بدعت بسیار بدی گذاشته شد. از آن کارهایی که پای سیاست را به فرهنگ و هنر، به‌ویژه سینما باز می کند و نمی گذارد این مسیر روی خط درست خود حرکت کند. این حرکت، امسال از سوی کسی پایه گذاشته شد که سال‌ها مخالف جدی سیاسی کردن سینما بود و اعتقاد داشت سینما «دنبالچه» سیاست نیست.
روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارشی نوشت: بدعت بسیار بدی گذاشته شد. از آن کارهایی که پای سیاست را به فرهنگ و هنر، به‌ویژه سینما باز می کند و نمی گذارد این مسیر روی خط درست خود حرکت کند. این حرکت، امسال از سوی کسی پایه گذاشته شد که سال‌ها مخالف جدی سیاسی کردن سینما بود و اعتقاد داشت سینما «دنبالچه» سیاست نیست.
در ادامه این گزارش آمده است: این واژه را منتقد معروف سال ها قبل در فیلم مستند «مرتضی و ما» به‌کار برد. در مذمت هجمه هایی که روزنامه کیهان آن سال ها علیه سیدمرتضی آوینی ایجاد کرده بود اما خودش چند روز قبل به مجلس رفت و علیه سینمای ایران مقابل کمیسیون فرهنگی سخن گفت. این روش، شبیه کاری است که سال ها قبل در سینمای آمریکا علیه هالیوود به راه افتاد دوره مک کارتیسم در سینمای آمریکا یکی از سیاه ترین دوره‌های تاریخ سینما لقب گرفت.
** سناتور مک کارتی چگونه ظهور کرد؟
مک کارتیسم اصطلاحی است برای اشاره به فعالیت های ضدکمونیستی سناتور جوزف مک‌کارتی (1908 تا 1957) در آغاز دوره جنگ سرد که موجب شد موجی از عوام‌فریبی، سانسور و... فضای اجتماعی دهه 1950 آمریکا را دربرگیرد. بسیاری از افراد به ویژه روشنفکران، به اتهام کمونیست بودن، شغل خود را از دست دادند و به طرق مختلف، آزار و اذیت شدند. نکته جالب توجه، شباهت زیاد این مبارزه ضدکمونیستی با روش های مرسوم در کشورهای کمونیستی بود.
** مک کارتیسم همچنین دوران سیاهی را برای هالیوود رقم زد و کارگردانان زیادی را به بهانه کمونیست بودن تحت تعقیب قرار داد. یکی از این افراد که تحت بازجویی سیستم مک‌کارتی قرار گرفت، الیا کازان، کارگردان مشهور هالیوود بود که در جلسه ای، نام تعدادی از همکارانش را به جرم کمونیست بودن به بازجویانش گفت. نام یکی از این افراد، برنارد گوردون بود. برنارد گوردون، فیلمنامه نویس و تهیه کننده آمریکایی و نویسنده فیلمنامه های تاریخی مثل «ال‌سید» و فیلم های نوآر که به‌عنوان استاد درام های جنایی ملایم شهرت داشت، یکی از پرکارترین فیلمنامه نویسان هالیوود بود که به‌خاطر اعتقادات کمونیستی اش به کمیته سناتور مک کارتی فراخوانده و در لیست سیاه هالیوود قرار گرفت و به اسپانیا تبعید شد.
گوردون کسی بود که در سال 1999 به اهدای جایزه اسکار یک عمر فعالیت سینمایی به الیا کازان به دلیل همکاری اش با کمیته مک کارتی و لودادن بسیاری از سینماگران آمریکایی به خاطر اعتقاداتشان اعتراض کرد. الیا کازان، کارگردان بزرگ و مهمی بود اما همواره واکنش اهالی سینما به‌خاطر ماجرای سال 1952 نسبت به او متفاوت بوده است؛ برخی او را بخشیدند و برخی هرگز به او روی خوش نشان ندادند و این موجب شد نام او در لیست سیاه هالیوود قرار بگیرد. در سال 1999، زمانی که می خواستند اسکار دستاورد عمر را به کازان بدهند، تظاهراتی بیرون از محل مراسم اهدای جایزه به یک خائن در جریان بود و وقتی کازان وارد شد، افراد کمی به احترام او برخاستند.
او وقتی بعد از قضیه مک کارتی، «زنده‌باد زاپاتا» را ساخت، راستی ها متهمش کردند که هنوز در دل خود، کمونیست باقی مانده و در جبهه مقابل، او را با این فیلم ضدانقلاب خواندند. هاوارد هیوز، میلیاردر معروف آمریکایی (مؤسس استودیو R.K.O) بعد از «زنده‌باد زاپاتا» گفت: «کازان از یک راهزن، یک بابانوئل ساخته...» و کازان در جوابش گفت: «آقای میلیاردر، آیا راهزن‌تر از خودتان کسی را می شناسید؟» ساموئل فولر، فیلمساز نیز در انتقاد از «زنده باد زاپاتا» نوشت: «آقای کازان، شما از یک ایده آلیست، یک آدمکش ساخته اید.» و کازان این‌بار جواب داد: «آقای فولر، شما به من یاد دهید که ایده آلیسم چیست و ایده آلیست کیست؟»
** انتقادهای عجیب فراستی در مجلس
قرار بود هفته گذشته اعضای کمیسیون فرهنگی، جلسه ای با دبیر جشنواره فجر و رئیس سازمان سینمایی برای ارزیابی این دوره از جشنواره داشته باشند که این جلسه به دلایلی عقب افتاد. چند روز قبل کمیته فرهنگ، هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی، جلسه ای با منتقدان جشنواره داشته است که گزارش کوتاهی از آن منتشر شده و ترجیع بند تمام نقدهای واردشده به جشنواره، نام مسعود فراستی است، درحالی‌که به نظر می رسید انتقادها به جشنواره قرار است از سوی طیف های مختلف صورت بگیرد، با توجه به این گزارش، ظاهرا این جلسه فقط به انتقادهای فراستی از جشنواره محدود بوده است.
