ترامپ یاغی یا ترامپ تاجر؟

بعد از توافق هسته ایران و 1+5 موضوع خرید هواپیما از شرکت های بزرگی مانند ایرباس و بوئینگ جدی شد. رایزنی های اولیه توسط وزارت راه و شهرسازی و برندهای معروف هواپیماسازی آغاز شد و در نهایت خرید 118 فروند هواپیما از ایرباس و 80 فروند از بوئینگ مورد توافق هر دو طرف قرار گرفت.

روزنامه ابتکار در گفت و گو با هادی حق شناس و مرتضی عزتی می نویسد: در حالی که عباس آخوندی خبر از خرید هواپیما از شرکت بوئینگ بعد از 40 سال تحریم را می داد، انتخابات آمریکا با نامزد تندروی جمهوری خواه خود یعنی دونالد ترامپ نزدیک تر می شد. اتفاقی که در نهایت رخ داد و حالا مرد تاجر آمریکایی ابهام خرید از بوئینگ را بیشتر کرده است. پیش از این نیز مجلس سنا که اکثریت آن را سناتورهای جمهوری خواه تشکیل می داد با فروش هواپیما به ایران مخالفت کرد که با تهدید وتوی اوباما رئیس جمهور دموکرات آمریکا مواجه شد. 

در ادامه نیز دونالد ترامپ در زمان تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا، در بیانیه‌ای گفته بود: «ایران بزرگترین حامی تروریسم است و بدون توافق هسته‌ای فاجعه‌بار ایران نمی‌توانست با بوئینگ وارد معامله بشود.» ترامپ علاوه بر این مدعی شده بود که شرکت بوئینگ بین 1 تا 5 میلیون به تبلیغات کلینتون کمک کرده است.

این در حالی است که مواضع ترامپ پیش از انتخابات در مورد توافق ایران در پاره ای موارد ضد و نقیض بوده است. در عین حال برخی کارشناسان معتقدند روحیه معماله گر ترامپ، سود تجاری و اقتصادی را بر همه چیز ترجیح می دهد. بنابراین بعید به نظر می رسد که سنگ اندازی در قبال فروش بوئینگ به ایران انجام شود.

همچنین وزیر راه و شهرسازی چند روز پیش در نمایشگاه مطبوعات به آخرین اقدامات درباره قرارداد هواپیماهای جدید اشاره کرده و گفته بود: در این زمینه در حال حاضر نمایندگان شرکت‌های هواپیمایی مرتب در حال رفت و آمد به ایران هستند و امیدواریم قرارداد هواپیماها به زودی نهایی شود، چرا که تبدیل تفاهمنامه خرید هواپیماها به قرارداد مراحل نهایی خود را طی می‌کند.

اما طی روزهای گذشته شبکه العالم، در تحلیلی آورده بود: با آمدن ترامپ، بوئینگ شاید به ایران نیاید. این گزارش می گوید: شرکت بوئینگ نیز که در حال مذاکره با ایران برای فروش هواپیما به این کشور است روز چهارشنبه با استقبال از پیروزی ترامپ، انتخاب وی را به‌عنوان رئیس جمهور آمریکا تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که بتواند برای ارتقا اقتصاد آمریکا با کاخ سفید همکاری کند. بعد از توافق هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5، جمهوری اسلامی با شرکت بوئینگ برای خرید 100 فروند هواپیمای مسافری به توافق رسید. در ماه ژانویه سال جاری نیز ایران برای خرید 118 فروند هواپیما از شرکت ایرباس قراردادی به ارزش 22 میلیارد یورو امضا کرد.

این قرارداد به دلیل اینکه برخی قطعات هواپیماهای ایرباس در آمریکا ساخته می شود هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. پیشتر وزارت خزانه‌داری دولت باراک اوباما فروش 80 هواپیمای مسافربری شرکت بوئینگ به ایران را با صدور مجوز موردی، بدون مانع اعلام کرده بود.

قانون‌گذاران مجلس نمایندگان آمریکا در حال حاضر در تعطیلات به سر می‌برند ولی آنطور که بیل هویزنگا، از جمهوری‌خواهان کنگره و طراح این پیش‌نویس گفته، روز دوشنبه و با آغاز به کار مجلس نمایندگان، کار بر روی این طرح آغاز می‌شود و حداکثر تا روز چهارشنبه در صحن اصلی مجلس نمایندگان به رای گذاشته خواهد شد.

