سفر نوروزی به ترکیه عاقلانه است؟

چهارشنبه گذشته بود که فردی مسلح به کافه‌ای در استانبول وارد شد و چهار نفر را زخمی کرد. دو روز قبل‌ از آن، منطقه‌ی دیگری از استانبول شاهد حمله مسلحانه‌ای بود که جان چهار نفر را تهدید کرد. یک ماه پیش نیز قلب این شهر توریستی لرزید و خون 30 گردشگر در میدان "سلطان احمد" به زمین ریخته شد. به دنبال این اتفاقات، اروپا به اتباع خود برای سفر به ترکیه هشدار داد.

این کشور گردشگرپذیر در حالی درگیر این اتفاقات شد که نشریه بلومبرگ پس از حملات تروریستی استانبول در گزارشی قابل تامل، اعلام کرد تعداد گردشگران ترکیه در سال 2015 برای اولین‌بار از سال 2006، شاهد هیچ رشدی مثبتی نبوده است.

سواحل جنوبی ترکیه نیز که جاذبه اصلی و وسوسه‌کننده توریست‌ها برای سفر به این کشور هستند، روزهای خوبی را پشت سر نمی‌گذارد. بطوریکه روزنامه ترکیه‌ای «تودی زمان» از ورشکسته شدن 1300 هتل ساحلی و به فروش گذاشته شدن آنها خبر داده است.

به گزارش ایسنا، آلمان‌ها و روس‌ها بیشترین سهم گردشگران ترکیه را به خود اختصاص می‌دادند که با تیره شدن روابط روسیه و ترکیه - پس از انهدام یک فروند جت جنگی روس‌ها توسط ترکیه و همچنین انفجار یک ماه پیش استانبول و مرگ 10 گردشگر عمدتا آلمانی، با اعلام ممنوعیت و محدودیت سفر ازسوی این کشورها، صنعت گردشگری ترکیه اکنون با بحرانی عمیق مواجه شده است.

ترک‌ها حالا چشم امید به همسایه شرقی خود دارند و می‌خواهند کشتی نجات‌شان را در رودخانه‌ی ایران رها کنند. ظاهرا ایرانی‌ها شجاع‌ترین گردشگران ترکیه هستند که قرار نیست از صحنه کارزار درگیری‌های تروریستی فرار کنند. راستی شجاعت یا کم تدبیری؟

وزارت گردشگری ترکیه در گزارشی اعلام کرده است، تعداد مسافران خارجی در 11 ماه نخست 2015 در مقایسه با سال پیش از آن، 1.3 درصد کاهش داشته، اما سفر ایرانی‌ها با افزایش همراه بوده است. بطوریکه در این بازه‌ی زمانی یک میلیون و 600 هزار ایرانی از ترکیه دیدن کردند و این به معنای رشد 6.3 درصدی این آمار نسبت به دوره مشابه در سال 2014 است.

انجمن سرمایه‌گذاران و هتل‌داران ترکیه‌ (TUROB) نیز در بیانیه‌ جدیدی که صادر کرده، از برنامه‌ریزی نمایندگان بخش گردشگری این کشور به منظور جذب حداکثری گردشگران ایرانی خبر داده است. آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند، اثرات مثبت این برنامه‌ریزی را در نوروز شاهد باشند.

این در حالیست که قیمت‌ تورهای ترکیه اغواکننده است و از هشدارهای امنیتی هم خبری نیست. آخرین توصیه مسافرتی وزارت خارجه کشورمان درباره ترکیه به مردادماه برمی‌گردد، زمانی که قطار مسافرتی ایران در خاک ترکیه منفجر شد.

هفت ماه پیش، قطار مسافرتی آنکارا تهران در یک مین‌گذاری منفجر شد، هیچ مسافری آسیب ندید، اما وقتی قطار بعدی به ترکیه رفت تا مسافران وحشت‌زده را به ایران بازگرداند برای دومین‌بار و با فاصله یک روز، مورد حمله قرار گرفت.

در همان روزها، یک دستگاه اتوبوس حامل مسافران ایرانی که از پایانه مرزی بازرگان وارد خاک ترکیه شده بود، مورد حمله مسلحانه قرار گرفت که یک نفر کشته و سه زخمی به جای گذاشت.