سیدصادق طباطبایی نژاد، یکی از اعضای کمیته فرهنگ، هنر و رسانه از کمیته های تخصصی کمیسیون فرهنگی در گفت وگو با «خانه ملت»، گزارش کوتاهی از صحبت های مطرح شده در جلسه منتقدان جشنواره فیلم فجر با اعضای این کمیته ارائه کرده است. در این جلسه که منتقدانی همچون جیرانی، معتمدی و فراستی حضور داشته اند، بر‌اساس صحبت های طباطبایی نژاد، عمده انتقادهای مطرح شده از سوی مسعود فراستی بوده و از نمایندگان حاضر در این جلسه نیز به نام هایی همچون علی مطهری، احمد سالک، احسان قاضی زاده هاشمی، احد آزادی خواه و خود طباطبایی نژاد اشاره شده است.
این عضو کمیسیون فرهنگی، صحبت هایش درباره این جلسه را این طور شروع کرده است: «آقای فراستی، انتقادهای جدی به جشنواره از جهات مختلف داشت و این دوره از جشنواره را ضعیف ترین دوره در تمام دوره های گذشته دانست، ضمن آنکه انتخاب داوران دوتابعیتی برای چنین جشنواره‌ای را اشکال اساسی داوری دانست زیرا افراد دوتابعیتی، آن‌قدر که لازم است، به ملیت ایرانی پایبند نیستند.»
نماینده مردم اردستان در مجلس در ادامه گفته است: «آقای فراستی معتقد است، انتقادهای خودش و آقای افخمی و البته جریان رسانه‌ای ایجادشده، موجب تغییر رأی هیأت داوران و اهدای بهترین سیمرغ‌ها به فیلم «ماجرای نیمروز» شده و در واقع، هیأت داوران در ابتدا چنین تصمیمی نداشته است.»
طباطبایی نژاد در ادامه در قبال این اظهارنظر اثبات نشده فراستی، این اتفاق و تغییر تصمیم هیأت داوران به دلیل اعتراض های فراستی و بهروز افخمی را نشان از عدم تبحر این هیأت دانسته است زیرا در غیر‌این‌صورت بر رأی خود پافشاری می کردند: «این منتقد سینما با انتقاد جدی به فیلم سینمایی «گشت2» این فیلم را اثری مستهجن خوانده که نمی توان به اتفاق خانواده به تماشای آن نشست؛ بنابراین قرار شد این فیلم قبل از اکران توسط کمیسیون دیده شود.»
نایب رئیس کمیته فرهنگ، هنر، رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس ادامه داده است: «به گفته آقای فراستی در این دوره، کپی برداری بیش از حدی از فیلم «ابد و یک روز» شده و این فیلم ها معضلات اجتماعی را نکبت‌بار و اغراق آمیز نشان داده اند اما با وجود این، از سوی مسئولان جشنواره برای حضور در بخش های مختلف انتخاب شدند.»
او با بیان اینکه رئیس سازمان سینمایی نیز به درخواست کمیته متبوعش برای ارائه گزارش از جشنواره فیلم فجر و پاسخگویی به انتقادها در کمیته حاضر خواهد شد، اضافه کرده است: «آقای فراستی به اصل سینما به معنای دولتی که در آن، بازگشت هزینه اهمیتی ندارد نیز انتقاد داشت و خواستار حرکت به سمت سینمای خصوصی با گردش اقتصادی از طریق فروش و استقبال مخاطبان بود.»
طباطبایی نژاد همچنین پاسخ فراستی به این سؤال که چطور این جشنواره مملو از ایراد با استقبال مخاطبان روبه رو شده را این طور نقل کرده است: «جشنواره امسال، مخاطب قابل‌ملاحظه‌ای نداشته و فقط جشنواره سال گذشته به واسطه چند فیلم که محصول این دولت نیز نبوده، مورد استقبال قرار گرفته است.» به گفته این نماینده مجلس، علی مطهری در این جلسه درباره اینکه حرکت به سمت سینمای خصوصی در اعمال ممیزی ها چقدر تأثیر خواهد گذاشت، پرسیده که فراستی در پاسخ گفته است: «اکنون نیز با وجود اعمال ممیزی ها، شاهد تولید فیلم های بسیاری بدون رعایت شئونات هستیم و حتی به‌تازگی فیلمی که برای زنان کلاه گیس گذاشته اند، ساخته شده است.» با توجه به گزارشی که از جلسه اعضای کمیته فرهنگ، هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی ارائه شده، انتقادات واردشده به این دوره از جشنواره فجر قرار است بازتاب طیف خاصی از منتقدان باشد زیرا در انتقاداتی که عضو این کمیته مطرح کرده است، از انتقادات جدی درباره فیلم‌های جامانده از جشنواره، خنثی سازی جشنواره با کنارگذاشتن برخی از سینماگران، ترکیب هیأت داوران (که بیشتر از مدیران فرهنگی بوده‌اند تا بدنه سینما) و انتقادات جدی دیگر که پس از اعلام نامزدها در کاخ جشنواره شاهد آن بودیم، خبری نیست!
*منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه، 1395.12.3
نظر شما
