شیخ! کار خودت را کردی

جریان اصلاحات، تمام امید و هم و غم خود را بر روی آیت‌الله ‌ها‌شمی متمرکز کرده بود، تا حدی که امروز بسیاری فقدان وی را یتیم شدن جریان اصلاحات عنوان می‌کنند. از سویی دیگر حسن روحانی رییس جمهور کشور نیز بزرگترین حامی خود برای رویداد انتخاباتی سال 96 را از دست داد. روحانی، امید داشت به مدد‌ها‌شمی، برخی از انتقادات مردم نسبت به خود را پوشش دهد و باردیگر زمام امور اجرایی کشور را تا چهارسال آینده به دست بگیرد.

آیت‌الله‌ها‌شمی نیز برای خود یک جناح مستقل بود، جناحی که گهگداری حرف دل مردم را می‌زد و منطقی و معتدل در مقابل عده‌ای قرار می‌گرفت. به غیر از این او تاثیرگذارترین عضو مجلس خبرگان به شمار می‌رفت، خیلی‌ها وی را یکی از تعیین‌کنندگان آینده کشور می‌دانستند... در کنار اینها ریاست او بر مجمع تشخیص مصلحت نظام را هم بگذارید.

و حالا با رحلت آیت الله، مردم با خود می‌گویند سرنوشت این همه! چه خواهد شد و اصلاحات در پسا‌ها‌شمی چگونه است؟ 

پاسخ پرسش‌های خود را درباره آنچه که بعد از آیت الله‌ها‌شمی رخ خواهد داد از یکی از طرفداران پروپا قرص او در این سالها، یعنی صادق زیباکلام استاد دانشگاه پرسیدیم.

** آقای زیباکلام! قبل از هرچیز؛ این جمعیتی که دیروز در تشییع جنازه آیت‌الله‌ها‌شمی آمده بود را نشانه چه می‌دانید؟

هرکس دیگری اگر به من می‌گفت که بابت تشییع جنازه آیت الله‌ها‌شمی تا این حد جمعیت می‌آید، باور نمی‌کردم، حدس می‌زدم جمعیت زیاد باشد ولی آنچه که شخصا در مراسم دیدم یک شاهکار و فراتر از انتظارم بود، ساده‌ترین و خلاصه‌ترین جوابی که به سوال شما می‌توان داد این است که مردم آمدند تا بگویند تمام چیزهایی که در این 7، 8 سال علیه‌ها‌شمی رفسنجانی گفتند را باور نکرده اند و حتی یک مورد از آنها را قبول ندارند. مردم با این حرکتشان نشان دادند که‌ها‌شمی، خود را در سال‌های اخیر، محبوب قلب مردم کرده است.

** بافت و ترکیب جمعیتی کسانی که در مراسم تشییع بودند چه طور بود؟

برخلاف بسیاری از موارد مشابه، اینبار حضور جمعیت جوان دهه 60 و دهه 70 در این مراسم بیش از هر چیز به چشم می‌آمد. موضوع جالب، اینجاست که وقتی بچه‌ها‌ی دهه 60 و دهه 70 به سن بلوغ رسیدند، دقیقا برابر با دوره افول آقای‌ها‌شمی در قدرت بود، در تمام این مدت به این بچه‌ها گفته می‌شد که آقای‌ها‌شمی آدم خیلی جالب و خوبی نیست. به عبارت دیگر آنچه در طی سال‌های گذشته در تریبون‌های رسمی و برخی مجامع خاص، در صدا و سیما و یا از زبان شخصیت‌های ویژه درباره‌ها‌شمی گفته می‌شد نکات منفی و عمدتا علیه او بوده است. ولی جالب است همان نسلی که مرتبا در معرض این هدف بوده که به او گفته شود‌ها‌شمی رفسنجانی انسان خوبی نیست اینگونه در مراسم تشییع او حضور یافت تا ثابت کند ' ما مثل آن چیزهایی که به ما گفته شد، فکر نمی‌کنیم و برای‌ها‌شمی احترام قائل هستیم.'

** آقای زیباکلام اجازه دهید به ایران پساهاشمی بپردازیم، کشمکش جناحین سیاسی کشور چگونه می‌شود؟ بسیاری می‌گویند که اصلاحات در کشور به بن‌بست خورده، چون تنها رهبر اصلی خود که در ساختار نظام می‌توانست تحرکات خاص، نشان دهد را نیز از دست داده است؟

آنچه که در 48 ساعت گذشته به طور مداوم گفته شده این است که اصلاحات پدر خود را از دست داده است و جریان اعتدال کشتی‌اش به گل نشست. ولی معتقدم باچیزی که در مراسم تشییع‌ها‌شمی دیدیم، همه این استدلال‌ها‌ اشتباه است.

** خیلی‌ها می‌گویند که رحلت‌ها‌شمی در انتخابات ریاست جمهوری روحانی می‌تواند تاثیرات منفی داشته باشد.

اتفاقا بالعکس! من معتقدم که رای آقای روحانی با این اتفاق ممکن است به بیش از 19میلیون دوره پیش برسد. در حالی که قبل از این اتفاق، گفته بودم که رای آقای روحانی به 15میلیون هم نخواهد رسید. 