در بخش توصیه‌های مسافرتی وزارت خارجه که 17 مردادماه امسال منتشر شد، آمده است: «با توجه به برخی تحرکات و نا امنی‌های اخیر در منطقه شرق ترکیه، وزارت امورخارجه به شهروندان محترم کشورمان که قصد عزیمت به ترکیه را دارند توصیه می‌کند تا اطلاع ثانوی از مسیر زمینی اجتناب کرده و حتی‌الامکان مسیر هوایی را برای سفر به آن کشور انتخاب کنند.»

از سوی دیگر، آژانس‌های مسافرتی ایران نیز به تحریم یا اعمال محدودیت برای سفر به ترکیه چندان رغبتی نشان نمی‌دهند، حتی با وجود گسترش حملات تروریستی در پایتخت گردشگری این کشور. برخی معتقدند؛ تحریمِ چنین مقاصدی، به منزله زدن گل به خودی است.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی و گردشگری استان تهران، تنها ابزار قانونی اعمال محدودیت در سفر به مقاصد گردشگری را، مثل تمام کشورها، اعلامیه‌های معتبر وزارت امور خارجه مبنی بر عدم امنیت کشور مقصد می‌داند.

رضا اباذری با اعتقاد بر این‌که گردشگری، پیشتاز در صلح بین ملت‌ها است و موجب ارتقاء فرهنگ، سلامت جامعه و آشنایی بین تمدن‌ها و فرهنگ‌ها می‌شود، درباره علت تداوم سفر ایرانی‌ها به ترکیه، بدون ذکر هیچ‌گونه هشداری، به خبرنگار گردشگری ایسنا می‌گوید: غربِ آسیا و خاورمیانه از شروع بهار عربی و ناآرامی‌های میدان تقسیم استانبول تنش‌هایی داشته و دارد که برای صنعت گردشگری آن مقاصد، مسلما مشکلاتی ایجاد می‌کند، اما این به معنای حذف سفرها نیست.

وی تنها یک توصیه‌ به مسافرین تورهای نوروزی و بویژه ترکیه دارد: مسافران توجه کنند در هنگام خرید هرگونه خدمات گردشگری و هواپیمایی، حتما به موضوعِ مهم مجاز بودن ارایه‌دهنده خدمات توجه کافی داشته باشند. طبق آیین‌نامه، مجوز فعالیت دفتر باید در معرض دید باشد. همچنین قرارداد در سربرگ آژانس مربوطه را به دقت مطالعه و امضا و یک نسخه را دریافت کنند.

بهروز صفری که حدود 15 سال است به عنوان عمده فروش تورهای ترکیه در بازار ایران فعالیت می‌کند، معتقد است تا زمانی که وزارت خارجه ایران مثل سایر کشورها، بیانیه و یا اطلاعیه‌ی رسمی درباره این مقصد صادر نکرده، نمی‌توان تصمیم جدیدی برای آن گرفت.

او اضافه می‌کند: وقتی شرایط یک مملکت ناامن شود، وزارت خارجه می‌تواند وارد عمل شده و هشدارهای لازم را بدهد. تا کنون که هیچ تصمیمی مبنی بر ممنوعیت سفر به ترکیه اعلام نشده است.

«صفری» سپس به قطع روابط گردشگری روسیه و ترکیه اشاره می‌کند و علت آن را کاملا سیاسی می‌داند و ادامه می‌دهد: به هم خوردن این روابط به نفع ایرانی‌ها شد. بایکوت روس‌ها فشار زیادی به مراکز خدماتی و گردشگری ترکیه وارد کرد. قیمت‌ها در ترکیه شکسته شده و به نسبت سال گذشته با 20 درصد کاهش همراه بوده است. هتلی در استانبول که سال گذشته شبی 110 یورو فروخته می‌شد، حالا قیمت‌اش به 70 یورو رسیده است. البته این کاهش نرخ شامل همه گردشگران می‌شود و فقط به ایرانی‌ها اختصاص ندارد.

این آژانس‌دار درباره میزان استقبال ایرانی‌ها از سفر به ترکیه با توجه به کاهش نرخی که از آن سخن گفته، به ایسنا می‌گوید: مسافر ایرانی معمولا دقیقه 90 برنامه‌ریزی می‌کند، برای همین از حالا نمی‌توان خیلی دقیق درباره میزان این استقبال نظر داد. خرید صندلی‌ پروازهای ترکیه معمولا از 15 اسفند به بعد شروع می‌شود.

