اقتصاد برنده شد

 روزنامه جهان صنعت در گزارشی، نوشت: فرآیند نوسازی حمل‌ونقل هوایی ایران پس از چند ماه مذاکره و چالش‌های سیاسی سرانجام با امضای قراردادی به ارزش 16.6 میلیارد دلار با شرکت بوئینگ به سرانجام رسید.

در ادامه این گزارش آمده است: سند خرید 80 فروند هواپیمای مسافرتی میان ایران ایر و بوئینگ در حالی به امضا رسیده که با انعقاد نهایی این قرارداد انتظار برای ورود ایرباس و سایر شرکت‌هایی که ایران ایر طی این مدت با آنها در حال مذاکره بود نیز افزایش یافته است. با وجود آنکه ایرباس مذاکره برای فروش هواپیما به ایران را زودتر از بوئینگ آغاز کرده بود اما در نهایت آمریکایی‌ها توانستند با امضای سند فروش هواپیما توافق‌های اولیه را عملی کنند.

در شرایطی که طی ماه‌های گذشته فشارهای سیاسی مجلس نمایندگان آمریکا روی قرارداد ایران با بوئینگ سایه انداخته بود در یکی از نخستین گام‌ها در مشارکت اقتصادی پسابرجام پس از پیروزی‌های وزارت نفت در اوپک، شرکت بوئینگ نیز فروش 80 فروند هواپیما به ایران را قطعی کرد. با وجود اینکه گفته می‌شد انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهور جدید آمریکا به معنای لغو قطعی برجام و دود شدن نتایج یک‌سال مذاکره با بوئینگ و ایرباس خواهد بود منافع اقتصادی حاصل از این قرارداد باعث تصمیم‌گیری و اقدام سریع بوئینگ و ایران‌ایر شد.

شرکت بوئینگ در بیانیه‌ای که به‌دنبال امضای قرارداد منتشر شد، اعلام کرد: این توافق از ده‌ها هزار شغل آمریکایی مرتبط با تولید و تحویل هواپیماها حمایت می‌کند. مخاطب موردنظر پیام بوئینگ به شکل واضحی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب آمریکا بود. این بیانیه که به دقت جمله‌بندی شده بود منعکس‌کننده وضعیت بغرنج بزرگ‌ترین صادرکنندگان آمریکا در برابر تهدیدهای ترامپ برای بازبینی سیاست تجاری و لغو توافق هسته‌ای دولت اوباما با ایران است. این توافق تحریم‌های هسته‌ای آمریکا علیه ایران را لغو و فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران را امکان‌پذیر کرد.

ترامپ راجع به وضع تعرفه برای واردات کالا از چین و همچنین مالیات بالاتر برای شرکت‌های آمریکایی که مشاغل را به مکزیک و سایر کشورها منتقل می‌کنند، صحبت کرده است اما درباره اینکه ممکن است شرکت‌های تولیدکننده بزرگ آمریکا مانند بوئینگ جنرال الکتریک و کارکنان آنها در صورت اقدامات تلافی جویانه کشورهای دیگر برای تعرفه‌های واردات بالای آمریکا یا لغو توافق‌های تجاری کنونی، دچار لطمه شوند، اشاره‌ای نکرده است.

مقامات بوئینگ که هنوز حملات هفته گذشته ترامپ درخصوص هزینه‌های هواپیمای ایر فورس وان جدید را فراموش نکرده‌اند، خاطرنشان کردند: توافق فروش هواپیما به ایران همچنان با احتمالاتی روبه‌رو است که یک شیوه‌ مودبانه برای ابراز نگرانی عمیق آنها نسبت به موافقت ترامپ و نمایندگان مجلس با اکثریت جمهوریخواه است.

