قتل، سرقت، تولید، فروش و توزیع مواد مخدر، کلاهبرداری، شرارت، زورگیری و... جرایمی هستند که گاهی خانوادگی صورت می‌گیرند و این مساله زنگ هشداری است که از مدت‌ها قبل برای مسئولان جامعه به صدا درآمده است.
روزنامه آرمان در گزارشی وضعیت جرایم خانوادگی را بررسی کرد و نوشت: قتل، سرقت، تولید، فروش و توزیع مواد مخدر، کلاهبرداری، شرارت، زورگیری و... جرایمی هستند که گاهی خانوادگی صورت می‌گیرند و این مساله زنگ هشداری است که از مدت‌ها قبل برای مسئولان جامعه به صدا درآمده است.
نگین باقری در ادامه این گزارش می نویسد: معضلی که به حدی بغرنج است و در لایه‌های آسیب‌های اجتماعی پنهان شده که کمترین توجهی به آن نمی شود، در حالی که باید علل وقوع آن را شناسایی کرد و به عمق این فاجعه پی برد که چطور یک فرد، اعضای خانواده خود را در جرایم سهیم میکند؛ خانواده ای که ارزش‌های خود را از دست داده و به جای نگه داشتن بنیان خود به انواع خلاف ها پناه برده است. خانواده کوچک ترین اجتماع انسانی است که نقش بسزایی در تربیت و پرورش فرزندان دارد و اگر به سمت ارتکاب دسته جمعی جرم پیش برود دیری نمی‌پاید که هرج و مرج آینده یک جامعه را فرا گرفته و اعضای خانواده‌ها را به دام انواع بزهکاری ها می کشاند.
روزانه اخبار مربوط به جرایم صفحات حوادث خبرگزاری‌ها و مطبوعات را به خود اختصاص می‌دهند، اما در این میان برادران، خواهران، مادران و پدرانی هستند که همگی در یک بزه دست دارند. این بار حرف از جرایم خانوادگی است، جرایمی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده ولی در جامعه وجود دارند. آن‌چنان که در برخی نقاط و در مورد برخی افراد شاهد دست داشتن کل یک خانواده در بزهکاری هستیم و این مساله تبعات فراوانی را نیز به دنبال دارد، چرا که حمایت خانوادگی از بزهکاری مقابله با آن را سخت میکند و ممکن است زنان و کودکان نیز قربانی این مساله شوند. برای مثال اگر مرد بزهکار و خلافکاری در یک خانواده توسط دیگران همراهی نشود، به بازدارندگی از جنایت کمک میکند و باعث می‌شود که خلاف در یک خانواده ترویج نیابد.
از سوی دیگر، در جرایم خانوادگی احتمال محرمانه ماندن و دیرتر فاش شدن جرم وجود دارد و همین مساله سبب می‌شود اعضای خانواده به هم اعتماد داشته و برای دست داشتن در یک جنایت همکاری کنند. بر همین اساس جرایم خانوادگی میان پدر و مادر خانواده، پدران و پسران، مادران و دختران، مادران و پسران، خواهران و برادران، پسران خانواده و دختران خانواده تقسیم می‌شود و معضلات بسیاری را رقم می‌زند، آن‌چنان که چندی پیش رئیس کلانتری 148 انقلاب از دستگیری اعضای یک باند تهیه و توزیع مواد مخدر در محدوده خیابان قریب خبر داد.
به گفته امیری راد از مدتی قبل تعدادی از شهروندان در مورد فعالیت‌های مجرمانه یک زن و شوهر در امر تهیه و توزیع مواد مخدر در محدوده میدان انقلاب و خیابان دکتر قریب شکایت کردند. او با بیان اینکه ماموران برای بررسی و اطمینان از صحت گزارش وارد عمل شدند، خاطرنشان کرد: در بررسی‌های انجام‌شده از سوی ماموران، آنان ضمن تایید صحت گزارش متوجه شدند که این زن و شوهر هر دو دارای سابقه کیفری بوده و از توزیع‌کنندگان حرفه‌ای مواد مخدر در این محدوده هستند که به تازگی و پس از طی دوره محکومیت و آزادی از زندان، اقدامات مجرمانه خود را از سر گرفته اند.
رئیس کلانتری 148 انقلاب با بیان اینکه این زوج با شگردی خاص اقدام به فروش مواد مخدر به افراد معتاد و همچنین جوانان کرده بودند، ادامه داد: با کسب این اطلاعات و پس از تحقیقات انجام شده، نتیجه تشکیل پرونده در اختیار مقام قضائی قرار گرفت و به دنبال آن دستور بازداشت متهمان صادر شده و این زوج جوان در جریان یک عملیات ضربتی در مخفیگاهشان بازداشت و به کلانتری منتقل شدند. البته این خبر نمونه ای از جرایمی است که خانوادگی صورت گرفته است و طی این سال‌ها مشاهده شده که پرونده‌های قضائی در این باره تشکیل شده اند.
حال سوال‌هایی مورد توجه قرار می‌گیرد از جمله اینکه چه مسائلی باعث می‌شود تا افراد به صورت خانوادگی در شکل گیری یک جرم دخیل شوند؟ و نظام برخی خانواده‌ها به کدام سمت در حرکت است که راه تعالی را دور زده و با بزهکاری امرار معاش می‌کنند؟ این در حالی است که مشکلات اقتصادی هم در این ماجرا دخیل هستند و برخی خانواده‌ها برای رسیدن به خواسته‌های مالی خود دست به جرم و جنایت می‌زنند. از سوی دیگر، در برخی خانواده‌ها هم پیشینه جرم و جنایت وجود دارد و وصلت اعضایشان نیز با همکیشان خود صورت می‌گیرد و به همین ترتیب دامنه وقوع جرایم در آنها بسیار زیاد است، چراکه خواهان این مساله هستند که وجوه به دست آمده از جرایم را با دیگران شریک نشوند و این اتفاق تنها در میان خانواده خودشان اتفاق بیفتد، حتی بررسی‌ها نشان می‌دهد به علت پیوندهای خویشاوندی در صورت شناسایی پلیس اعضای خانواده پشت هم در آمده و به سختی همدیگر را لو می‌دهند.