کمیته قوانین مجلس نمایندگان قصد دارد مفاد یک طرح دیگر در رابطه با تعامل بانک‌ها با ایران را نیز در دل طرح بیل هویزنگا بگنجاند و هر دو را با هم به رای‌گیری بگذارد. هر دوی این طرح‌ها در ماه ژوئیه (اوایل مرداد) سال جاری در کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان مطرح شده و رای مثبت اولیه را کسب کردند.

باراک اوباما پیشتر گفته بود چناچه این طرح‌ها در کنگره تصویب شود، آنها را وتو خواهد کرد، اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ از بیستم ماه ژانویه و مواضع تند وی در قبال توافق اتمی ایران و «جامعه جهانی»، به نظر می‌رسد وی از این قوانین استقبال کند.

**ترامپ یک تاجر است

از طرف دیگر برخی کارشناسان داخلی معتقدند روحیه ترامپ معامله گر است و صحبت های او پیش از این تحت تاثیر جو انتخاباتی بوده و طبیعی است که هرجا پای منافع اقتصادی آمریکا در میان باشد ترامپ مواضعش تغییر خواهد کرد.

هادی حق شناس در گفت و گو با «ابتکار» می گوید: به طور طبیعی رئیس جمهور آمریکا در هر یک از مسائل بین ایران و آمریکا به خصوص در حوزه های تجاری اثرگذار است. اما یک نکته را نباید فراموش کرد که یکی از اعتراض های ترامپ به اوباما این بود که مذاکرات هسته ای را آمریکایی ها انجام دادند ولی در عمل فرانسه به ایران هواپیما می فروشد. اعتراض ترامپ به این بود که چرا سود اقتصادی فروش هواپیما به فرانسه می رسد و نه آمریکا.

وی می افزاید: نکته دوم این که ترامپ یک تاجر به معنای واقعی است و به دنبال سود اقتصادی است. اتفاقاً در ماجرای برجام یکی از سودهای اقتصادی آمریکایی ها همین خرید هواپیما است. بعید به نظر می رسد معماله ای که برای آن ها سود اقتصادی مستقیم دارد با سنگ اندازی رئیس جمهور آمریکا مواجه شود.

این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: از طرفی طی همین دو سه روزی که از انتخاب ترامپ می گذرد در کنفرانس خبری و صحبت هایی که با اوباما داشت به نظر می رسد از شعارهای تبلیغاتی ای که داده بود فاصله زیادی گرفته است. این 60 تا 70 روزی که به استقرار کامل ترامپ مانده فرصت زیادی است تا کمی در مواضع پیش از انتخابات تعدیل ایجاد کند.

در مسئله خرید بوئینگ چون مسئله سود اقتصادی مطرح است بعید به نظر می رسد سنگ اندازی رخ دهد؛ چرا که اگر آمریکایی ها قصد نفروختن هواپیما به ایران را داشته باشند، ایران از اروپایی ها خرید خود را انجام خواهد داد.

**نظام حاکم در آمریکا متکی به فرد نیست

همچنین مرتضی عزتی در گفت و گو با «ابتکار» می گوید: نظام حاکم در آمریکا متکی به فرد نیست. در آمریکا دو حزب قدرتمند وجود دارد که به شدت به فکر آینده خود هستند بقای این دو حزب به عوامل متعددی مانند قدرت اقتصادی بستگی دارد. برای قدرت اقتصادی باید روابط خارجی خود را خوب تنظیم کنند و اعتبار در دنیا کسب کنند. این موضوع ربطی به حضور ترامپ یا هر شخص دیگر ندارد. بنابراین سیاست های اعمال شده توسط فرد از طرف حزب دیکته می شود. شخص تاثیر اندکی دارد. بنابراین ترامپ سیاست های اش در مدار حزب جمهوری خواه پیاده خواهد کرد. هر چند گاهی ممکن است در بعضی از صحبت ها و انتخاب های افراد دخالتی بیشتری داشته باشد اما در اجرای عملیاتی تفاوت سیاست ها مختصر خواهد بود.

این استاد دانشگاه می افزاید: درباره ایران هم باید گفت اگر حزب جمهوری خواه یک شخص دیگر غیر از ترامپ را از حزب انتخاب می کرد به همین میزان دست اندازهایی برای ایران ایجاد می کرد، نه بیشتر و نه کمتر. فقط ممکن بود اگر از حزب دموکرات بود با توجه به تعهدات انجام شده در دوره خودشان روند برای اجرای تعهدات، کمی آسان تر می شد.

خرید بوئینگ ایران از آمریکا به سود اقتصاد آمریکا خواهد بود ضمن اینکه اگر حاکمیت این کشور تعهدات خود را زیر پا بگذارد بر اعتبار خود خدشه وارد کرده است.

*منبع: روزنامه ابتکار 1395.8.23