمیز است، بسیار بعید است چنین دانشجویی در محیط دانشگاه، معتاد شود.

بارها شنیده ایم که گاه، برخی دانشجویان برای بیدار ماندن در شب امتحان قرص ریتالین مصرف می کنند، اگرچه وقوع چنین اتفاق هایی بعید نیست، اما اگر دانشجو به شکلی دوران تحصیلش را جدی بگیرد که نیازی به درس خواندن در شب امتحان نداشته باشد، نیازی به بیدار ماندن در شب امتحان نیست.

درست است که افزایش نظارت بر محیط دانشگاه و فضای خوابگاه ها می تواند ناهنجاری هایی مثل اعتیاد را کنترل کند، ولی این ناهنجاری ها صرفا با اقدامات امنیتی قابل حل نیست. آموزش مداوم در دانشگاه ها و فرهنگسازی در محیط خوابگاه ها می تواند این آسیب ها را به زانو دربیاورد تا دانشجو به محض مشاهده یک آسیب اجتماعی، تحت تاثیر آن قرار نگیرد.

البته از بعد کلان، نیاز داریم که سیاست بومی گزینی در نظام آموزش عالی جدی گرفته شود تا حضور در خوابگاه ها، صرفا به دانشجویان تحصیلات تکمیلی یا دانشجویان متاهل محدود شود. اگر چنین اتفاقی بیفتد، دانشجویان سال اولی، کمتر در معرض آسیب های اجتماعی خواهند بود.

*منبع: روزنامه جام جم