صکوک امن ترین روش تامین مالی بانکها و موسسات مجاز

بانكداري ايراني  -  برخی از بانک‌ها و موسسات در سالهای اخیر با مشکل نقدینگی و تامین سرمایه مواجهه شده و از روش‌های متفاوت و هزینه‌بری برای تامین نقدینگی خود استفاده کرده‌اند. 

 روش‌های چون بازار بین بانکی، اضافه برداشت و غیره راههای  پرهزینه برای بانکها بودند که این بنگاه‌های اقتصادی از آن‌ها بهره بردند،  در حالی که روش‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه از مزایای بیشتری برای بانکها و موسسات برخوردار است، زیرا در این بازار  اوراق متنوعی برای تامین مالی همه نوع بنگاه‌ها و سرمایه گذاران  طراحی شده است.

یکی از اوراقی که  در کشورهای اسلامی و حتی کشورهای اروپایی همانند انگلستان مورد توجه قرار گرفته اوراق صکوک است که براساس قوانین  شریعت طراحی شده است .  اما این ابزارها به گونه ای هستند که در کشورهای غیراسلامی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین این ابزار قابلیت اعمال سیاست های پولی، مدیریت ریسک و نقدشوندگی بالا را دارد و افزایش نقدینگی سرمایه گذار را به دنبال خواهد داشت.

علاوه بر این برای نظام پولی و بانکی دارای مزایای نیست که به شرح ذیل است:

1-صکوک نقدینگی بانی (بانک) را جهت تامین مالی طرح‌های اقتصادی و توسعه ملی افزایش می‌‌دهد.

2- در شرایطی که بانک‌های دولتی و غیردولتی گرفتار بنگاهداری شده‌اند و این مهم توان تامین مالی آنها را کاهش داده است، با استفاده از این ابزار آن قسمت از دارایی‌ بانک‌ها که نقدشوندگی پایینی دارد از ترازنامه خارج می‌شود.

3-هزینه‌ افزایش سرمایه بانک‌ها از طریق اوراق بهادار قابل تبدیل کاهش می‌دهد.

4-انتشار صکوک از سوی بانک‌ها به توسعه همزمان بازار پول و سرمایه و همسویی میان بازارها کمک خواهد کرد.

5-از آنجا که صکوک با پشتوانه دارایی منتشر می‌شود لذا دارای ریسک کمتر است و هزینه تأمین مالی را نیز کاهش می‌دهد. یک راه دیگر کاهش هزینه تأمین مالی استفاده از افزایش اعتبار است. 

همچنین بانک مرکزی شرایطی را نیز برای انتشار در نظر گرفته که قابل توجه است : 

1- انواع صکوک مشمول معافیت درآمد سرمایه‌گذاران از پرداخت مالیات بوده و هزینه بهره آن برای بانی سپر مالیاتی ایجاد می‌کند. 

2-  حداقل رقم قابل انتشار اوراق مبلغ 50 میلیارد ریال و متناسب با سرمایه و توان پرداخت اجاره بها توسط شرکت می‌باشد.

3-  پرداخت اجاره بها اوراق از اولین دوره (ماهانه، فصلی، شش ماه یا سالانه) پس از انتشار اوراق آغاز شده و دوره تنفس ندارد.

4-  درآمد حاصل از فروش دارایی به نهاد واسط برای تأمین مالی از طریق عرضۀ عمومی اوراق بهادار معاف از مالیات است و به نقل و انتقال آن هیچ‌گونه مالیات و عوارض تعلق نمی‌گیرد.

گفتنی است که  تفاوت صکوک  با  انواع اوراق قرضه در مالکیت آن است زیرا صکوک بر مبنای مالکیت دارایی هاست در حالی که اوراق قرضه بر مبنای تعهد  بدهی است. یعنی رابطه بین صادرکننده و خریدار اوراق قرضه رابطه وام‌دهنده و وام‌گیرنده است که نرخ بهره وام هم ثابت است و این همان رباست. همچنین  دارایی موضوع اوراق صکوک از نظر شرعی باید مجاز و صحیح باشد. 

در حالی که در اوراق قرضه دارایی‌هایی که از نظر اسلام پذیرفته نیست نیز می‌تواند پشتوانه اوراق قرار بگیرد. علاوه براین اعتبار اوراق قرضه به اعتبار صادرکننده یا ناشر آن وابسته است و با آن سنجیده می‌شود در حالی که اعتبار صکوک به ناشر بستگی ندارد بلکه به ارزش دارایی پشتوانه بستگی دارد. در ضمن  فروش صکوک در بازار ثانویه فروش مالکیت یک دارایی است اما فروش اوراق قرضه فروش بدهی است. و در نهایت اینکه در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و در نتیجه ارزش خود ورقه صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی در اوراق قرضه قابلیت افزایش ندارد.