دو گام نوین در فرابورس ایران

فرابورس ایران در روز شنبه در حالی شاهد برگزاری جلسه معارفه شرکت پتروشیمی قائد بصیر بود که از دو گام جدید در راستای توسعه و افزایش نظارت در این بخش بازار سرمایه، رونمایی شد. بر این اساس روز گذشته معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران به تشریح سازوکار سامانه‌های داخلی این شرکت به‌نام «فراسا» پرداخت که سامانه‌ای نظارتی بر نحوه خرید و فروش کارگزاران و معامله‌گران مربوط به آنها خواهد بود. به‌طوری‌که سامانه مزبور نحوه و میزان خرید و فروش کارگزاری‌ها و سهامداران را کنترل خواهد کرد. همچنین نحوه بازارگردانی و بررسی امکان فعالیت و به‌کارگیری صندوق‌های بازارگردانی و پوشش ریسک گام جدید دیگر فرابورس در راستای توسعه هرچه بیشتر عنوان شد.

افزون بر این در جلسه دیروز اعضای هیات مدیره شرکت پتروشیمی قائدبصیر، به معارفه کامل این شرکت پرداختند تا به این ترتیب در روزهای آتی شاهد عرضه اولیه این سهام تازه‌وارد در فرابورس ایران باشیم.

معا‌ون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران با اشاره به راه‌اندازی فاز نظارتی در سامانه فراسا گفت: سامانه «فراسا» به منظور تسهیل ارتباط میان شرکت‌های کارگزاری و شرکت فرابورس ایران در حوزه فرآیندهای امور اعضا راه‌اندازی شده است. این سامانه یک بستر الکترونیکی برای انجام فرآیندهای امور اعضا و تعاملات میان شرکت‌های کارگزاری و شرکت فرابورس ایران در این حوزه فراهم کرده است.

وی در ادامه افزود: به عبارت دقیق‌تر سامانه فراسا یک سامانه تعاملی میان کارگزاران و فرابورس است که ارتباطات متقابل میان این دو را به‌صورت اتوماتیک و مکانیزه انجام داده است.

بهنام محسنی در ادامه با اشاره به اینکه در گذشته ارتباطات میان این دو نهاد به‌صورت دستی و کاغذی بود، گفت: اما از ابتدای سال ۹۵ و با تاسیس و راه‌اندازی سامانه‌های جدید، ارتباط به‌صورت الکترونیکی ایجاد شد. به این ترتیب بحث‌های مربوط به ایستگاه‌های کارگزاران و ارتباط با مشتریان مطرح شد. بر این اساس نه تنها کارگزاران قادر خواهند بود به ایستگاه‌های معاملاتی دسترسی داشته باشند، بلکه نحوه و میزان خرید و فروش سهامداران نیز بر این اساس کنترل می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به راه‌اندازی فاز نظارتی این سامانه گفت: نظارت و بازرسی فعالیت کارگزاران و مشتریان آنها یکی از اهداف این سامانه است. بر این اساس پایگاه داده‌ای مستقل از سامانه قبلی طراحی شد تا تحرکات این معامله‌گران را رصد کند.

محسنی در ادامه توضیح داد: در این سامانه فاز نظارتی نیز راه‌اندازی شده که هرگونه تحرکات مشکوک معامله‌گران کارگزاری‌ها و سایر معامله‌گران در بازار سهام را ثبت و ضبط کرده و از طریق ارسال پیامک به اطلاع مدیران‌ عامل کارگزاری‌ها می‌رساند. به این ترتیب پیش‌بینی می‌کنیم از طریق فاز نظارتی سامانه فراسا تخلفاتی که ظن وقوع جرم در بازار معاملات را دارد و منجر به تشکیل پرونده‌های حقوقی می‌شود کاهش یابد.وی در ادامه افزود: در حال حاضر انتقال داده به مرکز «فراسا» انجام شده و تمامی فعالیت‌های معامله‌گران اعم از کارگزاران و مشتریان آنها رصد خواهد شد. به گفته محسنی، راه‌اندازی سامانه مزبور به منظور ارتباط بیشتر و پیشگیرانه برای جلوگیری از تخلف جرم در بازار سرمایه و به ویژه فرابورس ایران صورت گرفته است؛ در صورت مشاهده هرگونه تحرکات مشکوک، پیامک هشدار و به‌عنوان بازوی کمکی، برای رعایت بیشتر و به‌کارگیری دقت در انجام معاملات به مدیرعامل یا مدیر معاملات ارسال می‌شود. این پیامک لزوما پیگیری‌های بعدی را به دنبال نخواهد داشت و در صورت تکرار امر، مراجع قانونی مربوطه رسیدگی خواهند کرد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود با راه‌اندازی سامانه مزبور، کاهش محسوسی در ارتکاب تخلف و جرم صورت گیرد.

