بی‌شک با قطع روابط کشورهای عربی، قطر مراودات تجاری خود را با ایران و کشورهای همسو از جمله ترکیه افزایش خواهد داد. در این میانه، فرصتی مهم برای بازار ایران فراهم خواهد شد که جلوتر از همه فعالان، فعالان صنایع غذایی پیش‌قدم شده‌اند.
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: بی‌شک با قطع روابط کشورهای عربی، قطر مراودات تجاری خود را با ایران و کشورهای همسو از جمله ترکیه افزایش خواهد داد. در این میانه، فرصتی مهم برای بازار ایران فراهم خواهد شد که جلوتر از همه فعالان، فعالان صنایع غذایی پیش‌قدم شده‌اند.
در ادامه در گزیده ای از این گزارش می خوانیم: پیامدهای اختلاف میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، دامن بخش‌های گوناگون اقتصاد را گرفت؛ از ریزش بورس قطر تا کاهش جهانی قیمت نفت. همگی متاثر از درگیری میان کشورهایی است که پیش از این، به نظر می‌آمد در یک کمپ قرار دارند، اما حالا آنها قطر را هم‌موضع ایران می‌دانند. اگرچه ریشه تنش کشورهای عربی با قطر، خود بحث جداگانه‌ای می‌طلبد، اما آنچه اکنون اتفاق افتاده دامنه این قطع ارتباط و تاثیراتی است که بر روابط ایران و قطر در حوزه اقتصادی خواهد افتاد. بی‌شک با قطع روابط کشورهای عربی، قطر مراودات تجاری خود را با ایران و کشورهای همسو از جمله ترکیه افزایش خواهد داد.
در این میانه، فرصتی مهم برای بازار ایران فراهم خواهد شد که جلوتر از همه فعالان، فعالان صنایع غذایی پیش‌قدم شده‌اند. علاوه بر این همسایه جنوبی برای پروازهایش چاره‌ای جز استفاده از حریم هوایی ایران را ندارد و خود این مساله برای کشور درآمدزا خواهد بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران سالانه ٥ میلیارد دلار انواع کالا به این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس صادر می‌کند که بخش اعظم این کالاها را صنایع غذایی تشکیل داده که از سوی بخش خصوصی صادر می‌شود. زیرا ایران تنها کشوری است که با قطر مرز مشترک دارد و روابطش در سطح عادی است. قطر کشوری کوچک و ثروتمند است و تمایل مصرف‌کنندگان ساکن این کشور به استفاده از کالاهای مرغوب است، با این همه تجربه دورانی که روسیه هم دچار تنش با کشورهای غربی شد، نشان می‌دهد در این روزها بحث‌هایی داغ می‌شوند که ممکن است چندی بعد اثری از آن باقی نماند.
آمار‌های رسمی نشان می‌دهد که قطر و ایران در مباحث تجاری شرکای مهمی برای یکدیگر نیستند. با وجود تراز تجاری مثبت ایران و قطر این کشور در میان پنجاه شریک برتر تجاری ایران، رتبه 35 را داشته و تنها 0.1 درصد از کل تجارت ایران را شکل داده است. از اقلام وارداتی قطر به ایران می‌توان به انواع پلی اتیلن، وسائط نقلیه موتوری، محصولات آهنی، محصولات هالوژنه هیدروکربورها، سدیم هیدروکساید، داروهای آنتی بیوتیک و برخی محصولات شیمیایی اشاره کرد. در حالی که اقلام صادراتی ایران به قطر فرش، کلینکر، انواع سیمان پورتلند، لوله و پروفیل از چدن و فولاد، سنگ‌های ساختمانی، روغن صنعتی، سولفات باریم، کلوخه سنگ آهن، پسته تازه، بنزن، مصنوعات آلومینیومی، اشیای سرامیکی، گچ بنایی، زعفران و برخی محصولات کشاورزی است.
حالا کمتر از یک هفته از آغاز تنش‌ها میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می‌گذرد و کار از دعوای میان چند همسایه به مساله‌ای تبدیل شده که به نظر می‌رسد بازار انرژی هم از آن متاثر خواهد شد. نفت در معاملات روز سه‌شنبه بازار جهانی به دلیل نگرانی‌ها نسبت به پیامد منفی اختلاف سیاسی میان قطر و کشورهای عربی متعدد بر توافق کاهش تولید اوپک، برای سومین روز کاهش پیدا کرد. نفت وست تگزاس اینترمدیت امریکا 18 سنت یا 0.2 درصد کاهش یافت و به 47.21 دلار در هر بشکه رسید. این قیمت پایه حدود 8 درصد از 25 ماه مه که توافق کاهش تولید اوپک به مدت 9 ماه دیگر تمدید شد، کاهش داشته است. نفت برنت که قیمت پایه بازار بین‌المللی است، با 20 سنت یا 0.4 درصد کاهش نسبت به قیمت نهایی روز دوشنبه، در 49.27 دلار در هر بشکه معامله شد. بهای معاملات برنت 9 درصد از 25 ماه مه کاهش نشان می‌دهد.
