حوادث تروریستی روح جمعی را آزرده‌خاطر میکند لذا از ایجاد و انتشار شایعه، جک و ترس پرهیز شود.
روزنامه شهروند در گفت وگو با حسین ملکی روانشناس و عضو داوطلب تیم مداخله روانی اجتماعی در بلایای هلال احمر، نوشت: حوادث تروریستی روح جمعی را آزرده‌خاطر میکند لذا از ایجاد و انتشار شایعه، جک و ترس پرهیز شود.
در ادامه در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: هدف از آموزش حمایت‌های روانی اجتماعی در بلایا و حوادث غیرمترقبه راهنمایی و آشنایی با مداخلات روانی اجتماعی قبل، حین و بعد از حادثه است. این موضوع در بحران‌های تروریستی نیز مشهود است. آشنایی با عوارض ناشی از واکنش‌هایی که افراد پس از حادثه تروریستی نشان می‌دهند و شناسایی و مداخله روانی اجتماعی برای این گروه‌ها از اولویت پس از بحران محسوب می‌شود.
«شهروند» این موضوع را در گفت‌وگو با حسین ملکی، روانشناس و عضو داوطلب تیم مداخله روانی اجتماعی در بلایا هلال بررسی کرده است. آنچه در ادامه می‌آید شرح این گفت‌وگو است.
** تروریست‌ها همواره به دنبال تغییر در رفتار و زندگی عادی مردم هستند؛ با توجه به این موضوع در حوادث تروریستی چه باید کرد تا تروریست‌ها به خواسته اصلی خود که خلل در زندگی مردم است، نرسند؟
شوربختانه تروریست‌ها به دنبال ناهنجاری در جامعه هستند. بیشتر از آسیب‌های جسمانی و ضررهای مالی و جانی معضلات و آسیب‌های روانی اجتماعی متوجه جامعه است؛ چرا که ممکن است تا مدت‌ها اثرات مخرب روانی اجتماعی آن ازجمله «استرس پس از حادثه» باقی بماند و افراد و جامعه را درگیر کند. درباره آنچه که باید برای بهبود شرایط بحرانی رعایت کنیم و به آن توجه داشته باشیم، صحبت کنیم.
حوادث تروریستی روح جمعی را آزرده‌خاطر میکند لذا از ایجاد و انتشار شایعه، جک و ترس پرهیز شود. به افرادی مانند خبرنگاران که به لحاظ موقعیت شغلی به آخرین اخبار دسترسی دارند، توصیه می‌شود اخبار غربال‌شده را منتشر کنند تا موجب تشویش اذهان عمومی نشوند؛ افراد اخبار را از منابع رسمی دنبال کنند و از انتشار اخبار به‌ویژه تصاویر و فیلم‌های دلخراش و حملات تروریستی در فضای مجازی خودداری شود.
افرادی هم که بشدت دچار استرس و نگرانی شده‌اند، می‌توانند به روانشناس مراجعه کنند. برای افراد عادی (عموم جامعه) آموزش مهارت‌های زندگی مانند مدیریت استرس، کنترل هیجانات، تفکر نقاد و آموزش تلفن‌های ضروری مانند ١٢٣ اورژانس اجتماعی نیاز است و نهادهای متولی در امر بهبود شرایط بحرانی و مداخله روانی اجتماعی نیز وجود دارد مانند سازمان بهزیستی: طرح محب سازمان بهزیستی؛ طرح مشاوره و حمایت روانی در بلایای طبیعی و حوادث است که با رویکرد اجتماع‌محور تلاش میکند با دادن آموزش و آگاهی‌های لازم به مردم و تشویق آنها به تشکیل گروه‌هایی با استفاده از توانایی‌های محلی، آنها را در برابر عوارض پس از حادثه به‌ویژه بحران‌های روحی، روانی و اجتماعی آن ایمن کند و همچنین سایر تشکلات علمی مانند کمیته مداخله در بحران انجمن روانشناسی ایران توانسته است به صورت داوطلبانه گام‌های ارزنده‌ای در ارایه کمک‌های روانشناختی در طرح محب داشته باشد.
