تهران طلایی

 روزنامه ابتکار در گزارشی نوشت: انتخابات برگزار شده از سال 92 به بعد به گونه ‌ای پیش رفته است که در آن حمایت و اعتماد مردم تهران به جریان اصلاح ‌طلبی کشور زبانزد خاص و عام شده است.

در ادامه این گزارش می خوانیم: این اقبال عمومی پایتخت به گونه ‌ای بوده که جریان رقیب نتوانست عصبانیت خود را پنهان کند. به گونه ‌ای که اگر زمانی تهران ام‌ القرای اسلام بود و پیشتاز در انقلابات مردمی بود، اما این بار متهم به عناوین دیگری شد؛ نمونه بارز اتهاماتی که در حق شهروندان تهران به کار بردند، «مردم کوفه» بود. تحلیل ‌گران سیاسی معتقدند که شهر تهران هر بار که در مسیر یک انتخاب آزاد و دموکراتیک قرار گرفته است، انتخاب آگاهانه خود را انجام داده است. در این گزارش به دنبال آن هستیم که بررسی کنیم چرا مردم تهران در چند انتخابات برگزار شده تا این اندازه به جریان اصلاحات وفادارند و مطالبات خود را در این مسیر می ‌بینند.

در چند ساله اخیر کلان‌شهر تهران بواسطه رویگردانی از جریان اصول ‌گرایی با اتهامات زیادی از سوی سیاسیون این جریان مواجه شده است؛ برخی از این سیاسیون این شائبه را به اذهان متبادر کرده ‌اند که تهرانی ‌ها افرادی هستند که سعی در فراموش کردن هویت ایرانی و اسلامی دارند و تنها هدف زندگی خود را پیشرفت اقتصادی و دستیابی به امکانات رفاهی می ‌دانند، و به این واسطه در انتخابات به جریانی روی آورده‌ اند که گفتمان سازش با غرب را انتخاب کرده است. این نوع نگاه به مردم تهران زمانی در عرصه عمومی ایران ـ از جانب اصول‌گرایان - مطرح شد که بعد از اعلام نتایج انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی، فضایی جدید در افکار عمومی شکل گرفت که هر 30 نفر کاندیدای اصلاح‌ طلبان به مجلس راه یافتند.

بعد از این اتفاق مهم عده‌ ای مردم تهران را به بی‌ بصیرتی، غیرانقلابی و بعضاً با الفاظی شبیه «کوفیان قرن 21» متهم کردند. در انتخابات دیگر نیز این مسیر تداوم پیدا کرد و مردم تهران هم به بدنه اصلاح‌ طلبان اعتماد کردند.

** ذائقه سیاسی متفاوت تهران

بدون تردید مردم تهران در طول تاریخ قبل و بعد از انقلاب نقش بسزایی در روند تحولات مهم کشور داشته ‌اند. اگر انقلاب مشروطیت را به عنوان مبانی تجدد و آزادیخواهی مردم ایران در نظر بگیریم، نمی‌ توان از نقش مهم تهران در این برهه از تاریخ معاصر کشور عدول و عبور کرد. روی این اصل این پرسش را باید مطرح کرد که چرا رای مردم تهران با دیگر نقاط کشور از لحاظ ذائقه سیاسی ـ در کارزارهای سیاسی ـ تا این حد تفاوت دارد؟ به گونه ‌ای که کلان ‌شهرهای دیگر نیز از آن الگوبرداری می ‌کنند. در انتخابات اخیر شوراهای شهر، کلان ‌شهرهای دیگر هم اقبال کم ‌نظیری به نامزدهای اصلاح ‌طلب نشان داده ‌اند. شهروندانی که چند سال است در تهران زندگی کرده ‌اند تصدیق می‌ کنند که اکثریت جمعیت تهران از شهرستانی‌ های مهاجر تشکیل شده است. 

