هم زیارت و هم سیاحت و هم مداوا!

 روزنامه اطلاعات با درج گزارشی نوشت: گردشگری سلامت امروزه به عنوان یکی از صنایع درآمدزا و رقابتی در دنیا مطرح است و از حوزه‌های نوین صنعت پیشرفته گردشگری محسوب می‌شود و از این رو دولت‌ها به بهره‌مندی از مزایای اقتصادی این صنعت، علاقه‌مندند.

در ادامه این مطلب می خوانیم: به نحوی که رقابت فزایند‌ای میان کشورها و به‌ویژه کشورهای در حال توسعه آسیایی برای جذب گردشگران سلامت آغاز شده و گردشگری سلامت در کشورهای درحال توسعه نیز رونق بیشتری یافته است و ایران نیز قرار است در افق سال 1400 خورشیدی، یکی از قطب‌های اصلی گردشگری سلامت در منطقه باشد و از رهگذر آن نه فقط از خروج ارز جلوگیری شود، بلکه درآمد ارزی قابل توجهی هم نصیب کشورمان کند.

‏

** گردشگری سلامت در مشهد

مشهدالرضا سالانه بیش از 3 میلیون زائر خارجی و 6 هزار گردشگر سلامت را میزبانی می‌کند که از کشورهای مسلمان‌نشین و به‌ویژه عراق، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، افغانستان، پاکستان و کشورهای دیگری مثل ارمنستان، به ایران سفر می‌کنند.

زهره رنگ‌آمیز، خبرنگار روزنامه اطلاعات درباره وضعیت گردشگری سلامت در مشهد مقدس می‌نویسد:کارشناسان گردشگری سلامت در خراسان رضوی معتقدند که این استان در نیمه راه دستیابی به اهداف خدمت‌رسانی مطلوب به گردشگری سلامت قرار دارد و ارتقای دانش تخصصی پزشکان و پرستاران، دستیابی به استانداردهای جذب گردشگری سلامت و دریافت هزینه‌های مناسب، افق‌های اقتصادی و فرهنگی تازه‌ای را به روی این شهر گشوده است.

در حال حاضر 16 شرکت گردشگری سلامت در مشهد فعال‌اند و خدمات چندین بیمارستان این شهر به بیماران نیز در سطح هتل‌های 5 ستاره است.

وی که برای بررسی وضعیت خدمت‌رسانی مراکز درمانی دولتی و خصوصی مشهد به بیماران خارجی، به عیادت آنان در چند بیمارستان مطرح مشهد رفته است، یادآور می‌شود: بیمارستان امام رضا(ع) از قدیمی‌ترین بیمارستان‌های مشهد است که مورد توجه بیمارانی ازدیگر کشورها هم قرار دارد.‏

‏

در بخش اطفال بیمارستان امام رضا(ع) با خانواده «طغای علی‌اف» از کشور ازبکستان آشنا می‌شوم که کودک خود را برای تشخیص و درمان بیماری عفونی بستری

کرده اند؛ خانواده «محمود» که از تشخیص بیماری فرزندشان در کشور خود ناامید شده اند، مشهد را برای مداوای او انتخاب کرده‌اند.

متاسفانه «محمود» توموری میان قلب و شش خود دارد و پزشکان بیمارستان با نمونه برداری تشخیص می‌دهند که بدخیم یا خوش خیم است. مادرش که پسری 2ساله نیز دارد و باردار هم هست، به خبرنگارروز نامه اطلاعات می‌گوید: همه چیز خوب است، فقط «محمود» غذای بیمارستان را دوست ندارد و پدرش در محل اسکان ما غذای محلی می‌پزد و برای او می‌آورد. ‏

‏

هرچند زبان فارسی میان ما مشترک است،اما این خانواده برای ترجمه از زهرا کریمی، دانشجوی ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد و از بستگان‌اش کمک می‌گیرد و او هم در مورد هزینه‌های درمانی ابراز نارضایتی می‌کند که چرا 3 برابر بیماران ایرانی باید بپردازند؟

‏** ترجمه اشتباه، درمان اشتباه

‏از خانواده «طغای‌اف» خداحافظی و برای سلامت محمود دعا می‌کنم و در ادامه بازدید از وضعیت بیماران خارجی،در بخش نفرولوژی بیمارستان امام رضا با «علی کاظم» از کشور عراق گفتگو می‌کنم.