**به طوری کلی آیا کارگاه و سمینارهایی که با موضوع سلامت روانی برگزار می‌شود، توانسته آموزش‌های لازم را ارایه دهد؟
شرایط اجتماعی و رفاهی جامعه نقش خیلی مهمی در سلامت روانی افراد دارد و به دنبال رفع و حل مشکلات و معضلات اجتماعی و نیاز به شنیده‌شدن و آرامش روانی... شوربختانه باعث می‌شود بازار کارگاه، سمینار و همایش‌های شیک، متنوع، غیرعلمی و از جنس کاسبکارانه داغ شود و مخاطب (مشتری) پروپاقرص خودش را داشته باشد. محافلی با عناوین مختلف مانند موفقیت تحصیلی و کنکور، بهبود کیفیت زندگی، موفقیت شغلی و زندگی، موفقیت و شاد‌زیستن، اصول بازرگانی و جلب مشتری و.. (محتوای مباحث روانشناسی زرد است) که این روزها در سطح شهرهای مختلف برگزار می‌شود، بیشتر از آن‌که با هدف آرامش روانی حضار و اصلاح سبک زندگی آنها برگزار شود، به دید تجاری نگاه می‌کنند.
سخنران‌های ناشناخته که کمتر محفل علمی، صلاحیت آنها را تأیید میکند و مطرح‌کردن مباحث تکراری، پیش پا افتاده و شعاری که در آن واقعا دردی از آلام مردم دوا نمی‌شود. در این گونه همایش و کارگاه‌ها سخنران یا مدرس تلاش میکند با گفتن چند جمله جذاب و تحریک‌آمیز انگیزشی و بالابردن حرارت صدا، نبض جمعیت را دستش بگیرد و آنها را شارژ کند و صرفا سطح هیجان شرکت‌کنندگان بالا می‌رود و دیگر هیچ، البته این وسط، برگزارکننده‌های این‌گونه همایش‌ها هستند که برای خودشان کسب‌و‌کاری راه می‌اندازند و در هر کجا که فکر کنید تبلیغ و نفوذ می‌کنند؛ حتی در مراکز معتبر علمی، اجرایی و سیاسی.
**فضای مجازی در این آموزش‌های غلط چه نقشی دارد؟
دنیای مجازی هم از هجوم سمینارهای بی‌محتوا و غیرکارشناسی در امان نمانده. مباحث روانشناسی با روان مردم درگیرند و می‌توانند به عموم جامعه آسیب برسانند و اثرات مخرب دیگری همچون از دست‌رفتن اعتماد مردم و عدم مراجعه ایشان به علم روانشناسی و متخصصان روانشناسان را در پی داشته باشد در حالی که مقام معظم رهبری بر اهمیت مراجعه به روانشناس و مشاور تأکید فرموده‌اند: «امیدوار هستم مردم ما توجه کنند به این موضوع که مراجعه به متخصص روانشناس و مشاور در امر مسائل روانی به‌خصوص برای محیط خانواده یک ضرورت است.»
با نگاهی به فرآیند حل مسأله و مدیریت اختلالات روانشناختی و آسیب‌های اجتماعی در کشورهای دیگر از قاره آمریکا تا اقیانوسیه و از کشورهای توسعه‌یافته آمریکایی و اروپایی تا کشورهای فقیر و محروم آفریقایی؛ در همه این کشورها امورات روانشناختی و مشاوره به عهده متخصصان روانشناسی و مشاوره در این کشورها است که در قالب یک سازمان مردم‌نهاد شکل گرفته و امور این متخصصان را هماهنگ با سیاست‌های کشورشان نظم می بخشند.
**چه راهکارهایی در این‌خصوص پیشنهاد می‌کنید؟
ضرورت ایجاب میکند شکست‌های کشور در امر سلامت مورد واکاوی و تحلیل قرار گیرند. استعلام صحیح از مدرک و هویت این گونه افراد سودجو از سوی مجری برگزار‌کننده اقدامی مستدل است چرا که ایشان بسیار زیرک و آشنا با روش‌های حقه‌بازی هستند؛ مثلا کارگاه‌های آموزشی خود را در رزومه ذکر کرده و در مورد کیفیت آن شرح داده، در حالی‌که رزومه عاری از مشخصات هویتی و تحصیلی است. باید بین سازمان و نهادهایی که مسئولیت دارند تعاملاتی صورت بگیرد که باعث پیشگیری از این هرجومرجها در حوزه روانشناسی شود این مهم علاوه بر حفظ حقوق متخصصان این حوزه، حاکی از دفاع از حقوق شهروندان نیز است.
از این رو نقش سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، وزارت بهداشت و درمان، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای نظارت علمی دقیق‌تر و بررسی مدارک و اعتبارسنجی آنها و حتی مداخله پلیس فتا، معاونت سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری‌ها و قوه قضائیه جهت پیشگیری و رسیدگی این‌گونه هرجومرجها بشدت احساس می‌شود.
*منبع: روزنامه شهروند، 1396.3.20
نظر شما
