این همه کالای قاچاق از کجا می آید؟

 اگر چه گمرک ایران طبق اعلام مرکز اطلاعات منطقه‌ای سازمان جهانی گمرک، رتبه دوم در مبارزه با تخلفات و قاچاق را کسب کرده است، اما ریشه‌های قاچاق آن قدر در اقتصاد محکم است که هنوز بخش چشمگیری از کالا‌های موجود در بازار را کالای قاچاق تشکیل می‌دهد.

به گزارش میزان، قاچاق کالا همواره یکی از موانع اقتصاد ایران بوده که با وجود برخورد‌ها و نظارت‌های جدی هنوز این مشکل ریشه کن نشده است. اگر چه عوامل متعددی در بروز این پدیده دخیل هستند، اما این پدیده کام برخی سودجو را شیرین و کام بسیاری دیگر و به خصوص تولیدکنندگان را  تلخ کرده است.

در یک طرف این ماجرا سود جویانی هستند که با قاچاق کالا به کشوربدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی سود هنگفتی به جیب می‌زنند و در طرف دیگر تولیدکنندگانی هستند که توان رقابت با کالا‌های قاچاق را ندارند وطعم تلخ ورشکستگی را می‌چشند.

اما در این میان بازار گرمی مسئولان و فعالان عرصه اقتصاد نیزجالب است چرا که در هر مقطع زمانی عوامل مختلفی را برای گسترش قاچاق در کشور عنوان می‌کنند. برخی توپ را به زمین گمرک انداخته و این سازمان را مسئول وفور کالای قاچاق معرفی می‌کنند و برخی دیگرمنتقد مجوز‌های مرزنشینی و ملوانی و مسافری هستند و این مجوز را موجب رونق قاچاق کالا می‌دانند. همین امر موجب شده تا پس از گذشت سال‌ها هنوز برنامه مدونی برای ریشه کن کردن قاچاق با موفقیت اجرا نشده باشد.

اگر چه دادن مجوز‌های بی شمار در واردات کالا مانند ورود کالا تحت عنوان ته لنجی و ملوانی و یا مسافری و نیز اعطای مجوز برای واردات برخی کالا‌ها با عنوان مرز نشینی موجب سوء استفاده برخی افراد شده است، اما در عمل این مجوز‌ها در جهت بهبود شرایط صادر شده که این روز‌ها تنها کام برخی سود جویان را شیرین کرده است.

 

رکورد ایران درنوع قاچاق کالا

بر اساس این گزارش طبق اعلام مرکز اطلاعات منطقه‌ای سازمان جهانی گمرک، گمرک ایران رتبه دوم را در مبارزه با تخلفات و قاچاق پس از کشور ژاپن کسب کرده است که این ارزیابی شامل آخرین روش‌های قاچاق و مسیر‌های ترانزیت مواد مخدر و پیش سازها، سوخت، گونه‌های درحال انقراض، جرائم زیست محیطی، کشفیات مواد نوظهور (NPS)، دارو، کالا‌های تقلبی و سایرموارد مرتبط می‌شود.

این موضوع نشان دهنده این است که با الکترونیکی شدن گمرکات و راه اندازی پنجره واحد تجاری راه ورود رسمی کالا‌های قاچاق به کشور مسدود شده است، اما با وجود این هنوز شاهد جولان کالا‌های قاچاق در کشورهستیم که این نشان می‌دهد قاچاقچیان به دنبال راه‌های جدید برای پر کردن جیب خود هستند.

در کشور ما کالا‌های قاچاق شامل مواد خوراکی و پوشاک نیز می‌شوند این در حالی است که در سایر کشور‌های جهان تنها اسلحه و مواد مخدر و انسان قاچاق می‌شود و قاچاق پوشاک و مواد خوراکی معنی ندارد.

رییس کنفدراسیون صادرات ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی میزان این موضوع را تایید کرده و گفت: در سایر کشور‌ها قاچاق پوشاک و مواد خوراکی جایگاهی ندارد و در کشور ما به دلیل بالا بودن تعرفه‌های واردات قاچاق این اقلام با سود همراه است چرا که با واردات رسمی هزینه‌ها تقریبا دو برابر می‌شود و همین امر موجب رونق قاچاق در این بخش شده است.