‏

او 35 ساله، پدر 5 فرزند و کشاورزی است که از شهر «حله» عراق به مشهد آمده است. علی کاظم از بیماری کلیه رنج می‌برد و دیالیز می‌شود و به امید درمان نهایی به مشهد سفر کرده است، او در یک هفته‌ای که میهمان مشهدی‌ها بوده، ازخدمات پزشکان این شهر راضی است، اما تفاوت هزینه‌های درمان برایش جای سئوال دارد. ‏

«هدیه جابر» مترجم همراه این بیمارعراقی، به بستر شدن 6 روزه «علی کاظم» اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر طول درمان را برای این بیماران کوتاه کنند، بسیار خوب است، زیرا اقامت طولانی مدت برای آنها هزینه‌های جانبی بیشتری را دارد. آقای «علی کاظم» در مدت بستری بودن 3 مرتبه دیالیز شده است، اما به دلیل هزینه‌هایش دیگر نمی‌تواند در مشهد بماند.

خانم جابر همچنین بر ضرورت حضور مترجم همراه بیماران تاکید می‌کند و می‌افزاید: ترجمه اشتباه به درمان اشتباه می‌انجامد. او همچنین می‌گوید: خوب است به «همراه» بیماران خارجی اجازه حضور در کنارآنان را بدهند؛ بیمار درد دارد و غربت و تنهایی هم روحیه اش را تضعیف می‌کند.

برای دیدار با دیگر بیماران خارجی، از بیمارستان‌های دارای واحد گردشگری سلامت سراغ می‌گیرم، بیمارستان مهر حضرت عباس(ع) استانداردهای لازم را برای پذیرش بیماران خارجی کسب کرده است و در این مرکز به عیادت «کریم لطیف ضامن» دیگر بیمار عراقی می‌روم؛ او با لهجه عربی می‌گوید: «خیلی عالی، پرستاران و دکترها خیلی عالی»، و یاسری، مترجم همراهش ادامه می‌دهد: اینجا از ایرانیان 30 هزارتومان حق‌ویزیت می‌گیرند واز عراقی‌ها80 هزار تومان؛ اما وقتی ایرانیان به عراق می‌آیند، ما از آنان پذیرایی ویژه داریم، اینجا بعضی داروخانه‌ها بفهمند بیمار خارجی است 2 برابر ازاو می‌گیرند، الان همین بیمار برود لبنان مستشفی آمریکایی خوب است، برود هند پزشک خوب هست، اما می‌آییم مشهد تا در یک کشور مسلمان مداوا شویم.

‏

**آنژیوگرافی قلب بیماران خارجی

‏در ادامه بازدید از بیمارستان مهر حضرت عباس(ع)، سری به واحد توریسم درمانی می‌زنم و با خانم مشکانی، مسئول این واحد گفتگویی کوتاه دارم. او در مورد روند پذیرش بیماران خارجی می‌گوید: آنان از لحظه ورود، خارج از نوبت پذیرش می‌شوند و پزشک گردشگری آنان را ویزیت می‌کند، آزمایش‌ها هم بدون نوبت انجام می‌شود و بیمار برای بستری به بخش انتقال می‌یابد و تا زمان ترخیص، اتاق خصوصی با حضور همراه در اختیار اواست و من هم دائما به بیماران خارجی سرکشی می‌کنم.‏

مسئول واحد گردشگری سلامت بیمارستان مهرنیز می‌گوید: ماهانه حدود 40 بیمار خارجی از کشورهای تاجیکستان و ازبکستان و همچنین عراق و سایر کشورهای عربی در این بیمارستان پذیرش می‌شوند و به ترتیب متقاضی آنژیوگرافی قلب، جراحی های

زیبایی و مغز و اعصاب هستند.‏

‏** ویزای گردشگران خارجی

احمد دیناری - رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد در گفتگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات تاکید می‌کند: طبق مطالعات جهاد دانشگاهی مشهد میزان رضایت مندی بیماران خارجی از کیفیت و قیمت واحدهای اقامتی ارتقا یافته است و هتل‌های مشهد استانداردهای خود را برای اقامت بیماران خارجی بالا برده اند.

