فرصت های اشتغال زایی هسته ای

دوازده سال از بزرگ ترین چالش دیپلماتیک تاریخ جمهوری اسلامی ایران و تهدیدات و تحریم های ظالمانه ناشی از آن گذشت و ملت ایران با هوشیاری تمام و با یاری دولت تدبیر و امید کارنامه درخشانی از اقتدار و تدبیر را به نمایش گذاشت.

برجام و فرصت های اشتغال زایی هسته ای

: طی این دوازده سال کشور با وقایع بسیاری مواجه شد. از تحریم های بی سابقه گرفته تا تهدیدات بی رویه و حتی رفتن کشور به آستانه جنگ، ولی ملت ما با حضور در پای صندوق رای و با انتخابی شایسته و در سایه رهنمودهای رهبر فرزانه توانست با افتخار از تمامی آن ها عبور کند و اجازه وقوع بسیاری از آن رویدادهای احتمالی را ندهد. در این میان نقش مذاکره کنندگان متعهد و منتقدان دلسوز نظام را نبایستی فراموش کرد. 

در این مقاله از بعد اقتصادی و فرصت های اشتغال زایی پیش آمده در برجام نگاه می شود. ماهیت برجام گرچه مربوط به صنعت و دانش هسته ای است ولی می تواند باعث شکوفایی در عرصه های تولید، صنعت، بهداشت، کشاورزی، درمان و بسیاری دیگر از حوزه ها شود. به رسمیت شناخته شدن حقوق ملت ما در استفاده صلح آمیز از صنعت هسته ­ای و جهانی شدن آن فرصت های بی نظیری را در اختیار ما قرار می دهد. در شرایط فعلی بسیاری از کشورهای منطقه و جهان در زمینه های دانش هسته ای فعال بوده و هستند ولی کمتر در معرض رسانه های دنیا قرار گرفته اند. طولانی شدن چالش هسته ای ایران در جهان فرصت مناسبی را در اختیار ما قرار داد تا با استفاده از رسانه های خود کشورهای متخاصم به توانمندی های دانشمندان هسته ای ایران اذعان شود. در سال های ابتدایی شکوفایی دانش هسته ای در ایران هیچ یک از کشورهای خارجی و حتی برخی از منتقدان داخلی نمی توانستد توانایی های صنعتگران هسته ای را باور کنند. شاید بزرگترین ثمره سال ها تلاش در بخش هسته ای بنابه تعبیر مقام معظم رهبری خودباوری باشد. با اتکا به خودباوری و دانش کسب شده می توانیم پرچمدار استفاده صلح آمیز از صنعت و دانش هسته ای در منطقه خاور میانه باشیم.

تعامل سازنده با سایر کشورها چه به لحاظ انتقال تکنولوژی هسته ای به داخل و چه صدور صنعت هسته ای به کشورهای فاقد تکنولوژی هسته ای به خودی خود می تواند زمینه ساز اشتغال در کشور، بخصوص در بخش فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی کشور شود. امروزه به خصوص در بخش دانش هسته­ای دانشگاه های زیادی فعال بوده که متاسفانه امکان جذب تمامی نیروهای تربیت یافته آنها در داخل کشور و در شرایط فعلی وجود ندارد. بنابراین با وجود پتانسیل نیروی انسانی متخصص موجود در داخل و نیز شرایط مناسب ایجاد شده در برجام فرصت بسیار خوبی بوجود آمده است تا با یک برنامه ریزی خوب بتوان از تمامی ظرفیت­های موجود برای ایجاد اشتغال جوانان استفاده کرد. بخش هایی از برجام که پتانسیل اشتغال زایی در آنها وجود دارند عبارتند از:

ساخت راکتورهای قدرت و تحقیقاتی پیشرفته

ساخت یک مجموعه راکتور بدلیل گستردگی فناوریهای بکار رفته در آن می تواند زمینه ساز ایجاد کار در بخش های مختلف صنعتی و دانشگاهی از طراحی تا ساخت شود. ساخت مجموعه راکتورهای جدید بدست متخصصان ایرانی با مشارکت مشاوران خارجی مطابق با آنچه در توافق برجام آمده، این امکان را به ما خواهد داد. ساخت راکتورهای جدید علاوه بر ایجاد اشتغال در بخش ساخت و راه اندازی تاسیسات هسته ای، باعث فعال شدن سایر زمینه های اشتغال نیز خواهد شد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. وارد شدن به مقوله ساخت و طراحی راکتورهای هسته ای نیاز به تاسیس شرکت های عمرانی، طراحی و محاسبات قلب راکتور، تاسیسات و تجهیزات جانبی و سیستم های کنترل و ابزار دقیق دارد. هریک از این مجموعه ها بایستی از سطح فنی و ایمنی بالایی برخوردار باشند که وجود این پتانسیل در این شرکت ها باعث خدمات رسانی به سایر بخش های صنعتی و دانشگاهی خواهد شد. اصولا و اساسا معیاری که شرکت های ساخت راکتور را متمایز می کند رعایت استانداردها و ایمنی هسته ای است. استفاده از فناوری های هسته ای بدون رعایت مسایل فیزیک بهداشت و جنبه های محیط زیستی فاقد ارزش است. بنابراین ادعای ساخت راکتورهای هسته ای نه تنها ادعای ساده ای نیست بلکه مشارکت همه جانبه ارگان های دولتی و خصوصی را می طلبد که این موضوع یعنی فعالیت و ایجاد اشتغال بیشتر.

توسعه شرکت های ساخت سوخت راکتور

با توجه به متن برجام همانگونه که کشورهای 1+5 تعهد به تامین سوخت راکتورهای موجود شده­اند امکان همکاری برای بهبود کیفیت سوخت های ایرانی و نیز طراحی و ساخت مشترک سوخت هم بوجود آمده است. ساخت هر گونه سوخت هسته­ای جدید نیاز به اخذ پروانه های مربوطه داشته و بدون تایید شرکت های سازنده سوخت مجوز دار، هیچ کشور خارجی نمی­تواند از این نوع سوخت ها در راکتورهای هسته ای خودشان استفاده کنند. با توجه به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی در ایران، می توان از این فرصت برای تاسیس شرکت های تولید سوخت با معیارهای ایمنی جهانی استفاده کرد. با توجه به زیر ساخت های موجود و توسعه بازدهی ماشین های غنی سازی می توان به آینده این صنعت امیدوار بود. تهیه سوخت هسته ای مورد نیاز سایر کشورها علاوه بر صرفه اقتصادی باعث ارتباط سیاسی بیشترمیان کشورها نیز می شود.

با توجه به تحریم ها و نامعلوم بودن آینده هسته ای کشور همیشه این نگرانی وجود داشت که آیا مراکز هسته ای به فعالیت پایدار خود ادامه خواهند داد؟ تجربه سال های گذشته نشان می دهد کشورهای تولید کننده سوخت حتی از فروش سوخت راکتور تهران برای مصارف پزشکی هم ممانعت کردند. زمانی که ما دغدغه مایحتاج ضروری را داریم، فکر کردن به سایر کاربردهای راکتور بیهوده است. در شرایط فعلی و با توجه به دستاوردهای برجام این تضمین برای ما چه به لحاظ تامین سوخت و چه به لحاظ پشتیبانی فنی بوجود آمده است. بنابراین امروز می توانیم از تمام ظرفیت های کاربردی راکتورهای تحقیقاتی و نسل جدید بهره برده و زمینه ساز تحقیقات کاربردی، دانشگاهی و صنعتی شویم. از جمله مواردی که در این بخش باعث توسعه اقتصادی می­ شود تولید رادیو ایزوتوپ­ های صنعتی، درمان با استفاده از محصور سازی نوترون، تصویر برداری نوترونی، مطالعات باستان شناسی است. استفاده دو منظوره از راکتورهای قدرت نسل جدید با توان کم در بخش تولید آب شیرین و برق در مناطقی از کشور که دسترسی شبکه سراسری آب و برق بدانجا امکان پذیر نیست بسیار کارامد و دارای توجیه اقتصادی است.

