بیمه کشاورزی در ایران به مثابه نهالی تازه به ثمر رسیده در راستای تداوم تولید و فعالیت در این بخش، نیازمند توجه و حمایت بیشتر است.
بیمه کشاورزی در ایران به مثابه نهالی تازه به ثمر رسیده در راستای تداوم تولید و فعالیت در این بخش، نیازمند توجه و حمایت بیشتر است.
به گزارش ایرنا، فعالیت در بخش کشاورزی یکی از پرمخاطره ترین فعالیت های اقتصادی است، زیرا این بخش با انواع مخاطرات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی درگیر است که شرایط شکننده و آسیب پذیری را برای فعالیت فراهم می کند.
علاوه بر عوامل کنترل ناپذیر جوی از جمله سیل، تگرگ، باران های تند، خشکسالی، گرما و سرمای شدید، باد و توفان، آفات و بیماری ها همواره تهدیدی جدی برای فعالیت در بخش کشاورزی محسوب می شود.
این مخاطرات در کنار دیگر مشکلات تولید، برنامه ریزی درازمدت را در این بخش پیچیده می کند زیرا تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در شرایطی مجبور به تصمیم گیری درباره تخصیص منابع به تولید محصولات مختلف هستند که نسبت به شرایط اقلیمی و اقتصادی و همچنین قیمت ها و عملکرد محصولات بی اطمینانی وجود دارد.
از این رو تولید کنندگان و سیاستگزاران اقتصادی در جوامع مختلف در مواجهه با مخاطرات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی در فعالیت های کشاورزی، با استراتژی ها و شیوه های متفاوتی درصدد مدیریت و کاهش ریسک این بخش هستند.
تنوع در تولید محصولات، اشتغال و ایجاد درآمد در خارج از مزرعه، پیش فروش محصول و استفاده از شیوه های کشت مشارکتی از شیوه های مدیریت ریسک توسط تولیدکنندگان در بخش کشاورزی است.
دولت ها نیز می کوشند با تدوین سیاست های حمایتی از جمله پرداخت های جبرانی، خرید تضمینی، پرداخت وام با شرایط خاص، کنترل تولید و سطح زیرکشت و پرداخت های موردی برای جبران بخشی از خسارت های ناشی از حوادث غیرمترقبه به امر مدیریت ریسک در کشاورزی کمک کنند
اما در میان روش های متعدد مدیریت ریسک، بیمه کشاورزی جایگاه ویژه ای دارد .
دولت ها در کشورهای مختلف جهان پس از تجربه راهکارهای مختلف مدیریت ریسک و شیوه های متعدد حمایتی به این نتیجه رسیده اند که بیمه کشاورزی می تواند به عنوان یک راهکار مناسب جایگزین بسیاری از شیوه های دیگر مدیریت ریسک و حتی انتقال حمایت های مالی به تولیدکنندگان کشاورزی شود.
تولیدکنندگان نیز خود بیمه را یکی از شیوه های مناسب رویارویی با ریسک تولید و درآمد می دانند.
این شیوه بویژه در کشورهای در حال توسعه که سایر روش های رایج در کشورهای پیشرفته، از جمله بازارهای آینده مرسوم نبوده و یا از پیشرفت لازم برخوردارنیست و حتی به دلیل کوچک بودن اندازه زمین واحدهای تولیدی تنوع کشت نیز مقرون به صرفه نیست، ابزار مناسب و ضروری تری تلقی می شود.
اما بیمه کشاورزی از آنجا که دارای پیچیدگی های بسیار است، چه در کشورهای پیشرفته و چه در کشورهای در حال توسعه همچنان با مشکلات و چالش های متعدد و اساسی روبه رو ست.
بیمه کشاورزی در همه کشورهای جهان به شکلی ازحمایت های مالی دولت ها برخوردار است، گر چه نحوه ارائه حمایت ها در کشورهای مختلف متفاوت است.