حال باید دید که این جمعیت زیاد مهاجر، چرا و با چه هدفی تهران را برای زندگی انتخاب کرده ‌اند. در واقع شهروندان مهاجر هم در کنار خود تهرانی ‌ها در پدیده اقبال به بدنه اصلاح ‌طلبان سهیم هستند. مشخص است که هزینه زندگی در تهران چندین برابر در یک شهرستان است. از کرایه خانه و قیمت‌های اجناس گرفته تا کرایه تاکسی و ... اما با این حال چه چیزی باعث می ‌شود که یک فردی که در شهرستانی به دنیا آمده، حاضر است تمامی اقوام خود را رها کند و به شهر پر هزینه تهران بیاید؟ شاید برخی اشتغال و تحصیل را دو عامل اصلی مهاجرت می ‌دانند، اما با نگاهی جامع‌ تر در می‌ یابیم که اکثر مهاجرت‌ ها از سوی افرادی صورت گرفته است که رفاه نسبی در شهرستان خود داشته ‌اند و آمدن به تهران را نوعی پیشرفت و ترقی تلقی می ‌کنند. این حس ناشی از تغییر رفتاری است که توسط رسانه ‌ها شکل گرفته است. روانشناسان معتقدند افرادی که به اصالت و هویت خانوادگی و سنتی پایبند هستند، کمتر به حس خود کم ‌بینی دچار می‌ شوند. بر همین اساس افرادی که به فضای موجود در شهرستان خود راضی نبودند، برای رسیدن به آرمان شهر فرضی خود و رفاه بیشتر، به تهران آمدند تا بلکه به سبک زندگی متفاوت نزدیکتر شوند.

** دوگانه سیاست ‌ورزی اصلاح‌ طلبی و اصول‌ گرایی

انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری فارغ از اختلاف و هیاهوهای سیاسی، اصل ماجرا بر سر دو دیدگاه را مشخص کرد؛ دیدگاه اول این اعتقاد را دارد که مسیر پیشرفت و توسعه تنها به واسطه تعامل با جهان صورت می‌گیرد. طبیعی است که این نوع دیدگاه نشات گرفته از تفکر اصلاح‌ طلبی است. دیدگاه دوم که در تقابل با دیدگاه نخست است، معتقد است که مسیر پیشرفت و عدالت اجتماعی تنها با ایستادگی و اقتصاد درون ‌زا صورت می‌ گیرد. این نوع رویکرد به سیاست را اردوگاه اصول‌گرایان نمایندگی می ‌کند. با توجه به این دو دیدگاه، افرادی که سعی دارند مسیر متفاوتی از سبک زندگی را در تعامل با دنیا و براساس مناسبات جهانی روز بپیمایند، دل در گرو اردوگاه اصلاح ‌طلبان دارند و به آنان اعتماد کرده ‌اند. در مقابل این دیدگاه، مشی دیگری است که سیاست را در استکبارستیزی می ‌بیند و تحریم و شرایط سخت آن را به عنوان فرصت می ‌داند.

** جمعیت اصلاح‌ طلبی تهران از اصول ‌گرایان بیشتر است

مصطفی ایزدی تحلیل‌ گر مسائل سیاسی در گفت ‌و‌گو با «ابتکار» با اشاره به اقبال عمومی مردم تهران در چند انتخابات اخیر به بدنه اصلاح‌ طلبان، گفت: بعد از انتخابات سال 92 که دولت محمود احمدی‌ نژاد از عرصه سیاست کنار رفت و روحانی در انتخابات همان سال سکان هدایت دولت را بر عهده گرفت، چه در انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره دهم و چه در اسفند 92 مردم به اصلاح ‌طلبان اقبال نشان دادند. البته واقعیت امر این است که شاید نزدیک به دو دهه باشد که جمعیت اصلاح ‌طلبی ایران و خاصه تهران بیشتر از جمعیت اصول‌گرایی آن است. اما اصلاح‌طلبان در بازه زمانی به انزوا کشیده شدند و به علت‌های مختلفی فرصت بروز و ظهور نمی‌یافتند. تا اینکه انتخابات سال 92 فرا رسید و جریان اصلاح ‌طلبی توانست با یک استراتژی درست بار دیگر به عرصه بازگردد. تداوم این راه در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا نیز در سال جاری تکرار شد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلبی اقبال مردم تهران به اصلاح‌طلبان را منوط به دو نوع رویکرد متفاوت نسبت به دو جریان اصلی کشور دانست و افزود: نخست اینکه مردم از جریان اصول‌ گرایی زده شدند، به گونه‌ای که مردم هم از نظر اقتصادی متضرر شدند و هم به لحاظ سیاسی رنجیده خاطر شدند. نکته دوم اعتمادی است که مردم به سران اصلاحات دارند. صداقت و مظلومیت سران اصلاحات در کنار پاک‌ دستی آنها هم مزدید بر علت است. این مسئله در جذب مردم به سمت آنها بسیار تاثیرگذار بوده است.