**رقابت بوئینگ و ایرباس

فراتر از این توافق، بوئینگ و سایر شرکت‌هایی که موتور جت، محصولات فناوری پیشرفته یا تجهیزات سنگین صادر و بخشی از مشاغل تولیدی با دستمزد بالا را تامین می‌کنند نگران این هستند که در صورت برپا شدن جنگ دفاعی از سوی ترامپ، این شرکت‌ها به اهداف آسانی تبدیل شوند. به گفته یک تحلیلگر هوا-فضای آمریکایی، اگر آمریکا برای واردات چین تعرفه 45 درصدی وضع کند، چین هم می‌تواند به یکباره به جای هواپیماهای بوئینگ، به ایرباس علاقه‌مند شود. تلاش برای حفظ بعضی مشاغل ممکن است مشاغل دیگر را به خطر اندازد و خواه تجارت با ایران باشد یا چین، یک الگوی نوظهور آمریکایی که اقتصادش را روی جهان می‌بندد وجود دارد و این مساله ممکن است به صادرکنندگان بزرگی مانند بوئینگ لطمه بزند.

بوئینگ که در شیکاگو مستقر است بزرگ‌ترین صادرکننده آمریکا از نظر ارزش کالاهایی است که به فروش می‌رساند و شامل هواپیماهای مسافربری متوسط و بزرگی هستند که به‌طور فزاینده به چین و سایر نقاط آسیا از جمله خاورمیانه که مناطقی با نرخ رشد اقتصادی سریع هستند، صادر می‌شوند. فروش این هواپیماها مدت‌ها بخشی از دیپلماسی آمریکا بوده زیرا خریداران خارجی همواره بین توافق با بوئینگ از آمریکا یا خرید از ایرباس از اروپا باید تصمیم می‌گرفتند. باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا اظهار کرده وی در سفرهایش هواپیماهای بوئینگ را تبلیغ کرده است.

اکنون بوئینگ و سایر شرکت‌های متکی بر صادرات که نگران لحن صحبت ترامپ هستند، امیدوارند نشان دهند دقیقا آن نوع شرکتی هستند که ترامپ باید از آنها حمایت کند. بوئینگ که حدود 150 هزار کارمند دارد بیشتر قطعاتش را در آمریکا ساخته و بیشتر محصولاتش را صادر می‌کند و ارزآوری زیادی دارد. این شرکت همچنین تولید کارخانه‌های بزرگ خود را در ایالت واشنگتن و کارولینای جنوبی افزایش داده است اما تحلیلگران صنعت می‌گویند به نظر می‌رسد رونق 12 ساله فروش هواپیما به اوج خود رسید و سفارش‌ها برای هواپیماهای بزرگ‌تر کندتر می‌شود. این به معنای آن است که بوئینگ ممکن است از کمک دولتی بیشتری استفاده کند تا از ایرباس که اصلی‌ترین رقیب این شرکت است عقب نماند.

**تحول در بازار کار هوانوردی ایران

از سوی دیگر ورود هواپیماهای جدید به ایران و افزایش خطوط پروازی ایران به مقاصد مختلف جهان تضمین‌کننده مشاغل زیادی در داخل کشور است. در حالی که در سیاستگذاری‌های چشم‌انداز توسعه صنعت هوانوردی کشور روی تبدیل ایران به‌هاب منطقه تاکید زیادی شده است ورود هواپیماهای جدید در کنار تجهیز فرودگاه‌ها و تعریف مسیرهای جدید در رقابت با ایرلان‌های امارات، قطر و ترکیه باعث ایجاد مشاغل جدیدی در کشور می‌شود. به گفته وزیر راه‌وشهرسازی با اجرای خرید 80 فروند هواپیمای بوئینگ نزدیک به هشت هزار شغل جدید در کشور ایجاد می‌شود چراکه پس از تحویل 80 فروند هواپیما طی 10 سال آینده صنعت هوانوردی کشور به حدود 50 هزار صندلی مجهز خواهد شد.

عباس آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی در خصوص تشریح قرارداد خرید 80 فروند هواپیمای بوئینگ اعلام کرد: خوشبختانه این قرارداد همانند قرارداد ایرباس براساس سیستم تامین مالی اجاره به شرط تملیک بوده که خود شرکت بوئینگ تامین مالی 6 فروند هواپیما را به طور مستقیم برعهده گرفته‌ است.

