سازندگی برای مردم

در گزارش پیش‌رو بخشی از مطالب مندرج در این کتاب را می‌خوانید. تولید ناخالص داخلی و ارزش‌افزوده بخش‌ها و ارزش‌افزوده بخش کشاورزی در سال‌های قبل از انقلاب دو مبحث مهم است که در این کتاب به آن اشاره شده است. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی پس از دوره ریاست جمهوری و در زمان تصدی ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز همچنان دغدغه سازندگی داشت. به‌طور مثال او در هفته اول دی ماه امسال هم در سفر به خارک از مراکز صنعتی و پتروشیمی این جزیره بازدید کرد.

**تولید ناخالص داخلی و ارزش‌افزوده بخش‌ها

تولید ناخالص داخلی مجموع ارزش کالاها و خدمات تولید شده در یک اقتصاد معین در یک سال به وسیله اتباع داخلی است. تولید ناخالص داخلی یکی از شاخص‌های مهم اقتصاد کلان است. وقتی رشد تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی سرانه به قیمت ثابت در نظر گرفته شوند، این دو شاخص به ترتیب بیانگر رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی هستند. 

تولید ناخالص داخلی (به قیمت ثابت سال 61) در سال 1368 برابر6.9514 میلیارد ریال بود که در سال 1375 به 14649 میلیارد ریال افزایش یافت. بنابراین رشد متوسط سالانه تولید ناخالص داخلی ( GDP) معادل 4.6 درصد بوده است. با بررسی روند رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت ملاحظه می‌شود نرخ رشد این متغیر که در سال 1367 منفی بوده (7.8- درصد)، در سال 1368 به 3 درصد و در سال 1369 به بالاترین حد خود در طول دوره مورد بررسی یعنی 1.12 درصد رسیده است. 

در سال 1370 نرخ رشد GDP به 9.10 درصد کاهش یافت. این روند کاهش تا سال 1373 ادامه داشته؛ اما از سال 1374 به بعد آهنگ پیدا کرده است.

** ارزش‌افزوده بخش کشاورزی در سال‌های قبل از انقلاب

کشاورزی ایران دستخوش تحول چندانی نشد و در حالت نسبی به سر می‌برد. میزان تولیدات متناسب با افزایش تقاضا (ناشی از رشد جمعیت و ازدیاد در‌آمدها) رشد نکرد و افزایش بازده در هکتار محصولات کشاورزی نیز ناچیز بود. از سوی دیگر مجموعه اقداماتی که در رژیم گذشته تحت عنوان اصلاحات ارضی انجام شده، به دلیل مشکلات و نقایص متعدد نتوانسته است تحولات اساسی مثبتی در بخش کشاورزی به وجود آورد. وضع بسیار نامطلوب اقتصاد روستایی از یک طرف و جاذبه‌های روزافزون شهرها به سبب رونق کاذب اقتصادی از طرف دیگر، موجب تسریع مهاجرت نیروی فعال روستاها به شهرها و نیروی مذکور جذب بخش‌های دیگر اقتصادی شد. 

افزایش بسیار سریع دستمزد در این بخش‌ها در مقایسه با درآمد بسیار ناچیز کشاورزی، مهم‌ترین عامل در تشدید مهاجرت روستاییان بود. درکنار مهاجرت کارگران کشاورزی به شهرها، ماشین ‌آلات مکانیزه کشاورزی نیز نتوانست به نحوی مطلوب جایگزین نیروی کار شود، زیرا عدم مهارت و آشنایی به کار ماشین باعث پایین آمدن بازدهی ماشین‌آلات بود. با توجه به مشکلات و نارسایی‌های موجود در استفاده از اعتبارات بانکی، بالا بودن قیمت ماشین‌آلات نیز موجب شد اکثر کشاورزان قدرت خرید آنها را نداشته باشند. توزیع نامناسب بذر، کود شیمیایی و سموم در پایین آمدن کیفیت محصول نقش موثری داشته است.

*منبع: روزنامه فرهیختگان، 1395.10.26