وی یادآوری می‌کند: افزایش مدت اعتبار ویزای گردشگران خارجی از جمله تسهیلات مرتبط است.

وی در خصوص نقش گردشگری سلامت در ارزآوری و رونق گردشگری شهر مشهد می‌گوید: گردشگری سلامت می‌تواند به عنوان گردشگری مکمل زیارتی مطرح شود، به طوری‌که میزان و میانگین هزینه کرد گردشگران سلامت در مشهد3 برابر گردشگران عادی و حدود5 هزار دلار به ازای هر نفر است و اگر بتوانیم فقط به 10 درصد از یک میلیون و 500 هزار گردشگر خارجی مشهد در طول سال خدمات درمانی را ارائه دهیم، حدود 750 میلیون دلاردر در آمد خواهیم داشت که اقتصاد و وضعیت اشتغال در مشهد را متحول خواهد کرد. ‏

دیناری ادامه می‌دهد: گردشگری سلامت در حقیقت نوعی از گردشگری مولد است و تحقق اعطای پاداش‌های 140 دلاری به دفاتر خدمات مسافرتی تورآور به ازای وارد کردن هر نفر گردشگر سلامت، موجب رونق این شاخه از صنعت گردشگری در مشهد می‌شود.

به گفته دیناری، فعالیت اصلی در بازاریابی گردشگری سلامت این است که گردشگران در مبدا شناسایی شوند، اما آنچه که عملا اکنون اتفاق می‌افتد، شناسایی گردشگران سلامت در مقصد است و 90 درصد آنها در واحدهای اقامتی خودشان به منظور انجام عمل‌های زیبایی، چکاپ و فعالیت‌های پزشکی مراجعه می‌کنند که البته کار سختی به شمار نمی‌رود.

رئیس سازمان میراث فرهنگی مشهد درباره کشورهایی که بیماران‌شان به منظور درمان به مشهد می‌آیند، می‌گوید: کشورهای حوزه خلیج فارس بخشی از گردشگران ایران را به خود اختصاص می‌دهند که البته از گردشگران سلامت کشورهای بحرین و عربستان به دلیل اتفاقات پیش آمده، کاسته شده است، از کشورهای عراق و افغانستان و نیز آسیای میانه و به‌خصوص ترکمنستان و قزاقستان، بیشتر به منظور عمل‌های زیبایی به مشهد سفر می‌کنند. ‏

‏

به گفته وی، بر اساس تحقیقی که در پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد انجام شده است، «کیفیت» برای 58 درصد گردشگران سلامت ملاک داوری است و 16 درصد آنان مشهد را به دلیل ارزان بودن خدمات پزشکی، انتخاب کرده‌اند.

وی به موانع بازاریابی صنعت گردشگری سلامت اشاره می‌کند و می‌افزاید: عوامل سیاسی و اقتصادی که در بسیاری از موارد وقوع آن‌ها در اختیار ما نیست، مقررات اداری، فعالیت‌های افراد غیررسمی در این بازار، نبود راهبرد و استراتژی مشخص در استان، ضعف در تبلیغات و اطلاع‌رسانی و نازل بودن زیرساخت‌های فیزیکی در استان از جمله مشکلات گردشگری سلامت در مشهد است.

