یک طنزپرداز می‌گوید، طنز کشور نباید از انتقادهای جاندار سیاسی و اجتماعی خالی شود.
یک طنزپرداز می‌گوید، طنز کشور نباید از انتقادهای جاندار سیاسی و اجتماعی خالی شود.
مسعود مرعشی - طنزپرداز - در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که برخی از طنزپردازان معاش‌شان به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق دولت و دیگر نهادها تأمین می‌شود، گفت: در این شرایط طنز به جای این‌که زبان منتقد داشته باشد صرفا به سمت مسائل غیرسیاسی یا مسائل اجتماعی پیش پا افتاده می‌رود. صرف پرداختن به این مسائل بد نیست اما این‌که همه جا طنز خالی از انتقاد جاندار شود، مشکل دارد. شاید به این دلیل است که می‌گویند سطح طنز پایین می‌آید.
او همچنین با بیان این‌که اکثر جشنواره‌های طنز توسط بخش‌های دولتی برگزار می‌شود، اظهار کرد: بخش عمده‌ای از طنزهایی که از طرف مردم مورد استقبال قرار می‌گیرد در این جشنواره‌ها حضور ندارد زیرا یک تفکر خاص طنزها را انتخاب می‌کند و به آن‌ها جایزه می‌دهد.
مرعشی با مقایسه جشنواره‌های طنز با جشنواره فیلم فجر گفت: جشنواره فیلم فجر گسترده‌تر است و افراد مستقل هم می‌توانند در آن حضور یابند و مستقل هم فیلم بسازند. اما جشنواره‌هایی که جنبه طنز و یا موضوع طنز دارند به دلیل حمایت‌های دولتی چارچوب‌هایی برای‌شان تعریف می‌شود که بر اساس آن‌ها یک‌سری آثار خاص را گزینش می‌کنند و به آن‌ها جایزه می‌دهند و این باعث می‌شود دایره گسترده‌ای از حضور طنزپردازان را نداشته باشیم.
او با بیان این‌که هدف طنز انتقاد از مردم و مسئولان برای اصلاح جامعه است، خاطرنشان کرد: ایراد چنین جشنواره‌هایی این است که به این نکته بی‌توجهند. هر نهادی که جشنواره طنز برگزار می‌کند به دنبال این است که خودش نقد نشود. مثلا اگر شهرداری جشنواره‌ای برگزار می‌کند، به دنبال این است که خودش نقد نشود بلکه رفتار شهری مردم مورد نقد قرار گیرد. درست است که باید رفتار شهری مردم هم نقد شود اما یکی دیگر از وظایف طنز هم نقد مسئولان است. محصول این جشنواره‌ها، طنز خاصی است، اگر نگوییم طنز بی‌خاصیت.
او در ادامه افزود: شب‌های شعر را کسانی برگزار می‌کنند که پول برگزاری جشنواره‌ها را دارند. بودجه شب‌های شعر نیز توسط نهادهای دولتی تأمین می‌شود که باعث می‌شود این طنزها در دایره محدودی بچرخد و از آن فراتر نرود.
این طنزپرداز با بیان این‌که مردم ما ضعف آشنایی با طنز دارند، گفت: تا کنون رسانه کافی در اختیار طنز نبوده است و به این دلیل مردم کمتر با طنز آشنا هستند اما برگزاری این برنامه‌ها باعث آشنایی مردم با طنز می‌شود که مزیتی برای این برنامه‌ها محسوب می‌شود.
او ادامه داد: دیگر مزیت این برنامه‌ها شناخته شدن طنزپردازان است و استعدادهای جوان را پرورش می‌دهد، هرچند این برنامه‌ها برای کسانی است که معمولا تشنه طنز هستند. در کل تعداد برنامه‌های طنزخوانی نسبت به پتانسیلی که طنز ایران دارد کم است.
مسعود مرعشی همچنین اظهار کرد: برنامه‌های طنز به دلیل تأمین بودجه آن‌ها توسط نهادهای دولتی کل طنز را پوشش نمی‌دهد و فقط شامل بخشی از طنز ایران است. به هر حال ما نیاز داریم تا مردم هرچه بیشتر طنز را بشناسند و لازم است بخش خصوصی نیز در این عرصه فعال شود تا افراد احتیاط و خط قرمزهای دست و پاگیر نداشته باشند و طنز رونق بیشتری بگیرد. همچنین خواندن شعرهای ضعیف در برنامه‌ها به مدیریت برنامه‌ها بستگی دارد نه تعداد زیاد آن‌ها.
این طنزپرداز درباره تأثیر فضای مجازی بر طنز نیز گفت: مشخص شدن این مسئله به زمان بیشتری نیاز دارد. تغییرات خیلی سریع اتفاق می‌افتد؛ همان‌طور که شهروند - خبرنگاران در رسانه‌ها و مطبوعات تأثیر گذاشته و باعث شده‌اند اخبار انحصاری نباشد، اما گاهی به لحاظ ادبیات و زبان مشکل داشته باشد و گاهی اوقات شایعه و واقعیت قاطی شود. در طنز نیز این اتفاق به‌گونه‌ای دیگر خود را نشان داده است.
او با بیان این‌که این فضا مزایا و معایب خود را دارد اظهار کرد: استعدادهای ناشناخته که رسانه‌ای در اختیار ندارند در این فضا کشف می‌شوند. از طرف دیگر این آدم‌های مجازی سلسله مراتبی را که برای طنزپردازان رسمی وجود دارد طی نکرده‌اند و این مسئله باعث می‌شود هزل و هجو را به اسم طنز ارائه کنند و لزومی نمی‌بینند تا اصول حرفه‌ای را رعایت کنند.