در زمان حاضر بیمه کشاورزی در شکل سنتی آن که چندین خطر را با هم زیر پوشش قرار می دهد در هیچیک از کشورهای جهان دیده نمی شود و هیچ تجربه ای دیده نمی شود که بیمه کشاورزی کل زمین های قابل کشت یک کشور یا تمامی محصولات زراعی و دامی را زیر پوشش قرار داده باشد، بلکه تنها تعدادی از محصولات که از اهمیت بیشتری در اقتصاد کشور برخوردارند و یا از لحاظ اهمیت غذایی مورد توجه قرار دارند، پوشش داده می شوند.
بیمه کشاورزی از بیمه تک خطر به بیمه چند خطر و از بیمه تولید (عملکرد) به بیمه درآمدی و از بیمه بر مبنای عملکرد فردی، به بیمه بر مبنای عملکرد منطقه در حال انتقال و توسعه است.
در بیشتر کشورهای اروپائی بیمه کشاورزی از ابتدا توسط بیمه گران بخش خصوصی ارائه شده است در حالیکه در کشور ما بیمه های خصوصی تمایلی به ورود به این عرصه ندارند و تجربه معدود گذشته هم ناموفق بوده است.
**نیازمند تدوین مدیریت جامع ریسک برای بخش کشاورزی هستیم
مدیر امور شعب بانک کشاورزی استان آذربایجان شرقی با اشاره به روند رو به افزایش بروز خسارت در بخش کشاورزی و ضرورت تدوین نظام جامع مدیریت ریسک در این بخش می گوید: برای تدوین و اجرای یک نظام جامع مدیریت ریسک برای بخش کشاورزی باید راهکاری اساسی ارائه شود و تمام دست اندرکاران و سازمان های ذیربط در مدیریت ریسک بخش کشاورزی در کنار هم قرار بگیرند تا در آینده ای نه چندان دور که آثار تغییر اقلیمی بخش کشاورزی را بیشتر تحت تأثیر قرار خواهد داد بتوانیم مشکلات را مدیریت کنیم.
جواد محمودی با اشاره به اینکه تعدد محصول مشمول بیمه و گسترده بودن دامنه خطر از چالش های اصلی بیمه کشاورزی است، گفت: در صورتی که تنها محصولات استراتژیک بیمه شود هم امکان پرداخت خسارت تسهیل می شود و هم گرایش به تولید این نوع محصولات افزایش خواهد یافت.
وی با اشاره به چالش های درونی بیمه کشاورزی بر ضرورت توسعه ابزارهای مناسب و پیشرفته بیمه ای تأکید کرد و گفت: بیمه منطقه ای و بیمه شاخص آب و هوایی مواردی هستند که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.
محمودی بر ضرورت استقرار نظام هشدار به بیمه گزاران تاکید و یادآوری کرد: با این روش می توانیم قبل از بروز خسارت به تولیدکنندگان هشدارهای لازم را برای کاهش خسارت بدهیم.
وی گفت: چنانچه در کشور استاندارد تولید وجود نداشته باشد، بیمه نیز بر اساس استاندارد انجام نخواهد شد.
محمودی خاطرنشان کرد: به این ترتیب در زمان بروز ضرر و زیان های شدید ناشی از شدت حوادت غیرمترقبه، صندوق بیمه کشاورزی بدون پشتوانه بیمه اتکایی خواهد بود و این مسئولیت سنگین به صورت غیرمتعارف بر بانک کشاورزی تحمیل شده است و از سویی دیگر باعث بدهی کلان صندوق بیمه (دولت) به بانک کشاورزی شده است.
وی با بیان اینکه بیمه کشاورزی بر اساس اعتماد مردم فعالیت می کند، افزود: ادامه این رویه نه تنها قابل دوام نیست بلکه به نفع تولید کنندگان و بخش کشاورزی نیز نخواهد بود زیرا فعالان بخش کشاورزی بدون پشتوانه نمی توانند به موقع به طلب خود دست یابند.
** طلب سه هزار میلیارد ریالی صندوق بیمه کشاورزی استان از دولت
مدیر صندوق بیمه کشاورزی استان آذربایجان شرقی هم با اشاره به طلب سه هزار میلیارد ریالی صندوق از دولت، گفت: غرامت سال زراعی 94-93 به تازگی تسویه شده و پرداخت غرامت خسارت سال زراعی 95-94 به دلیل اختصاص نیافتن سهم دولت هنوز شروع نشده است.