** برندهای جهانی گردشگری سلامت

بهروز جعفرآبادی- مسئول گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفتگو با زهره رنگ‌آمیز، خبرنگار روزنامه اطلاعات، با اشاره به این که بیمارستان‌ها در دسته‌بندی‌ها به‌خصوصی، دولتی و خیریه تقسیم می‌شوند، می‌افزاید: بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد از سیستم‌های آموزشی و پایه‌ای قوی برخوردارند و از آنجا که تیپ یک و معتبرشناخته شده‌اند در تمامی حوزه‌های تشخیصی، درمانی و خدمات پزشکی، فعال‌اند و ظرفیت بالایی دارند.‏

‏

وی با بیان اینکه شهر مشهد و بیمارستان‌های رضوی و ثامن‌الائمه در گردشگری سلامت برندی جهانی شده‌اند؛ می‌افزاید: اغلب بیماران از کشورهایی مانند عراق، تاجیکستان و ازبکستان برای مداوای سرطان و جراحی‌های قلب و چشم به مشهد سفر می‌کنند، کیفیت خدمات و هتلینگ در بیمارستان‌هایی که مجوز پذیرش گردشگران سلامت و ایجاد واحدهای ‏IPD‏ را دریافت کرده‌اند، مطلوب است. تاکنون 7 بیمارستان رضوی، مهر حضرت عباس(ع)، بنت‌الهدی، جوادالائمه، سینا، پاستور نو و طالقانی مجوز راه‌اندازی واحد ‏IPD‏ را گرفته‌اندو 3 بیمارستان قائم، آریا و امام زمان(عج) نیز تا پایان سال مجوزهای لازم را دریافت می‌کنند؛ همچنین بیمارستان‌های فارابی، امام رضا(ع) و مهرگان در حال تکمیل زیر ساخت‌های خود هستند.

وی با اشاره به اینکه در بیمارستان‌های جوادالائمه، مهر، بنت‌الهدی و سینا سوئیت‌هایی برای اقامت همراهان بیمار در نظر گرفته شده است؛ تاکید می‌کند: از اهداف دیگر راه اندازی این واحد در بیمارستان‌ها، حفظ حریم خصوصی بیماران خارجی وتوجه به شعائر مذهبی و سنت‌های آنان است. در دستورالعمل گردشگری سلامت نیز تاکید شده است که در واحد‌های ‏IPD‏ مترجم باید حضور داشته باشد و پرستاران این حوزه به زبان‌های عربی و انگلیسی مسلط باشند که خوشبختانه مراکز درمانی مشهد به این سمت رفته‌اند.

جعفرآبادی با بیان این مطلب که بیماران آگاهانه فرم‌های پذیرش را امضا می‌کنند و وجود مترجم برای انتقال مفاهیم به آنان ضروری است، می‌گوید: تعرفه‌های گردشگری سلامت در سطح استان خراسان رضوی به 3 دسته دولتی، خصوصی و خیریه تقسیم می‌شود و برای جلوگیری از هدررفت منابع بیمارستانی، حفظ حقوق بیماران ایرانی و وضعیت کشورهای منطقه، هزینه‌های مداوای بیماران خارجی تنظیم شده و تعرفه‌هایش به تصویب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است. همچنین هزینه‌های بیمارستان های خصوصی تقریباً 2 برابر مراکز درمانی خیریه است.

از سوی دیگر اتباع خارجی که کارت اقامت در ایران را دارند، مشمول تعرفه‌های اتباع ایرانی می‌شوند و برخی بیماران زیارتی که به صورت اورژانس به بیمارستان‌های مشهد مراجعه می‌کنند، پس از یاری گرفتن در واحد مددکاری، هزینه‌هایشان را می‌پردازند. مؤسسات خیریه مشهد نیز به بیماران خارجی کمک می‌کنند و به عنوان مثال، مؤسسه محک چندین بیمار کودک خارجی تحت پوشش را مداوا می‌کند.

** سرمایه‌گذاران خارجی

‏بر اساس برنامه زمانبندی، خدمات در حوزه درمان بیماران خارجی تا سال 1396 به تدریج در بیمارستان‌ها، مراکز جراحی محدود، کلینیک‌های تخصصی و سپس مطب‌های بخش خصوصی ارتقا می‌یابد. ‏

‏مسئول گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان مطلب بالا می‌افزاید: تاکنون برخی از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از حوزه درمان بیماران خارجی استقبال کرده‌اند و چندین مذاکره از جمله با سرمایه گذارانی از ایتالیاو کره جنوبی در این خصوص انجام شده است.