او تفاوت دیگر فضای مجازی نسبت به رسانه‌های رسمی را در خط قرمزها دانست و گفت: در شبکه‌های مجازی و فضای اینترنتی خط قرمز وجود ندارد. مردم کسانی را که در این فضا کار می‌کنند نسبت به افراد حرفه‌ای طنز بیشتر می‌شناسند و آن‌ها از طریق گرفتن اسپانسر برای خود درآمد یک‌ساله طنزنویس را در یک ماه به دست می‌آورند!
مرعشی در ادامه اظهار کرد: اشکال‌های ویرایشی و نگارشی که در فضای مجازی بسیار می‌بینیم به مردم منتقل شده است. قبلا مردم هرچند محدود روزنامه و کتاب می‌خواندند اما الان بیشتر زمان‌شان را در این فضا می‌گذرانند که مملو از اخبار غیررسمی و نثر ناپخته و پرغلط است. به یاد داشته باشیم مردم املای کلماتی را که بیشتر می‌بینند به خاطر می‌سپارند که این باعث رایج شدن اشتباه‌هایی مانند «ه» به جای کسره شده است.
او افزود: یکی دیگر از تأثیراتی که فضای مجازی بر روی طنز مطبوعاتی گذاشته کوتاه‌نویسی است؛ ستون‌های طنز مطبوعاتی به تدریج دارند کوتاهتر می‌شوند. البته این کوتاه‌نویسی محصول مستقیم فضای مجازی نیست و در واقع می‌توان گفت محصول دوران جدید است که زندگی سرعت بیشتری دارد و علاقه به مینی‌مالیسم هر روز بیشتر می‌شود. این روزها مردم خیلی حوصله خواندن متن‌های طولانی را ندارند و فضای مجازی زودتر از رسانه‌های رسمی خودش را با این شرایط منطبق کرده است.
او سپس در ارزیابی برنامه‌های طنز تلویزیون با بیان این‌که زمانی که گونه‌های مختلف شوخ‌طبعی مانند طنز و هزل در قالب نمایش دربیاید باید آن را کمدی بنامیم و نه طنز، گفت: وضعیت برنامه‌های تلویزیونی را در این زمینه جالب نمی‌بینم. زمانی بود که تلویزیون برنامه‌های خوبی داشت اما اکنون مثل سابق از این برنامه‌ها استقبال نمی‌شوند. بخشی از آن به خاطر فضای مجازی است زیرا مردم این روزها می‌توانند طنز تند و تیز، بدون سانسور و با سرعت ببینند و بخوانند و از طرفی آشنایی با سریال‌های کمدی روز جهان سطح توقع مردم را بالا برده است.
این طنزپرداز با تأکید بر این‌که افت کیفی در متن و اجرا را هم باید یکی دیگر از دلایل افت مخاطب سریال‌های کمدی به نسبت ۱۰-۱۵ سال گذشته دانست، گفت: کارگردان‌سالاری در ایران بیداد می‌کند، در صورتی که در کشورهای پیش‌رو در زمینه سریال، خالق (کریتور - سرپرست نویسندگان) و تیم نویسندگان تصمیم‌های اصلی پروژه را می‌گیرند و ممکن است هر قسمت را یک کارگردان تلویزیونی متفاوت کارگردانی کند.
در صورتی که در ایران خیلی وقت‌ها مظلوم‌ترین بخش گروه تولید سریال نویسنده‌ها هستند و کارگردان و حتی بازیگرها متن را تغییر می‌دهند و بداهه کار می‌کنند. کارگردان‌سالاری در سریال‌های ایرانی پدیده جدیدی نیست، بحران از آن‌جایی آغاز می‌شود که بسیاری از کارگردان‌ها و بازیگران تلویزیونی به تکرار رسیده‌اند و خلاقیت قبل را هم ندارند و سعی می‌کنند با همان سلیقه قبلی مردم را جذب کنند.
او افزود: از طرف دیگر ما ضعف آموزش آکادمیک برای فیلمنامه‌نویس‌های کمدی داریم. در کشورهای دیگر موسساتی برای پرورش نویسنده‌ها وجود دارد تا کارها کیفیت بهتری داشته باشند، اما در ایران به این مسئله توجه نمی‌شود. به یاد داشته باشیم طنزنویسی مکتوب تفاوت‌های زیادی با کمدی‌نویسی دارد و صرف این‌که کسی در طنزنویسی مطبوعاتی موفق است و سواد طنزنویسی دارد، دلیلی بر موفقیت او در مدیوم تلویزیون نیست. حالا در نظر بگیرید که در ایران بعضی‌ها توقع دارند فلان شخصی که در مهمانی‌ها و گعده‌ها، بانمک و بذله‌گوست، متن برنامه‌های کمدی را بنویسد، بدون این‌که آموزشی ببیند.
مرعشی در ادامه گفت: در هر صورت به دلیل قحط‌الرجال در این زمینه، برخی افراد غیرمستعد و بدون دانش در این حوزه کارهای ارزان انجام می‌دهند، افراد بااستعدادتر و بانمک‌تر هم معمولا از زمانی که وارد پروژه‌های بزرگ می‌شوند، بیشتر تمرکزشان روی پول درآوردن است و به یادگیری توجه چندانی ندارند.
نظر شما