وی به عنوان فروشنده تورهای ترکیه درباره جایگزین کردن مقصد دیگر اظهار می‌کند: مقصد مشابه ترکیه که از نظر هزینه و دسترسی، برای ایرانی‌ها مقرون به صرفه باشد، نداریم. البته مقاصدی مثل گرجستان و قبرس اروپایی وجود دارد، اما خدماتی که هتل‌های ترکیه به مسافران می‌دهند، مراکز خدماتی آن‌ کشورها نمی‌دهند. مسافر ایرانی دو میلیون تومان می‌دهد و به آنتالیا می‌رود و در هتل 5 ستاره اقامت می‌کند، در حالی‌که هیچ خرج دیگری ندارد، برای همین رغبت برای انتخاب این مقصد زیاد است. کدام یک از مقاصد خارجی چنین خدماتی می‌دهند؟

او در پاسخ به این سوال که حافظه تاریخی حاکی از برخی برخوردهای نامناسب ترک‌ها با ایرانی‌ها است، در شرایطی که کشورهای اروپایی به خاطر احتمال به خطر افتادن جان اتباع‌شان سفر به ترکیه را محدود کرده‌اند، آیا زمان آن نرسیده ایران اگر قرار نیست محدودیتی را به خاطر ناامنی اعمال کند، دست‌کم به خاطر آن برخوردها، بازنگری نسبت به این مقصد داشته باشد؟ می‌گوید: مسافر ایرانی همیشه برای ترک‌ها مهم بوده است. در این چند سال از مسافری نشنیدم که در ترکیه با بی‌احترامی مواجه شده باشد، البته یکسری بی‌احترامی‌ها شده که بیشتر به نوع خدمات آژانس‌های ایرانی مربوط می‌شود.

وی اضافه می‌کند: آژانس‌ها می‌خواهند سفر ارزان تمام شود، از خدمات می‌زنند. این شیطنت برخی آژانس‌ها است که از کارگزار ترک می‌خواهد خدمات را کاهش دهد و باعث ناراحتی مسافر ایرانی می‌شود.

صفری معتقد است، بی‌احترامی‌هایی که در پرواز و یا فرودگاه می‌شود، به آژانس ارتباطی ندارد و این وزارت خارجه است که باید وارد عمل شود.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز تاکید می‌کند:‌ اگر کشوری با بحران مواجه شد، این دولت‌ها هستند که باید برای حفظ جان اتباع‌شان اجازه سفر به آن کشور بحران‌زده را ندهند.

«محمدحسن کرمانی» با بیان این‌که ترکیه در حال حاضر کشوری نا امن محسوب نمی‌شود، می‌گوید: اگر سیاست کلان دولت بر این است که سفر به این کشور منع یا محدود شود، باید آن را رسما اعلام کند، ما (آژانس‌های مسافرتی) تاکنون هیچ پیام هشداردهنده‌ای دریافت نکرده‌ایم که در راستای آن اقدام کنیم.

او درباره‌ی نحوه‌ی برخورد سایر کشورها در مواقعی که یک مقصد گردشگری با خطر حملات تروریستی مواجه می‌شود، اظهار می‌کند:‌ وقتی جان اتباع آلمانی در انفجار تروریستی استانبول به خطر افتاد، نظام و دولت این کشور بود که تصمیم گرفت سفر اتباع‌اش را به ترکیه محدود کند و یا هشدار امنیتی بدهد. ما هم باید از آن‌ها در مواقع مشابه یاد بگیریم. اگر واقعا صلاح نیست اتباع ایرانی به ترکیه سفری داشته باشند، دولت موظف است این هشدار را رسما ابلاغ کند.

حدود یک ماه تا آغاز تعطیلات نوروز مانده، و هموطنانی که قصد دارند این تعطیلات را در خارج از کشور بگذرانند، از حالا در تکاپوی انتخاب بهترین مقصد هستند که علاوه‌بر ارزان بودن، امنیت کافی هم داشته باشد. در این میان ترکیه مطمئنا مقصدی ارزان است، اما مطمئن ...؟ اینکه دولت ترکیه فرش قرمز پهن کرده و حاضر شده خدمات توریستی‌اش را تا 20 درصد کمتر از قیمت سال گذشته به گردشگران ارائه کند، شاید تلاشی برای جبران ترسِ ایجاد شده در گردشگران به خاطر ناامنی این کشور باشد.