وی همچنین می‌گوید: اولویت بیمارانی که به ایران و مشهد سفر می‌کنند، جراحی‌های زیبایی، پوست و مو است وهمچنین جراحی‌های قلب، چشم و خدمات دندان‌پزشکی در اولویت قرار دارند و به تازگی برای مداوای نازایی، ارتوپدی و جراحی اطفال هم بیمارانی مراجعه کرده‌اند.‏

جعفرآبادی با اشاره به این مطلب که رقابتی بودن هزینه‌ها، کیفیت بالای خدمات و تشخیص‌های درست درمانی پزشکان، سبب شده است بیمارانی از کشورهای همسایه به بیمارستان‌های مشهد مراجعه کنند، می‌گوید: در مشهد افزایش بار مالی خدمات رسانی به بیماران زیارتی، مسأله‌ای است که باید مورد توجه مقامات کشوری قرار بگیرد و مشهد را شهری ملی و فراملی در حوزه سلامت بدانند، تا پوشش هزینه‌های زائران داخلی و خارجی از سرانه سلامت مردم این شهر صورت نگیرد و گردشگری سلامت به عنوان فرصت برای ارتقای حوزه درمان به‌کار گرفته شود.

وی بیان می‌کند: دانشگاه علوم پزشکی مشهد در شمار معدود دانشگاه های کشور است که تعرفه‌های مداوای بیماران خارجی را به صورت کارشناسی و با در نظر گرفتن نرخ‌های منطقه‌ای، بیمارستان‌های خصوصی، خیریه و دولتی تعیین کرده و به تصویب رسانده است که الگوی سایر شهرهای کشور نیز شده است.

** آمار بیماران خارجی ا ستان

جعفرآبادی با بیان اینکه در حوزه اطلاع‌رسانی باید تبلیغات و بازاریابی به بخش خصوصی واگذار شود و نهادهای دولتی بسترساز آن باشند؛ ابراز می‌‌دارد: از وظایف شرکت‌های گردشگری سلامت، ایجاد دفاتر نمایندگی در کشورهای هدف است و نیز انتشار نشریات اقتصادی و گردشگری استان و ویژه‌نامه‌هایی در این حوزه، در دستورکار قرار گرفته و در هتل‌ها و مکان‌های اقامتی، در دسترس گردشگران است.

همچنین سایت «وبدا» به 3 زبان خارجی فعال است و «پنجره گردشگری سلامت» نیز با همکاری بخش خصوصی راه‌اندازی می‌شود تا همه ارائه‌دهندگان خدمات در یک مرجع رسمی معرفی و تبدیل به برند گردشگری سلامت شوند.

جعفرآبادی به فعالیت های مراکز درمانی شهرهای سرخس، تایباد و تربت‌جام در خراسان رضوی در حوزه گردشگری سلامت اشاره می‌کند و می‌گوید: آمار سالانه پذیرش بیماران خارجی در بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سطح استان 6 هزار بیمار بستری و آمار پذیرش بیماران سرپایی تقریباً 2 برابر آنان است که در مطب‌ها و کلینیک‌های تخصصی خدمات می‌گیرند و در مجموع شمار بیماران سرپایی و بستری حدود 18 هزار نفر برآورد می‌شوند.

وی با بیان این مطلب که دانشگاه علوم پزشکی مشهد در اجرای برنامه‌های گردشگری سلامت از نظر انطباق با برنامه عملیاتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیشرو و روند کار آن مطلوب است، می‌گوید: وقتی تمامی خدمات به صورت همه جانبه ارتقا کیفیت داشته باشد قطعا خراسان رضوی در حوزه گردشگری سلامت «برند» می‌شود. این استان به دلیل برخورداری از میلیون‌ها زائر، ظرفیت و فرصت‌ها ی بسیاری برای رونق گردشگری سلامت را در اختیار دارد که با ارائه خدمات درخور، دریافت هزینه‌های مناسب، و رعایت استانداردهای جهانی،‌ می‌توان جذب گردشگران سلامت در این استان را به نحو چشمگیری افزایش داد.

منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.11.7