لاهوتی تاکید کرد:دولت نباید با دیوار تعرفه به حمایت از صنایع داخلی بپردازد بلکه باید تعرفه‌ها را به صورت منطقی کاهش دهد و صنایع داخلی باید رقابت پذیر‌تر شوند تا در پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی با مشکل مواجه نشوند.

وی با اشاره به الکترونیکی شدن گمرکات تصریح کرد: دستاورد‌های استفاده از ابزار‌های نوین شفاف سازی و شیشه‌ای شدن اقتصاد است و مجهز شدن گمرک به این ابزار‌ها در سال‌های اخیر موجب شده تا رتبه کسب و کار ایران ارتقا یابد و نیز شاهد ارتقا جایگاه گمرک در عرصه بین المللی هستیم.

رییس کنفدراسیون صادرات ایران به این نکته نیز اشاره کرد که با ایجاد گمرک الکترونیکی شاهد کاهش قاچاق کالا به کشور هستیم.

 

جای خالی نظارت بر گذرگاه‌های غیر رسمی

سیده فاطمه مقیمی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی میزان با اشاره به علل قاچاق کالا در کشور با تاکید بر لزوم بازنگری در تعرفه‌های واردات کالا گفت:اگر تعرفه واردات کاهش یابد شاهد واردات رسمی و در پی آن کاهش چشمگیر قاچاق کالا هستیم.

عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران افزود: با نظارت بیشتر و دقیق‌تر بر گذرگاه‌های کشور می‌توان از ایجاد این پدیده شوم در کشور جلوگیری کرد.

وی به این نکته نیز اشاره کرد که در کنار گذرگاه‌های رسمی، گذرگاه‌های غیر رسمی بسیاری در کشور وجود دارد که باید نظارت بر آن افزایش یابد چرا که بسیاری از کالا‌های قاچاق از این مبادی به کشور وارد میشوند.

 

واردات با صرفه با پوشش کارت بازرگانی یک بار مصرف

بر اساس این گزارش در سال‌های اخیر یکی دیگر از راه‌های فرار سود جویان برای واردات به صرفه کالا به کشور از مبادی رسمی استفاده از کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف بود. به این صورت که تنها با پرداخت مبلغی ناچیز به فردی به نام او کارت بازرگانی صادر می‌شد و واردات کالا از مبادی رسمی صورت می‌گرفت که این شیوه واردات دردسر‌های کمتری داشت. اگر چه کالا‌هایی که با این شیوه به کشور وارد می‌شود را نمی‌توان به طور رسمی کالای قاچاق برشمرد، اما سود این شیوه واردات کمتر از قاچاق نیست که نباید از ضرر این راه برای اقتصاد کشور غافل شد.

این شگرد نیز سود و منفعت خاص خود را داشت به طوریکه وارد کننده پس از ورود کالا به کشور از پرداخت حقوق دولت و مالیات فرار می‌کرد و با این روش کالا را با هزینه کمتر به کشور وارد میکرد که در سال‌های اخیر با الکترونیکی شدن گمرک این راه نیز بر سود جویان بسته شد و البته اتاق بازرگانی نیزشرایط اخذ کارت بازرگانی را تغییر داد تا کارت‌های یک بار مصرف برای اشخاص حقیقی و یا حقوقی صادر نشود.

لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به تاثیر کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف برقاچاق کالا گفت:انگیزه اصلی کسانی که از کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف برای تجارت و واردات کالا استفاده می‌کنند بیشتر فرار مالیاتی بود که خوشبختانه با تصمیمات جدید که برای واردات کالا در سال ۹۶ گرفته شده راه فرار بر سود جویان بسته شده است.

مقیمی عضو هیئت رییسه اتاق بازرگانی تهران نیز با اشاره به تمهیدات اتاق بازرگانی تهران برای جلوگیری از سوء استفاده از کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف گفت:نظارت بر صدور کارت‌های بازرگانی بسیار بیشتر شده است و اتاق بازرگانی شرایطی را فراهم کرده تا نظارت بر صدور کارت‌های بازرگانی افزایش یابد.

بر اساس این گزارش سال هاست که پدیده قاچاق در اقتصاد ایران جا خوش کرده است و هر سال مسئولان دلایل جدیدی را برای رونق این پدیده عنوان می‌کنند، اما با این وجود هنوز در قوانین و در اجرای آن کاستی‌هایی وجود دارد و با وجود وعده‌های مسئولان برای ریشه کن شدن آن، شاهد تنومند شدن این نهال در اقتصاد هستیم.