اقدامات بازارگردانی

معا‌ون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران در ادامه به توسعه‌های صورت گرفته در زمینه بازارگردانی اشاره کرد و گفت: دستورالعمل بازارگردانی سهام مصوب شده و قابل‌ اجراست. در حال حاضر عملیات بازارگردانی در برخی سهام بازارهای اول و دوم فرابورس ایران صورت می‌گیرد.

محسنی در ادامه با اشاره به اینکه برخی از بازارها از جمله بازار پایه فرابورس ایران بعد از زمان تصویب دستورالعمل بازارگردانی، آغاز به کار کرده‌اند، گفت: در دستورالعمل فعلی بازارگردانی انجام این عملیات در بازار پایه ممکن نیست و فقط شرکت‌های پذیرش‌شده می‌توانند از این قابلیت بهره‌مند شوند. بر این اساس از آنجا که در بازار پایه شرکت‌ها مورد پذیرش فرابورس قرار نمی‌گیرد، بنابراین نمی‌توان شرط بازارگردانی را برای آنها اعمال کرد.

محسنی در ادامه افزود: اما در بازار پایه تغییراتی کلی پیشنهاد شده که امکان فعالیت صندوق‌های بازارگردانی و پوشش ریسک در این بازار فراهم شود.

وی در ادامه افزود: تا حدود ۲ماه قبل برای عملیات بازارگردانی دامنه نوسان قیمت حداقل دو برابر دامنه نوسان عادی قیمت در بازارهای اول و دوم بوده‌است. با دستورالعمل سازمان این امکان وجود دارد که دامنه نوسان قیمت با وجود بازارگردان همانند دامنه نوسان عادی در این دو بازار باشد.

سامانه‌های دیگر در راه است

معا‌ون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران در ادامه به دیگر سامانه‌های جدید و در دست بررسی فرابورس اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین سامانه‌ها، سامانه معاملات مشتقه فرابورس تحت عنوان «واچار» است.

وی بیان اینکه «واچار» به مفهوم بازار و از کلمات ریشه‌دار و قدیمی ادبیات فارسی است، افزود: این سامانه به‌طور ویژه مختص معاملات قراردادهای اختیار معامله طراحی شده است و قابلیت‌هایی را در اختیار معامله‌گران و سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد که تصمیمات بهتری را در بازار مشتقه اتخاذ کنند.

محسنی با تاکید بر اینکه در این مقطع شاهد راه‌اندازی آزمایشی سامانه «واچار» یا همان معاملات مشتقه فرابورس هستیم ادامه داد: به محض آنکه تمامی مراحل توسعه‌ای این سامانه تکمیل شود، بهره‌برداری نهایی از آن صورت خواهد گرفت.

«شبصیر» آماده ورود به فرابورس

مدیرعامل پتروشیمی قائد بصیر در آستانه عرضه سهام این شرکت در فرابورس آخرین وضعیت این شرکت را تشریح کرد.

رضا فرزادی با اشاره به اینکه قائد بصیر تنها تولیدکننده ABS در بخش خصوصی کشور است، گفت: واحدهای SAN و ABS شرکت در سال ۸۱ راه‌اندازی شده است.

وی بخش بزرگ فروش ABS رنگی شرکت را بدون رقیب دانست و گفت: بخشی از ماده اولیه تولید شرکت از طریق بورس کالا و بخشی از طریق واردات تامین می‌شود. فرزادی با اشاره به اینکه مواد اولیه شرکت برای یکسال آینده تهیه شده، گفت: با توجه به اینکه تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد مواد اولیه شرکت وارداتی است و بقیه از طریق بورس کالا تامین می‌شود. به این ترتیب نگرانی از بابت تحریم‌ها وجود ندارد.

