همسایگان، بیشترین متقاضیان صنعت گردشگری سلامت

 روزنامه اطلاعات در گزارشی نوشت: ایران از نظر، جاذبه‌های گردشگری طبیعی جزو 10 کشور برتر جهان و نیزگردشگری سلامت از جنبه بازار و ارزآوری، سومین صنعت جهان محسوب می‌شود که روز به روز در حال پیشرفت وتوسعه است که در این رابطه ایران با داشتن امکانات طبیعی و چشمه‌های آب معدنی، می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌های گردشگری سلامت در دنیا باشد.

بیتا مهدوی در ادامه این گزارش آورد: گردشگری پزشکی یکی از حساس‌ترین زیر شاخه‌های گردشگری سلامت است که به طور مستقیم با جان و سلامت بیماران در ارتباط است و شامل آب‌درمانی، عمل‌های جراحی پلاستیک و زیبایی، جایگزینی مفاصل، بای پس شریان قلب، پیونداعضاء، چشم پزشکی ( عمل لیزیک )، دندان پزشکی و کاشت دندان و توان‌بخشی است. ‏

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند گردش مالی صنعت گردشگری جهان در سال‌های آتی از گردش آن در حال حاضر به مراتب فراتر رود و به 2 تریلیون دلار برسد که در این میان کشور ما با دارا بودن سابقه طولانی در پزشکی و طب سنتی، می‌تواند جایگاه قابل قبولی رادر این صنعت به‌دست آورد.

آنان همچنین می‌گویند، بسیاری از کشورهای گردشگری دنیا امروزه برای کسب درآمد بیشتر، خدمات درمانی را هم ارائه می‌دهند، و توانمندی یک کشور در علم پزشکی و خدمات درمانی نیز به وجود پزشکان با تجربه، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های استاندارد، تجهیزات پزشکی کامل و قوانین و نظارت‌های پزشکی درمانی بستگی دارد.

**آمار‌ چه می‌گوید؟

براساس آمار، گردش مالی گردشگری سلامت در جهان 400 تا 420 میلیون دلار در سال است که در این میان سهم ایران فقط 0.5 درصد است، در حالی که با توجه به دانش و امکاناتی که در بخش گردشگری سلامت وجود دارد، می‌توان تا 3 سال آینده درآمد ایران را در این بخش به 7 میلیارد دلار افزایش داد.

بازار گردشگری درمان در کشورهای خاورمیانه در سال 2006 میلادی معادل یک میلیارد و 240 میلیون دلار بوده و تا سال 2011 به‌طور متوسط سالانه 7.4 درصد رشد داشته است و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان 2016 درآمد این منطقه با جذب 753 هزار گردشگر درمانی به 2 میلیارد دلار برسد. در خاورمیانه کشورهای اردن، ترکیه، عربستان سعودی و ایران مهم‌ترین مقاصد گردشگری درمانی محسوب می‌شوند که در این میان، ایران با توجه به پایین بودن هزینه‌های درمانی در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، از مزیت‌های نسبی در این زمینه برخوردار است که البته رسیدن به جایگاه واقعی ایران نیازمند ایجاد زیرساخت‌های متناسب با امکانات روز دنیا در زمینه‌های پزشکی و سیاست گذاری‌های گردشگری است.‏

**افزایش گردشگران سلامت ‏

دکتر ایرج خسرونیا ـ رئیس انجمن پزشکان داخلی ایران در مورد گردشگری سلامت به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: اکثر کشورهای دنیا بخصوص کشورهای توریستی امکانات لازم را برای گردشگران سلامت فراهم کرده‌اند وازاین طریق استفاده‌های زیادی می‌برند.

وی با بیان این مطلب که خوشبختانه در چند سال اخیر شاهد افزایش گردشگران سلامت به کشور بوده‌ایم، می‌افزاید: بیشتر این گردشگران به دلیل مهارت بالای جراحان و هزینه‌های کم، برای مداوا و بخصوص جراحی‌های پلاستیک، بینی، قلب و گاهی جراحی‌های سخت مانند عمل مغز، به ایران می‌آیند.