فوت آقای‌ها‌شمی رفسنجانی درانتخابات، باعث می‌شود بسیاری از کسانی که ناامید از اصلاح و ناامید از تفاوت جریان چپ با جریان راست، قصد بی‌تفاوتی را داشتند، متقاعد به رای دوباره به روحانی کند. مطمئن باشید جوانان و مردمی که می‌گفتند چون روحانی خیلی خوب کار نکرده به او رای نمی‌دهیم، بعد از فوت‌ها‌شمی با تمام وجود به روحانی رای می‌دهند.

**اما جریان اصلاحات با نبود‌ها‌شمی و همین طور مشکلات برخی اصلاح‌طلبان، چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

یک اتفاق خیلی مهم در کشور این است که جریان اعتدال و اصلاح طلبی در کشور نهادینه شده و به طور کامل شکل گرفته است. این جریان مثل سابق به اشخاص و یا اکبر‌ها‌شمی رفسنحانی یا محمدرضا عارف وابسته نیست. این جریان حیات خودش را تحت هر شرایطی ادامه می‌دهد. نهالی که 20 سال پیش کاشته شده امروز به درختی سترگ تبدیل شده است. 

** اینکه بگویید این جریان در فقدان رهبران خود می‌تواند فعالیتش را ادامه دهد مبالغه نیست؟

قطعا اگر دیگرانی بودند به نفع اصلاحات بود و قطعا اگر‌ها‌شمی رفسنجانی چند سال بیشتر زنده بود به نفع اصلاحات بود. منتها حرف من این است که تصور نکنید اگر‌ها‌شمی یا عارف یا... نباشند، اصلاحات نیز تمام می‌شود. این را وقتی به جمعیت عظیم تشییع جنازه آیت‌الله‌ها‌شمی نگاه کنید درمی‌یابید. دیروز وقتی به تابوت‌ها‌شمی نگاه کردم گفتم: «شیخ! موفق شدی و کار خودت را کردی! و آنچه می‌خواستی انجام دهی، انجام دادی!» پس اصلا اعتقاد ندارم که اصلاحات از این پس با رکود و مشکل 

رو به رو می‌شود.

** ولی به هر حال با نبود‌ها‌شمی جریان اصلاحات تضعیف خواهد شد.

ممکن است این جریان از امروز دچار چالش‌ها‌ی بیشتری بشود ولی اصلاحات راه خودش را پیدا کرده است. نیازی به کسی هم ندارد که در پشت تریبون یا صدا و سیما حضور یابد و بگوید اعتدال و اصلاحات چیز خوبی است. مردم متوجه راه هستند جوانان ما که کمتر از یک سوم سن‌ها‌شمی را دارند متوجه هستند که مرگ بر این و آن گفتن سیاست جالبی برای کشور نیست و این همان تفکر اصلاحات است.

** آقای زیباکلام آیا آن جو در بین مردم و فضای خاصی که برای اصلاحات در کشور ایجاد شده بود، با مرگ‌ها‌شمی و نبود برخی دیگر، به کلی فراموش می‌شود؟

اگر شما دیروز در خیابان انقلاب و خیابان حافظ بودید و صدها هزار نفری که پشت تابوت‌ها‌شمی شعار می‌دادند را می‌دیدید، می‌فهمیدید که هیچ‌چیز فراموش نشده است. 

**ریاست مجمع تشخیص و جانشین‌ها‌شمی هم برای بسیاری جای پرسش دارد.

اینکه چه کسی ریاست مجمع تشخیص را در آینده برعهده می‌گیرد را نباید خیلی نگران کننده یا تاثیرگذار بدانیم.

**آینده از نگاه شما در پساهاشمی چیست؟

آنچه که در مراسم تشییع هم دیدیم امید را القا می‌کرد. آدم چگونه می‌تواند چنین جوانان آگاه و اندیشمندی را ببیند اما ناامید باشد. مطمئن باشید ایران سرزنده‌تر، هوشمندتر و روشن‌تر راه خود را در پیش می‌گیرد.

ممکن است جریان اصلاحات از امروز دچار چالش‌ها‌ی بیشتری بشود ولی اصلاحات راه خودش را پیدا کرده است. نیازی به کسی هم ندارد که در پشت تریبون یا صدا و سیما حضور یابد و بگوید اعتدال و اصلاحات چیز خوبی است فوت آقای‌ها‌شمی رفسنجانی باعث می‌شود درانتخابات بسیاری از کسانی که ناامید از اصلاح و تفاوت جریان چپ با جریان راست، شده بودند وقصد بی‌تفاوتی را داشتند، متقاعد به رای دوباره به روحانی کند. مطمئن باشید جوانان و مردمی که می‌گفتند چون روحانی خیلی خوب کار نکرده به او رای نمی‌دهیم، بعداز فوت‌ها‌شمی با تمام وجود به روحانی رای می‌دهند.

*منبع: روزنامه آفتاب یزد، 1395.10.22