شهرام نریمانی با مقایسه بیمه کشاورزی با بیمه های سوانح رانندگی، گفت: در این نوع بیمه ها احتمال حوادث پایین است و بیمه گذار ممکن است 10 سال تعرفه بیمه پرداخت کند ولی تصادفی نداشته باشد و غرامتی هم نگیرد در صورتی که بخش کشاورزی هر سال از حوادث طبیعی خسارت می بیند و بیمه گر هم مجبور به پرداخت غرامت است.
نریمانی با اشاره به اینکه بخش خصوصی به دلیل زیان ده بودن بیمه کشاورزی علاقه ای به ورود به این بخش ندارد، گفت: بیمه کشاورزی استاندارد نیست و اگر تعرفه بیمه با فرمول استاندارد محاسبه شود چهار برابر تعرفه دریافتی کنونی می شود.
وی با اشاره به اینکه در سال جاری 50 هزار هکتار از اراضی زراعی استان آذربایجان شرقی بیمه شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 50 درصدی را نشان می دهد، مهلت بیمه زراعت پاییز سال جاری را تا پایان آذر ماه اعلام کرد .
وی اجرای بیمه پوششی محصولات گندم آبی و دیم ، جو آبی و دیم ، برنج ، نخود دیم ، پسته، بادام، سیب، انگور، گردو را نخستین گام از مهم ترین جهت گیری های صندوق در سال زراعی 95-94 عنوان کرد.
وی گفت: تدوین بیمه های تکمیلی(بیمه تک خطر، عوامل ناشناخته و فاجعه بار)،ارائه بیمه های جدید با در نظر گرفتن میزان خطر پذیری نوع احداث باغ (بیمه انگور روسیمی)، ارائه بیمه های عمومی و تکمیلی به منظور جدا کردن لایه های ریسک، ایجاد تغییرات اساسی در بیمه طیور و توزیع بهینه یارانه ها مطابق با سیاست ها و برنامه های بخش کشاورزی از دیگر برنامه های صندوق در سال زراعی جاری است.
**کشاورزان چه می گویند؟
علی اکبر نژادرضا از کشاورزان نمونه آذربایجان شرقی می گوید: برنامه های ترویجی بیمه در کنار سایر زمینه های آموزشی به همت مدیریت هماهنگی امور ترویج جهاد کشاورزی اجرا می شود و بهره برداران با منافع بیمه و تعهدات بیمه گذار آشنا می شوند، ولی به نظر می رسد تاخیر در پرداخت غرامت، اثربخشی برنامه های ترویجی را کمرنگ می کند.
شاید از همین روست که بسیاری از فعالان این بخش همچون اباذر محمدی از گندم کاران نمونه بستان آباد که 100 هکتار زمین کشاورزی دارد، علاقه ای به بیمه کردن زمین خود ندارند.
به هر حال بیمه کشاورزی در ایران همانند بسیاری از کشورهای جهان با موانع و مشکلاتی روبه روست که توسعه و گسترش فراگیر آن را محدود می سازد و چنانچه با بهره گیری از تجربه های جهانی راهکارهای مناسب برای آنها اندیشیده نشود، در آینده نه چندان دور چالش های جدی در ارتباط با پایداری بیمه کشاورزی در کشور را فراروی صندوق بیمه و بخش کشاورزی قرار خواهد داد.
بررسی بیمه کشاورزی در کشورهای مختلف جهان نشان می دهد بسیاری از مشکلات بیمه در بین این کشورها مشترک است که دلیل اصلی آن مشترک بودن ماهیت تولید در این بخش است.
به همین دلیل بسیاری از راهکارهایی که کشورهای پیشرو در امر بیمه برای رفع موانع و مشکلات به کارگرفته اند، می تواند در زمان حاضر و یا در آینده نزدیک با فراهم کردن برخی شرایط لازم در ایران نیز مورد استفاده قرار گیرد.
در کنار این راهکارها از طریق جذب مشارکت تعاونی ها، بیمه اجباری محصولات استراتژیک، افزایش تدریجی حق بیمه سهم بیمه گذار و کاهش سهم دولت با توجه به نرخ تورم می توان نسبت به رشد و باروری نهال بیمه در کشور امیدوار بود .
نظر شما
