راه‌های ارتقاء صنعت پسته ایران

کم آبی باغات پسته ایران را تهدید می کند و اجرای طرح هایی مثل مدیریت مصرف آب، کشت ارقام مقام تر در برابر کم آبی، و برداشتن محدودیت های گمرکی می تواند جایگاه ایران در بازار پسته جهان را ارتقا دهد.

به گزارش تسنیم المانیتور طی گزارشی نوشت: هرچند ایران در سطح جهان به داشتن منابع عظیم نفت و گاز  معروف است، اما پسته با کیفیت و مرغوب ایران نیز یکی از محصولات شناخته شده این کشور است. تولید بسته در ایران به قرن پنجم پیش از میلاد بر می گردد. در سال 1394، ایران 261 هزار تن پسته تولید کرد که 50 درصد از آن به خارج از کشور صادر شد. بر اساس آمارهای رسمی، ایران 1.2 میلیارد دلار از محل صادرات 130 هزار تن پسته در  سال گذشته درآمد کسب کرده که بزرگترین منبع درآمد این کشور در بخش کشاورزی محسوب می شود.

پسته ایران زمانی بی رقیب بود و این کشور مهمترین تولید کننده پسته جهان محسوب می شد. استان کرمان به عنوان قطب تولید طلای سبز  به شمار می رفت. اما این روند در سال های اخیر تغییر کرده است. در سال 2012، به دنبال کم آبی و استفاده کنترل نشده از سفره های آب زیرزمینی، محصول پسته ایران کاهش یافت و آمریکا برای اولین بار به بزرگترین تولید کننده و صادر کننده پسته جهان تبدیل شد.

تغییرات آب و هوایی موجب بروز خشکسالی گسترده در ایران شده و 85 درصد از سرزمین این کشور به عنوان مناطق خشک یا نیمه خشک طبقه بندی شده اند. کاهش متوسط بارش های سالانه و کمبود آبهای سطحی کشاورزان را وادار ساخته تا چاه های بیشتری حفر کنند و آب را با پمپ از زیر زمین به بیرون بکشند. تقریبا نیمی از 750 هزار پمپ آب فعال در مزارع ایران غیرقانونی هستند و این نشان می دهد که چرا استفاده کنترل نشده از آب های زیرزمینی در بخش کشاورزی دلیل اصلی هدررفت آب در ایران است.

وضعیت در استان کرمان که 70 درصد از پسته کشور را تولید می کند ناخوشایند است. محسن جلال پور، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران یکی از کارشناسانی است که بارها درباره خطرات متوجه تولید پسته هشدار داده است. وی ماه گذشته گفت: «صنعت پسته کرمان بیش از 10 سال دوام نخواهد آورد.»

به گفته جلالپور، خشکسالی دارد مزارع پسته کرمان را خشک می کند و هر سال 12 تا 15 هزار مزرعه پسته به دلیل نبود آب از بین می روند.

صنعت پسته ایران همچنین از تحریم های مرتبط با هسته ای نیز آسیب دیده است. این صنعت به طور مستقیم هدف تحریم نبوده، اما فروش پسته به بازارهای خارجی از جمله اروپا به دلیل مشکلات و محدودیت های بانکی و کشتیرانی با مانع مواجه بوده است.

به رغم موانع داخلی و خارجی، ایران همچنان از تولید کنندگان و صادرکنندگان مهم پسته در جهان به شمار می رود. پس از  قرار گرفتن آمریکا در صدر تولید کنندگان پسته جهان در سال 2012، ایران در سال 2015 توانست در نتیجه دسترسی بهتر به بازارهای جهانی به دلیل لغو تحریم ها و کاهش تولید پسته آمریکا مقام اولی خود را باز پس بگیرد.

طرح های مختلفی از سوی دولت برای کاهش تاثیر کمبود آب اندیشیده شده که برخی از آنها با موفقیت اجرایی شده اند. این طرح ها شامل مدیریت استفاده از آب برای حفظ ذخایر آبی زیرزمینی می شود.

به علاوه، دولت می خواهد با اختصاص کمک به کشاورزان برای تجهیز مزارع به روش های آبیاری مدرن، حفاظت از آب را در کشور تشویق کند. بسیاری از کارشناسان طرفدار توسعه مزارع در مناطقی با خاک و منابع آب بهتر در کنار استفاده از شیوه های مدرن آبیاری  کشت انواع جدید پسته با مقاومت بالا در برابر کمبود آب و آفات مختلف هستند.

علاوه بر اقدامات پیش گفته، به اعتقاد کارشناسان ایران می تواند با بهبود کیفیت پسته تولید خود از جمله از طریق کشت بهتر، میزان صادراتش را افزایش دهد. برداشتن محدودیت های گمرکی، ایجاد ساز و کارهای بانکی برای مرتبط ساختن تولید کنندگان و صادر کنندگان و حمایت از صادر کنندگان برای انعقاد قراردادهای بلند مدت از دیگر اقداماتی هستند که می تواند موجب رشد بیشتر صنعت پسته ایران شود.