وی تصریح کرد: پس از عرضه اولیه طرح توسعه شرکت را برای افزایش تولید، کیفیت و تنوع محصول در نظر داریم. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اثر تحریم‌ها بر صادرات شرکت گفت: صادرات شرکت توجه به استراتژی فروش داخلی به‌طور میانگین حدود ۱۰ درصد است در حالی که شرکت می‌تواند درصد بیشتری از محصولات را نیز به صادرات اختصاص دهد و برهمین اساس تحریم‌ها تاثیر چندانی ندارد. فرزادی در ادامه توضیح داد: در حال حاضر عمده صادرات شرکت به کشورهای حوزه CIS، ترکیه، هند و چین بوده و این در حالی است که حداقل تا ۵۰ درصد از تولیدات شرکت می‌تواند به بازارهای هدف صادر شود. اما سیاست این مجموعه تامین تقاضای داخل به ویژه برای کارخانه‌های تولیدکننده لوازم خانگی است که این هدف مقدم بر صادرات بوده و بر این اساس توجه خود را معطوف به تامین بازار مصرف داخلی کرده‌ایم.

وی تصریح کرد: فروش صادراتی ما بیشتر با هدف ثبت برند و تامین ارز صورت می‌گیرد. وی با اشاره به اینکه نرخ فروش به بازار صادراتی درب کارخانه ۱۲۰۰ دلار بوده و نرخ خرید مواد اولیه از بورس کالا برای استایرن مونومر ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان و برای بوتادین در حدود ۷ تا ۸ هزار تومان است، گفت: نرخ فروش صادراتی پایین‌تر از نرخ فروش داخلی است.

فرزادی در مورد افزایش سرمایه این مجموعه گفت: افزایش سرمایه ۵۰ درصدی شرکت در سال ۹۸ اجرایی می‌شود که در سال آتی درخصوص آن جزئیات بیشتری مطرح می‌شود. چنانچه شاهد افزایش قیمت مواد اولیه به دلیل افزایش نرخ دلار باشیم، می‌توانیم قیمت محصولات خود را نیز افزایش دهیم.

فرزادی در ادامه به نرخ ارز مورد محاسبه در «شبصیر» اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ارز حاصل از فروش محصولات خود را در سامانه نیما می‌فروشیم و اگر شرایط ارزی به گونه‌ای تغییر یابد که تمامی مجتمع‌های پتروشیمی باید از آن تبعیت کنند، تابع روش‌های جدید خواهیم بود.

وی در ادامه تصریح کرد: بانک مرکزی و هیات دولت بخشنامه‌های بسیاری را درخصوص ارز تا‌کنون ابلاغ کرده‌اند که اصلی‌ترین آن بخشنامه‌ای بود که باید تا ۱۵ مرداد ماه امسال شرکت‌های پتروشیمی و فولادی و معدنی ارز حاصل از فروش صادراتی خود را به نرخ ۴۲۰۰ تومان در سامانه نیما تسعیر می‌کردند و پس از این تاریخ نیز مطابق دلار سامانه نیما که حدود ۷۰۰۰ تومان تعیین شده، در سرفصل درآمد‌های ارزی شرکت تسعیر شده است.

در این جلسه پرویز راحت، مدیرعامل هلدینگ توسعه انرژی تدبیر نیز به‌عنوان سهامدار عمده «شبصیر» از برنامه‌های این شرکت خبر داد. وی شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ را ۱۰ شرکتی دانست که به‌طور زنجیره‌ای فعالیت‌های یکدیگر را از تولید نفت خام تا میادین همراه، تکمیل می‌کنند.