رئیس انجمن پزشکان داخلی ایران با بیان این مطلب که اکثریت گردشگران سلامت در بیمارستان‌های خصوصی مداوا می‌شوند و معمولاً بسیاری از تخت‌های این بیمارستان‌ها خالی است، یادآوری می‌کند: در شهرهایی مانند تهران، بیمارستان‌های خصوصی ظرفیت پذیرش بیماران زیادی را دارند وگردشگران سلامت با پُرکردن این تخت‌ها، باعث رونق اقتصادی در کشور می‌شوند. به عنوان مثال، اگر گردشگر سلامت با یک نفر همراه برای درمان به ایران بیاید، هزینه‌های هتل و جراحی را با دلار می‌پردازد که به نفع کشور است. ‏

وی در مورد هزینه‌های درمان در داخل و خارج از کشورمی‌افزاید: هزینه‌های درمان در ایران به نسبت دیگر کشور‌ها بسیار پایین است که برای مثال هزینه آندوسکوپی درآمریکا 1000دلار و درعراق 2تا 3 هزار دلار است، در صورتی که در ایران این کار با معادل 100 تا 120 دلار انجام می‌شود. همچنین هزینه‌های جراحی‌های بینی و چشم درکشور‌های پیشرفته حداقل 5 تا 10هزار دلار است، در حالی که در ایران به 1000 دلار هم نمی‌رسد. 

‏

دکتر خسرونیا با اشاره به این مطلب که پایین بودن هزینه‌های درمان به دلیل فراوانی نسبی جراحان ماهر و با تجربه در کشورمان است، می‌گوید: در حال حاضر تعداد پزشکان جراح بیش از نیاز بیماران به آنان است و هزینه‌ای که بابت درمان از بیماران دریافت می‌کنند هم کنترل شده است، چرا که دولت بر تعرفه‌های جراحی نظارت دارد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم سعی می‌کند بیماران هزینه کمی را بابت درمان بپردازند و به همین دلیل حتی از گردشگران سلامت هم پول زیادی دریافت نمی‌شود.‏

وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت جراحی در ایران را در مقایسه با دیگر کشورها چگونه ارزیابی می‌کنید، اظهار می‌دارد: کیفیت جراحی در کشور ما بالا است، زیرا پزشکان ما تجربه‌های زیادی در جراحی دارند و متقابلاً پزشکان خارجی از نظر تئوری، یافته‌های جدید علمی و دسترسی به تکنولوژی‌های نو، جلوتر از ما حرکت می‌کنند.

این متخصص بیماری‌های داخلی با اشاره به این که بیشترین گردشگران سلامت از کشور‌های عراق، افغانستان،آذربایجان و همسایگان شمالی هستند، یادآوری می‌کند: امیدواریم گردشگری سلامت در کشور توسعه بیشتری یابد تا بتوانیم مراکز درمانی شهر‌های مرزی را هم برای پذیرش گردشگران، آماده کنیم. ‏

**انواع گردشگری سلامت ‏

دکترمحمد رضا جعفری‌نسب ـ متخصص طب سنتی در مورد گردشگری سلامت به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: به استفاده از خدماتی که به بهبود سلامت و افزایش روحیه فرد با استفاده از آب‌های معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد که بیش از 24 ساعت به طول ‌انجامد، گردشگری سلامت گفته می‌شود که شامل درمان‌های جراحی،کلینیکی، تشخیصی، بیمارستانی، طب سنتی، طب سوزنی، انرژی درمانی، یوگا و مدیتیشن هم می‌شود.‏

‏ وی می‌افزاید: یکی از مسائلی که در صنعت گردشگری سلامت در دنیا مورد توجه است، استفاده از امکانات و روش‌های طب طبیعی و غیرپزشکی مانند استفاده از گیاهان دارویی، ماساژدرمانی، طب سوزنی‌، آب‌درمانی، گل و لجن‌درمانی است وکشورهایی که در این زمینه‌ها دارای ظرفیت‌های علمی و بومی هستند، از این امکانات برای گردشگری سلامت استفاده می‌کنند. ‏

این متخصص طب سنتی با بیان این که این گردشگری سلامت عموما برای درمان بیماری‌ها و یا انجام عمل‌های جراحی و یا چک‌آپ سلامت در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های کشور با امکانات بالای پزشکی و هزینه‌های مناسب درمانی انجام می‌گیرد، یاد آوری می‌کند: بیمار ممکن است پس از مداوا نیازمند استفاده از فضا و خدمات گردشگری‌درمانی مانند آبگرم‌ باشد که گردشگری او با سفر به نقاطی که این امکانات را دارند، تکمیل خواهد شد.

وی در مورد انواع گردشگری سلامت می‌گوید: گردشگری تندرستی شامل فراغت و تفریح وتندرستی درمانی است. در این‌ نوع گردشگری بیمار در تلاش است تا سلامت خود را بهبود بخشد و از اینرو به‌ دنبال مداوای بیماری خاصی نیست، بلکه برای رهایی از تنش‌های زندگی روزمره و تجدید قوا، بدون مداخله و نظارت‌های پزشکی، راهی سفر می‌شود. معمولاً این گردشگران بیماری جسمی مشخصی ندارند و بیشتر در پی بهره‌مند شدن از طبیعت‌های شفابخش دیگر مناطق هستند. ‏