پزشکی هسته ای و رادیوایزوتوپ ها

تاسیس یک مرکز مجهز پزشکی هسته­ای در ایران به منظور ارتقاء متخصصین ایران در تشخیص، تصویر برداری، رادیوتراپی و درمان با استفاده از تکنولوژی های هسته ای جدید می تواند ایران را به یکی از قطب های پزشکی هسته ای در کنار سایر خدمات درمانی در منطقه تبدیل کند. امروزه فناوری هسته ای ابزار بسیار مناسب و کارامدی برای تشخیص و تصویر برداری است ولی استفاده از آن در بخش درمان در حال توسعه بوده و هست. راکتورهای تحقیقاتی و شتابدهنده های پروتونی علاوه بر آنکه می توانند به صورت مستقیم جهت درمان انواع سرطان استفاده شوند، برای تولید رادیو داروها نیز بکار برده می شوند. اگر دانش هسته ای موجود و نیروهای انسانی تربیت یافته با یک سرمایه گذاری مناسب همراه شوند، می تواند تمام نیازهای درمانی و تشخیص پزشکی منطقه را جواب گو باشد.

ساخت و تجهیز شرکت های پرتودهی

امروزه بالغ بر 250 شرکت پرتودهی هسته ای درکل دنیا وجود دارد که با استفاده از چشمه های پرتودهی خدمات صنعتی، بهداشتی و کشاورزی ارایه می کنند. با توجه به تنوع کاربرد، تنوع در نوع چشمه نیز وجود دارد. عمده مشکلاتی که تاکنون در داخل کشور برای تاسیس اینگونه از مجموعه ها وجود داشت، عدم پشتیبانی فنی و نیز چشمه های پرتودهی بود. با اجرایی شدن برجام می توان گامهای موثری را در این زمینه برداشت. این مراکز می توانند سالانه در حدود 150 هزار تن محصول اعم از صنعتی ، بهداشتی و کشاورزی را پرتودهی کند. این مقدار فرایند انجام شده، نیاز به حمل و نقل وسیع داشته و باعث پویایی اقتصادی هر منطقه می شود.

توسعه مراکز بین المللی علوم و تکنولوژی

با توجه با اینکه تاسیسات غنی سازی فردو به مرکز تحقیقات هسته ای، فیزیک و تکنولوژی تبدیل خواهد شد از این موضوع می توان برای همکاری مشترک بین المللی جهت انجام تحقیقات بنیادی فیزیک ذرات استفاده کرد. لازمه تاسیس چنین مرکز علمی، جذب نیروهای متخصص است. همکاری های بین المللی می تواند باعث رونق علمی و اقتصادی این مجموعه شود به گونه ای که این مجموعه بتواند در پروژه های بین المللی سهمی داشته باشد. با تزریق منابع مالی حاصل از قراردادهای بین المللی می توان شرایط بهتری را برای تحقیق و تربیت دانشجو در این مرکز بوجود آورد. ارتباطات علمی این مرکز می تواند زمینه ساز مشارکت فعال متخصصین ایرانی در عرصه های جهانی شده و زمینه را بیش از پیش برای جذب پروزه های علمی بوجود آورد. در صورت تحقق چنین امری کیفیت آمورش ارتقاء یافته و دانشجویان نه تنها مبلغی را برای تحصیل نمی پردازند بلکه درعوض کاری که برای مجموعه انجام می دهند،حتی می توانند دستمزد دانشجویی دریافت کنند. 

منبع: پایگاه خبری امید هسته ای ایرانیان