به همین علت مشخصه‌های بارزی در وقوع جرایم خانوادگی وجود دارد که افراد به تبعیت از آن اقدام به مشارکت در بزهکاری می‌کنند. از این رو ضروری است با فرهنگسازی و پر رنگ کردن خلأ‌های ارزشی در خانواده‌ها از وقوع جرایم دسته جمعی ممانعت به عمل آید، به گونه ای که اعضای خانواده‌ها نه تنها به جرایم خانوادگی روی نیاورند، بلکه کاری کنند که بقیه افراد خانواده نیز به خلاف کشیده نشوند تا به این صورت حداقل بنیان خانواده در میان این همه مشکلات محفوظ بماند. از سوی دیگر، خانواده اولین محیط اجتماعی محسوب می‌شود و اگر اعضا در آن قانونمند نباشند نمی‌توانیم توقع داشته باشیم در جامعه هم افراد منضبط و تابع قوانین باشند. برای زندگی در یک جامعه ملزم به رعایت قانون هستیم، حال اگر این موضوع در خانواده رعایت نشود به تبع آن به جامعه نیز کشیده می‌شود. از این رو عادی جلوه کردن جرایم در برخی خانواده‌ها نشات گرفته از بی توجهی به همین مسائل است.
** جرایم خانوادگی بنیان خانواده‌ها را مختل می‌کنند
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی درباره دلایل و چرایی جرایم خانوادگی در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: ما در جامعه با دو نوع فقر رو به رو هستیم و در واقع نظام خانواده از فقر اقتصادی و فقر فرهنگی رنج می‌برد. فقر اقتصادی تقریبا الان حالت خود را از دست داده و در جامعه کمرنگ‌تر شده است و نمی‌توانیم به عنوان علت العلل به آن نگاه کنیم، در حالی که این فقر اکنون روی حوزه فرهنگی جامعه اثر گذاشته و امروزه خانواده‌های ما در فقر فرهنگی دست و پا می‌زنند. کوروش محمدی می‌افزاید: به همین دلیل مهارت‌های مقابله با بحران‌ها و استرس‌های فردی و اجتماعی وجود ندارد.
او اظهار میکند: همچنین فشار و اجبار در تشکیل خانواده‌ها هم بسیار تاثیر گذار بوده تا حدی که اعضای برخی خانواده‌ها برای اینکه نوعی از همبستگی خود را در حوزه خرده فرهنگی خانواده حفظ کنند ناچارند از انواع بزهکاری تبعیت کنند تا به این طریق در معرض خشونت قرار نگیرند. محمدی بیان میکند: بنابراین از خانواده‌هایی که اصولا در شکل گیری و تداوم حیات فاقد مهارت‌های ارتباطی، فرهنگسازی و کارکردهای موثر و مثبت هستند، انتظار بیشتری نمی‌توان داشت، چراکه آنها اصول اولیه زندگی سالم را یاد نگرفته اند. او با بیان اینکه هنوز جرایم خانوادگی در جامعه به اپیدمی تبدیل نشده است، عنوان میکند: اخبار جرایم خانوادگی در خانواده‌های خاص به صورت موردی مشاهده می‌شود.
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی خاطرنشان میکند: همین امر می‌تواند برای خانواده‌هایی که به صورت کاملا مشابه در فشارهای اقتصادی درگیر و با بحران‌های اجتماعی رو به رو هستند به عنوان الگو عمل کند و تاثیرگذار باشد. او ادامه می‌دهد: وقتی ارزش‌ها و هنجار‌های معنوی و سنتی که در خانواده‌ها سراغ داریم تحت تاثیر این رفتارها باشند تحلیل می‌روند و به تدریج ارزش‌ها افت پیدا می کنند.
در واقع نرخ رفتارهای مثبت در خانواده‌های ایرانی بر اثر جرایم خانوادگی تغییر میکند. محمدی توضیح می‌دهد: امروزه کارکردهای مثبت در برخی خانواده‌ها وجود ندارد، چون آنها بی هدف و بی برنامه زندگی می‌کنند، یعنی اصولا زندگی اجتماعی در جامعه ایران مبتنی بر هدف و برنامه ریزی نیست و جرایم خانوادگی می‌توانند روند بی هدفی و بی برنامگی‌ها را تشدید کنند. او می‌افزاید: با این مساله قداست بنیان خانواده به عنوان نهاد اجتماعی که مسئولیت جامعه پذیری فرزندان را بر عهده دارد، آسیب می‌بیند. رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی درباره تاثیر جرایم خانوادگی در جامعه می‌گوید: جرایمی که از افراد دیده می‌شود به پای آنهاست. گرچه روی بنیان خانواده تاثیر می گذارد ولی به شدت جرایم خانوادگی اثر منفی ندارد، چون وقتی بحث جرایم خانوادگی مطرح می‌شود الگوی خطرناکی است، آن چنان که باور پذیری خانواده‌ها، وظایف و تکالیفشان در رابطه با فرزندان و نسل‌های آینده به چالش کشیده شده و می‌توانند آثار مخربی را در جامعه به دنبال داشته باشند.
*منبع: روزنامه آرمان ، 1395.9.18
نظر شما