وی گفت: ما اولین و تنها شرکتی هستیم که از قرارداد بیع متقابل برای میدان یاران شمالی استفاده کرده‌ایم. راحت با اشاره به مالکیت ۸۰ درصدی هلدینگ در پتروشیمی قائد بصیر گفت: بزرگ‌ترین پروژه اتان‌گیری با ظرفیت ۸۰ میلیون مترمکعب در روز در حال تکمیل و احداث بوده که ۶۵ درصد آن تکمیل شده است. این پروژه در نیمه نخست سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. همچنین برآورد سرمایه‌گذاری در آن بالغ بر یک میلیارد دلار بوده است. وی همچنین با تاکید بر اینکه از سال ۹۵ قائدبصیر بالاتر از ظرفیت خود تولید کرده و به این روال ادامه خواهد داد، گفت: ظرفیت اسمی شرکت ۳۳ هزار تن بوده که در سال ۹۶ هم بالاتر از ظرفیت خود را تولید کرده است.

به گفته وی، روند رو‌به رشد قائد بصیر در سال ۹۷ نیز ادامه داشته و در نیمه اول امسال نسبت به سال قبل توانسته بازار صادراتی خوبی داشته باشد و ۱۵ درصد فروش صادراتی را ثبت کند.

مدیرعامل هلدینگ توسعه انرژی تدبیر در ادامه فعالیت صادراتی شرکت را تشریح کرد و گفت: این مجموعه در نیمه اول سال جاری توانسته بازار صادراتی خوبی را به خود جذب کند، هلدینگ سال گذشته مجموعه قائد بصیر را الزام کرد که سقف صادراتی ۱۰ درصدی از فروش را داشته باشد و امسال این الزام را برداشته در نتیجه شرکت قائد بصیر در نیمه اول توانست ۱۵ درصد فروش صادراتی داشته باشد که این رویه صادراتی تا پایان سال نیز ادامه می‌یابد.

راحت در ادامه افزود: بازارهای جدید صادراتی به مجموعه اضافه شده که این موضوع می‌تواند برای تامین ارز مجموعه مناسب باشد.

مدیرعامل هلدینگ توسعه انرژی تدبیر در ادامه از عرضه نفت و گاز پرشیا توسط این هلدینگ در بورس خبر داد و گفت: سهام پرشیا قرار بود سال گذشته در بازار عرضه شود، اما به دلیل بحث‌های مربوط به تحریم‌ها و اثر منفی آن بر معاملات تصمیم گرفتیم این عرضه را در آن زمان انجام ندهیم. اما اکنون پس از انعقاد قرارداد جدید این مجموعه و اخذ مطالبات از شرکت نفت می‌توانیم امسال شاهد این عرضه باشیم.

پرویز راحت در ادامه گفت: دیگر مجموعه‌های هلدینگ توسعه انرژی تدبیر نیز در آینده وارد بازار سرمایه می‌شود که از جمله مهم‌ترین آنها عرضه سهام نیروگاه آبادان در فرابورس است.

وی با اشاره به توسعه فعالیت‌های هلدینگ در بخش انرژی گفت: این مجموعه نخستین نیروگاه سیکل ترکیبی برق را در استان خوزستان با ظرفیت ۸۱۵ مگابایت در آبادان راه‌اندازی کرده که بالاترین ضریب بهره‌برداری را در کشور دارد. به عبارت دقیق‌تر این نیروگاه تنها نیروگاهی در کشور است که سال گذشته ضریب بهره‌برداری بالای ۹۳ درصد داشته است. وی همچنین با برشمردن سایر پروژه‌هایی که توسط این هلدینگ در دست احداث و بهره‌برداری است مانند اجرای پالایشگاه نفت خام‌های فوق‌سنگین کشور در جاسک در چارچوب توسعه منطقه مکران و دیگر پروژه‌های در دست اقدام اعلام کرد: هلدینگ توسعه انرژی تدبیر برنامه دارد در راستای سیاست‌های این مجموعه به تدریج واحدهایی را که از شرایط قابل قبولی در تولید و سودآوری برخوردار شده و مشکلاتشان مرتفع می‌شوند از طریق بازارهای بورس و فرابورس عرضه کند.

وی ادامه داد: هلدینگ اولین پالایشگاه نفت خام‌های فوق‌سنگین را در کشور در چارچوب توسعه منطقه راه‌اندازی کرده است.

به گفته وی تولید حدود ۸۰ نوع محصول در شرکت‌های زیرمجموعه از ویژگی‌های هلدینگ توسعه انرژی تدبیر است.