در همین حال رویترز به نقل از جمیل احمد، کارشناس موسسه کارگزاری fxpm نوشت: «یکی از دلایل کاهش قیمت نفت احتمال کاهش تعهد قطر در اجرای توافق کاهش عرضه نفت اوپک در پی تشدید بحران با دیگر کشورهای نفتی عربی است.» با توجه به تولید روزانه ٦٢٠ هزار بشکه‌ای نفت قطر، تولید نفت این کشور یکی از کمترین میزان‌ها در سازمان اوپک است اما تنش میان اعضای این کارتل می‌تواند توافق کاهش تولید را تضعیف کند.
گرک مک‌کنا، استراتژیست ارشد بازار گفت تحریک قطر به معنای این است که یک فرصت واقعی وجود دارد که اتحاد اوپک در مورد کاهش تولید ممکن است بشکند. به گفته تاجران، هرچند که قطر یک تولیدکننده کوچک نفت است، ممکن است دیگر دولت‌های عضو اوپک چنین اقدامی را به عنوان دلیلی برای پایان دادن به مهار تولید نفت‌شان ببینند. این نگرانی در مورد چشم‌انداز کنترل تولید اوپک در حالی مطرح شده است که عرضه در مکان‌های دیگر دنیا به ویژه امریکا افزایش یافته است.
**کاهش شدید شاخص بورس قطر
در هیاهوی بازار پرتنش نفت، بورس هم بی‌نصیب نماند. به دنبال سقوط بورس‌های آسیایی، وبگاه عربین بیزینس گزارش داد که پس از اعلام قطع رابطه چهار کشور عربی با قطر، بورس این کشور دچار افت شاخص‌ها شد، اما در مقابل بورس عربستان شاهد رشد بود. طبق این گزارش شاخص بورس قطر 7.3 درصد افت کرد تا بیش از هشت میلیارد دلار از ارزش خود را از دست بدهد. این افت در بورس قطر از اواخر سال ٢٠٠٩ که بازار جهانی دچار بحران مالی شد، بی‌سابقه بود. رویترز گزارش داده که قطر با ذخیره ارزی معادل ٣٣٥ میلیارد دلار و سود تجاری بالغ بر 2.7میلیارد دلار در ماه آوریل و استفاده از بندرهای خود به جای مرز خاکی با عربستان، می‌تواند این بحران اقتصادی را پشت سر بگذارد. در مقابل شاخص بورس عربستان در ابتدای انتشار اخبار قطع روابط دچار کاهش شد اما ساعاتی بعد با 0.5 درصد رشد، بسته شد.
علاوه بر این، برخی بانک‌های سریلانکا خرید ریال قطر را از دیروز صبح متوقف کردند، گفته می‌شود که آنها به سفارش بانک‌های سنگاپوری اقدام به این کار کرده‌اند. این اقدام بانک‌های سریلانکا یک روز بعد از اینکه برخی کشورهای عرب روابط‌شان را با قطر قطع کردند اتفاق افتاد. عربستان، مصر، امارات متحده عربی و بحرین روز دوشنبه روابط خود را در یک اقدام هماهنگ با قطر قطع کردند. آنها دوحه را به حمایت از گروه‌های افراط‌گرای اسلامی و ایران متهم می‌کنند. یک معامله‌گر ارشد ارز به رویترز گفت: همکاران ما در سنگاپور از ما خواسته‌اند که ریال قطر را خریداری نکنیم.
**سرشاخ شدن با تولیدکننده قدر
اکنون بیشترین نگرانی‌ها در بازار انرژی در بخش گاز است. قطر تولیدکننده ٣٣ درصد گاز طبیعی مایه یا ال ان جی در جهان است و حالا از سوی همسایگانش به حمایت از تروریسم متهم شده است. روز دوشنبه که عربستان سعودی و متحدان کلیدی‌اش با قطر که بزرگترین فروشنده گاز طبیعی مایع جهان (ال‌ان‌جی) است، قطع رابطه کردند، نگرانی‌ها درباره اختلال در تولید و تدارک گاز برای کشورهای همسایه بیشتر شد؛ نگرانی‌هایی که به نظر می‌رسد بازار جهانی گاز را متاثر کند.
عربستان سعودی، همراه امارات متحده عربی و مصر که همگی از طریق خط لوله یا ال‌ان‌جی به‌شدت به گاز قطر وابسته‌اند به همراه بحرین با افزایش اختلافات دیپلماتیک اعلام کرده‌اند تمامی روابط خود شامل خطوط ارتباطی را با قطر قطع خواهند کرد. وزیر کشور امریکا، رکس تیلرسون که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا را در سفر ماه گذشته‌اش به عربستان سعودی همراهی کرد، مدیر اجرایی اکسون موبیل- شریک کلیدی قطر در ساخت کارخانه‌های عظیم صادرات ال ان جی این کشور- بوده است.