در گردشگری‌درمانی، مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی مانند آب‌های معدنی، نمک و لجن‌درمانی و با هدف مداوای بعضی بیماری‌ها یا گذراندن دوران نقاهت، تحت نظارت و مداخله‌های پزشکی انجام می‌گیرد. این نوع از گردشگری هم این روزها مورد توجه مسئولان گردشگری کشور قرار گرفته است و به‌خصوص لجن‌درمانی که طبیعت ایران را در میان کشورهای همسایه به شدت محبوب کرده است. ‏

**تبلیغات نامناسب گردشگری سلامت

دکتر جعفری‌نسب با بیان این مطلب که گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و هزینه‌های ارزان، به دلیل نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را به‌دست نیاورده است، می‌افزاید: گردشگری سلامت ایران رقیبانی در منطقه دارد که از جمله می‌توان به کشور‌های حوزه خلیج‌فارس مانند امارات متحده عربی و همچنین اردن اشاره کرد. اردن سالانه 500 میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد و «دبی» از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز، قرارداد بسته است.

وی همچنین می‌گوید: گردشگران سلامت از هر کشوری می‌توانند برای گرفتن خدمات درمانی، به دیگرکشور‌ها بروند و تحت خدمات و مراقبت‌های پزشکی قرار گیرند که شامل بیماری‌هایی مانند انواع سرطان‌، بیماری‌های مغز و اعصاب، جراحی‌های پیوند اعضا و عمل‌های زیبایی می‌شود.

کشور‌هایی هم که عمدتاً پذیرای گردشگران سلامت هستند،‌ عبارتند از برونئی، کوبا، هنگ‌کنگ، مجارستان، هند، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلی‌پین، سنگاپور، تایلند و اخیراً امارات متحده عربی که هزینه‌های زیادی را صرف تجهیزات مراکز درمانی خود کرده‌است. ‏

دکتر محمد‌هادی ایمانیه - رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفتگو با علی‌رضا قزوینی، خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: شیراز به دلیل توانمندی‌هایش در حوزه پزشکی، به عنوان یکی از قطب‌های پزشکی در ایران و بخصوص در جنوب کشور معرفی شده است. مردم کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل سابقه طولانی که یا اصالتا ازاهالی مناطق استان فارس و یا در ارتباط با ایرانیان هستند، از مناسب بودن خدمات پزشکی در شیراز بسیار شنیده‌اند و چون مسلمان هستند و فرهنگ دینی و ارتباطی نزدیکی هم با ایرانیان دارند، ترجیح می‌دهند در یک کشور اسلامی به شرط بالا بودن خدمات درمانی استفاده کنند،تا این که بخواهند برای درمان به کشورهای غربی یا کشورهایی مثل تایلند که غیر اسلامی است سفرکنند، که این موارد زمینه را برای جذب گردشگران سلامت، مساعد کرده است.‏

وی می‌افزاید: با توجه به تلاش‌های معاونت گردشگری و مذهبی استانداری فارس و این که با علاقه‌مندی و انگیزه، بحث توریست‌درمانی را مانند دیگر موارد جذب گردشگران، با اولویت بیشتری پیگیری می‌کنند، مواردی که مطرح می‌شود، بحث استانی نیست، بلکه موضوع کشوری است. 

‏

امروزه روی توریست درمانی به عنوان ابزاری برای انتقال دانش و فرهنگ‌ها تکیه می‌شود که مهم‌تر از درآمدهای اقتصادی آن است، چرا که توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران را درعرصه‌های سلامت، پزشکی و خدمات تشخیصی، برای دیگر مردم جهان به نمایش می‌گذارد. همچنین با این کار مسلمانان جهان برای مداوای بهتر، ایران را به جای یک کشور غیرمسلمان انتخاب می‌کنند که گرفتن خدمات سلامت این افراد از ایران انقلابی مسلمان، مهم‌ترین انتقال فرهنگی محسوب می‌شود و اینکه ایران توانسته است علیرغم همه تحریم‌ها، فشارها و جنگی که بر آن تحمیل شد، در عرصه پزشکی اینقدر توانمند شده باشد که حتی به مردم دیگر کشورهایی که دچار هیچ گونه تحریم و فشارهای اقتصادی نبوده اند، خدمات درمانی مناسبی را ارایه دهد.