بوئینگ در بیانیه خود اعلام کرد: ایران برای 80 هواپیما که تحویل آنها در سال 2018 آغاز می‌شود، سفارش داده است که این هواپیماها شامل 50 فروند هواپیمای جدید 737، 15 فروند هواپیماهای بزرگ‌تر 777 و 15 فروند هواپیمای جدید 777x هستند که باید تا سال 2020 برای خدمات آماده شوند.

ایران از دو خانواده بوئینگ 737 و بوئینگ 777 تعداد 80 فروند هواپیما خواهد خرید. دو خانواده‌ای که بوئینگ در سال‌های گذشته تلاش‌های زیادی برای طراحی دوباره آنها و رسیدن مدل‌های جدید در این زمینه به کار بسته است. نخستین هواپیماهایی که قرار است از طرف بوئینگ به ایران داده شود از خانواده بوئینگ 777 خواهد بود. ایران 15 فروند 777-300ER و 15 فروند 777-X خریداری خواهد کرد.

مدل 777-300ER از مدل‌های ابتدایی هواپیماهای بوئینگ در این خانواده هستند. این هواپیما که پهن‌پیکر بوده و توانایی سفر به مسافت‌های طولانی تا حدود 16 هزار کیلومتر را دارد بین 314 تا 396 مسافر ظرفیت دارد. بوئینگ این هواپیما را به منظور رقابت با خانواده ایرباس 350 عرضه می‌کند که توانسته نظر تعداد زیادی از ایرلاین‌های مطرح جهان را جلب کند. ایران‌ایر با دریافت نخستین بوئینگ‌های 777 توان برنامه‌ریزی برای سفرهای بلند را خواهد داشت. همچنین در سبد خرید ایران 15 فروند بوئینگ 777-X قرار گرفته که برنامه‌ریزی برای تولید آن از سال 2011 کلید خورده و هنوز به طور رسمی در بازارهای جهانی عرضه نشده است.

این هواپیمای 70 متری که بوئینگ در آن از نسل جدید موتورها و فناوری‌های داخلی بهره‌ می‌برد تاکنون از سوی شرکت‌های هواپیمایی مانند لوفت‌هانزا، امارات و قطر سفارش داده شده و حالا ایران‌ایر جدیدترین مشتری آن به حساب می‌آید. بر اساس تخمین‌های زده شده این هواپیما در سال 2020 به نخستین سفارش‌دهندگان تحویل خواهد شد و ایران‌ایر نیز احتمالا از سال 2021 در صف دریافت این هواپیما قرار می‌گیرد.

اصلی‌ترین سبد سفارش هما به بوئینگ 737 اختصاص یافته است. این هواپیما نیز طی سال‌های گذشته با اضافه شدن فناوری‌های جدید تکمیل شده و در مدل‌های قدیمی و جدید عرضه می‌شود. بوئینگ 737 از خانواده هواپیماهای کوتاه برد با بدنه باریک و دو موتوره است که در 10 مدل مختلف ساخت شده و بین 85 تا 215 مسافر را در خود جای می‌دهد.

ایران 50 فروند از این هواپیما را سفارش داده که عرضه آنها بعد از سال 2020 آغاز خواهد شد. جدیدترین مدل از خانواده 737 از سال 2017 به ایرلاین‌های سفارش‌دهنده تحویل می‌شود و این در حالی است که این هواپیما تاکنون هفت هزار فروند سفارش داشته است. بوئینگ 737 که به منظور رقابت با خانواده ایرباس 320 فعالیت می‌کند حدود 150 مسافر را در خود جای می‌دهد و برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای گزینه‌ای مطلوب به شمار می‌رود تا به این ترتیب ایران‌ایر بتواند بخشی از بازار منطقه‌ای خود را که طی سال‌های گذشته از دست داده بار دیگر پس گیرد.

*منبع: روزنامه جهان صنعت 1395.9.23