از آنجا که این بحران قیمت نفت را دچار نوسان کرده است، تجار ال‌ان‌جی در انتظار هستند و بازار را رصد می‌کنند؛ آنها نسبت به این پتانسیل اختلال در جریان‌های انرژی منطقه‌ای آگاه هستند اما ممکن است در مورد این فرض که می‌توان هرگونه شوک تجاری را با توجه به اینکه بازار‌های جهانی به خوبی تامین شده‌اند، محدود کرد، دچار اشتباه شده باشند. به بزرگترین مشتریان قطر، یعنی هند و ژاپن فورا اطمینان مجدد داده شده است که تامین گاز آنها همچون گذشته ادامه خواهد یافت. از چند ساعت پس از قطع روابط دیپلماتیک، امارات متحده عربی عبور و مرور تمامی شناور‌هایی را که با استفاده از لنگرگاه معروف فجیره امارات از قطر می‌آیند یا به آن می‌روند را ممنوع کرده است.
طبق داده‌های کشتیرانی در تامسون رویترز، این ممنوعیت بر حدود 6 کشتی مخزن حمل ال‌ان‌جی مرتبط با قطر که در حال حاضر در منطقه فجیره پهلو گرفته‌اند و ممکن است نیاز باشد بیرون آورده شوند هم حاکم است. مورتن فریسچ که یک مشاور مستقل صنعت گاز و ال‌ان‌جی است می‌گوید: به نظر من این بر صادرات ال ان جی قطر به خارج از دنیای عرب هیچ تاثیری نمی‌تواند داشته باشد و احتمال اینکه بر صادرات ال‌ان‌جی و گاز خط لوله‌ای در دنیای عرب هم تاثیر بگذارد کم است.
**مخمصه قطر
تصمیم دولت‌های عربی منطقه، شاید بیشترین تاثیر خود را بر بازار داخلی قطر بگذارد. رویترز برای بررسی همین مساله گزارشی را روز گذشته منتظر کرد. قطر با سرمایه تخمین زده شده 335 میلیارد دلاری ثروت پادشاهش، به نظر می‌رسد این کشور قادر باشد از ایجاد بحران اقتصادی ناشی از تصمیم روز دوشنبه عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحرین برای قطع ارتباطات حمل‌ونقل هوایی دریایی و زمینی با این کشور جلوگیری کند. تشکیلات تازه توسعه یافته بندرگاهی این کشور کوچک، قطر را قادر می‌سازد به صادرات گاز طبیعی خود که در ماه آوریل مازاد تجاری 2.7 میلیارد دلاری را برایش به ارمغان آورد ادامه دهد و واردات خود که قبلا از مرز زمینی عربستان- که در حال حاضر به روی این کشور بسته شده است- انجام می‌شد را از راه دریا تداوم ببخشد.
اما در صورتی که این قطع روابط که با اتهام حمایت از تروریسم انجام شده چند ماه ادامه پیدا کند، بخش‌هایی از اقتصاد قطر به‌شدت آسیب خواهد دید. روز دوشنبه دورنمای این قضیه باعث شد بازار سهام قطر بیش از 7 درصد افت کند. خطوط هوایی در حال رشد سریع قطر در مرکز تلاش‌های این کشور کوچک برای تبدیل شدن به یک قطب توریسم قرار دارد، احتمالا با از دست دادن دسترسی به برخی از بزرگترین مراکز خاور میانه متحمل ضررهای زیادی خواهد شد. روابط سایر کشورها در شورای همکاری خلیج‌فارس که متشکل از 6 کشور است از روز دوشنبه به سختی ادامه خواهد داشت و بانکداران خارجی می‌گویند درصورتی که تنش‌های دیپلماتیک تداوم یابد، کل منطقه مجبور خواهند شد بهای بیشتری برای وام‌های خود پرداخت کنند.
امارات متحده عربی بزرگترین شریک تجاری قطر در شورای همکاری خلیج فارس است اما از لحاظ جهانی تنها در رتبه پنجم شرکای تجاری قطر قرار می‌گیرد. به شکلی مشابه طبق آخرین آمار، عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به طور معمول تنها 5 تا 10 درصد از تبادلات بازار سهام قطر را به خود اختصاص می‌دهند و این نشان می‌دهد که حتی اگر تمام کشورهای شورای همکاری خلیج فارس سرمایه‌های خود را از بازار سهام قطر خارج کنند، نمی‌توانند بازار آن را غرق کنند.
*منبع: روزنامه اعتماد، 1396.3.17
نظر شما