**ارائه خدمات با کیفیت

دکتر ایمانیه در باره درآمد‌های اقتصادی ناشی از گردشگری سلامت می‌افزاید: یکی از بهترین مصادیق اقتصاد مقاومتی،جذب گردشگران خارجی است، چرا که با حضور آنان در ایران نه فقط برای بخش سلامت هزینه خواهند کرد، بلکه سیاحت و زیارت نیز خواهند داشت، به‌خصوص در شیراز و استان فارس که علاوه برامکانات درمانی، جاذبه‌های گردشگری و زیارتی بسیاری هم دارد در کنار آن‌ها،‌ از آب و هوای بسیار مناسبی نیز بر خوردار است.‏

موضوعی که در این میان مطرح است، عدم ارایه خدمات به هر قیمت است، چرا که باعث خواهد شد تبلیغات منفی علیه کشورمان صورت بگیرد. ممکن است در این میان افرادی به دلیل نگرش‌های مادی خدمات نامناسب با کیفیتی پایین را ارائه دهندکه در این صورت، به صنعت گردشگری کشورآسیب می‌رسد. ازاینرو اصرار بر این است که خدمات پزشکی با کیفیت و قیمتی مناسب ارایه شود که البته منظور ضرردهی نیست، بلکه کسب سودهای عادلانه و منطقی است.‏

**برخورد با متخلفان

دکتر ایمانیه همچنین می‌گوید: باید ارایه خدمات، هزینه‌ها و کیفیت خدمات پزشکی شفاف باشد و برای تحقق آن هم به کمک بخش‌هایی مانند نیروی انتظامی، وزارت امورخارجه، سازمان نظام پزشکی و اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی نیاز است. پیشنهاد شده است تا هرکسی که برای گرفتن خدمات درمانی به ایران وارد می‌شود و قصد مراجعه به مراکز درمانی استان فارس را دارد، حال مرز ورودی او زمینی، هوایی یا دریایی باشد، اطلاعات مربوط به او جمع بندی شود ودر اختیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز قرار گیرد، چرا که در این صورت خدمات مراکز درمانی دولتی و خصوصی رصد می شود و موظف خواهند شد چگونگی ارایه خدمات و دریافت هزینه‌ها را گزارش دهند. 

این اقدام به عنوان یکی از وظایف دانشگاه علوم پزشکی شیراز است تا مدافع منافع گردشگرانی باشد که برای دریافت خدمات درمانی به قیمت و کیفیتی مناسب، به ایران سفر می‌کنند. ضمن آن که در مرزهای ورودی کشور می‌توانند این اطلاعات را دریافت کنند و با مجوزهای لازم، در اختیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز قرار دهند تا کار از دست افراد شیاد خارج شود. البته نمی‌توان منکر تلاش‌های افرادی شد که با سلامت و درستی به عنوان راهنمای گردشگران خارجی فعالیت می‌کنند و در میان آنان نیز جایگاه ویژه‌ای دارند.

وی می‌افزاید: دانشگاه علوم پزشکی شیراز با رابطین و راهنمایانی که به‌صورت سالم در راه جذب گردشگران سلامت فعالیت دارند، نه فقط مخالف نیست، بلکه حامی آنان نیز ‌هست، اما هدف از نظارت، جدا کردن فعالیت‌های این افراد و مورد حمایت قرار دادن تلاش‌های سالم آنان از افرادی است که در این خصوص مرتکب تخلفاتی می‌شوند و به منظور کسب درآمد‌های نامشروع، به صنعت گردشگری سلامت، آسیب می‌رسانند.

‏

‏**کشور‌های مبدأ گردشگران سلامت

دکتر امید فاضل‌زاده ـ مسئول دفتر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی استان شیراز و دبیر کمیته گردشگری سلامت سازمان نظام پزشکی فارس نیز اظهار می‌دارد: بازار گردشگری پزشکی شهر شیراز بالای 90 درصد به کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس اختصاص دارد و از این تعداد نیز بیش از 90 درصد مربوط به کشورهای عمان و عراق است. بیماران عمانی عمدتاً از طریق مرز هوایی وارد شیراز می‌شوند و اکثریت آنان در خود شیراز ویزای گردشگری دریافت می‌کنند.

بیماران عراقی نیز از طریق مرز زمینی وارد ایران می‌شوند ویا از طریق شهرهای جنوبی کشور و با پرواز، خود را به شیراز می‌رسانند که اولین مشکل ما نیز عدم ارایه آمار دقیق ورود این افراد به شیراز، برای درمان است، چرا که فقط از طریق دفتر نمایندگی وزارت امورخارجه که در فرودگاه شیراز مستقر است، می‌توان آمار بیماران عمانی را که از مرز هوایی وارد ایران می‌شوند، به‌دست آورد. اما از آمار بیمارانی که از قبل و از طریق سفارت ایران در عمان ویزا گرفته‌اند، اطلاعی در دست نیست. همچنین بیماران عراقی در مبادی ورودی شیراز با دفتر وزارت امور خارجه ارتباطی ندارند، چون از مبادی ورودی کشور در مرزهای جنوبی به ایران وارد می‌شوند و از این رو آماری نیز از این عزیزان در دسترس نیست. ‏

منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.11.6