وی ورود برخی از افراد تاثیرگذار از جریان اصول ‌گرا را در مسئله اقبال مردم موثر دانست و گفت: در میان عقلای جریان اصول ‌گرا نیز اقبال به سمت اصلاحات وجود دارد. این ریزش در میان اصول‌ گرایان از انتخابات سال 92 تاکنون ادامه داشته و افرادی چون ناطق ‌نوری و علی لاریجانی و چهره‌ های دیگری حتی شهرستان‌ هم این اقبال مشهود است.

** مردم تهران مسائل کشور را بیشتر رصد می ‌کنند

مصطفی درایتی نیز در پاسخ به همین پرسش «ابتکار» گفت: جریان اصلاحات در این 20 سال با فراز و نشیب ‌های فروانی همراه بوده است. زمانی این فراز و نشیب با به قدرت رسیدن آنها مطرح شد و تقریباً تا 10 یا 12 سال در حالت کما و انزوای کامل به سر برد. در این مسیر اتفاقات زیادی رخ داد داد؛ اتفاقاتی که هم در جریان اصلاحات رخ داد و هم در اردوگاه جریان رقیب. طبیعتا شهرهای بزرگی چون تهران که درصد تحصیلکردگان بیشتر است و تعداد بیشتری از شهروندان آن مسائل کشور را رصد می ‌کنند. به طور طبیعی این دو مورد نقش مهمی در آرایش‌ های سیاسی و جهت ‌دهی ‌های کلان کشور دارند. این دو گانه تصورات دو نتیجه متفاوت را به بار آورده است؛ دو نگاهی که در یکی از بزنگاه‌ هایی که در این 20 سال اتفاق افتاد نقطه‌های تفارق خودشان را در مقبل جریان مقابل به خوبی نشان داده است. طبیعتا در این کارزار و این حرکت متفاوت، مردم در جریان قرار گرفتند که شیوه و راه اصلاح ‌طلبی مسیر درستی است.

این فعال سیاسی اصلاح ‌طلب رویکرد و نگاه سیاسی اصول ‌گرایان به مسائل کلان کشور را دارای اشکالات اساسی دانست و بیان کرد: اصول ‌گرایان برخلاف ادعاهایی که دارند، خواست و مشی و سیاست‌ های آنها در راستای مطالبات عموم مردم نیست. مردم به دلیل اینکه سیاست ‌های هر جناحی تاثیر مستقیمی بر روی زندگی آنها دارد، به بدنه اصلاح‌ طلبی اعتماد کردند. اصلاح‌ طلبان همیشه خود را به مطالبات اکثریت جامعه نزدیک کرده‌ اند. روی این اصل بوده که برخی بزرگان و عقلای اصول‌ گرا نیز به این جریان سوق پیدا کردند. نتیجه‌ای که از چند انتخابات اخیر می‌توان می‌ توان گرفت این است که اگر مردم در مسیر یک انتخاب آزاد قرار بگیرند، طبیعتاً انتخاب آگاهانه و درستی را خواهند داشت که این انتخاب در مسیر عقلانیت است.

*منبع: روزنامه ابتکار، 1396،3،2