سرمایه 30 هزار نفری فناوری نانو

روزنامه صمت در صفحه صنعت و پژوهش در گفت و گو با مهدی رضایت و هومن کریمی به بررسی دستاوردهای نیروهای متخصص در حوزه فناوری نانو پرداخت و نوشت: توسعه فناوری‌های دانش‌بنیان مانند فناوری نانو ارتباط گسترده‌ای با دانش و بینش نیروی انسانی متخصص دارد.

سرمایه 30 هزار نفری فناوری نانو

در این گفت و گو که در شماره شنبه 15 آبان 1395 خورشیدی با مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و کارشناس تولید منتشر شد، می خوانیم: از طرف دیگر در کشور سرمایه‌گذاری و هزینه‌های کلانی برای به ثمر رسیدن آموزش دانشگاهی در حوزه نانو انجام شده است. استفاده بهینه نکردن از نیروهای دانش‌آموخته نانو باعث اتلاف منابع و سرمایه‌های ملی، از دست رفتن توان و ظرفیت علمی فارغ‌التحصیلان، روی‌آوردن آنان به مشاغل غیرتخصصی یا مهاجرت به خارج از کشور و فرار مغزها و پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مختلفی می‌شود که روند توسعه کشور را دچار اختلال می‌کند.

تعداد زیادی از مدیران اطلاع دقیقی از فناوری نانو و کاربردهای آن ندارند و ارتباط نانو با کسب‌وکار خود را نمی‌دانند. با وجود اینکه فناوری نانو جدید است و احساس نیاز به آن در صنعت هنوز شکل واقعی به خود نگرفته گاهی ظرفیت لازم جذب نیرو در مراکز صنعتی وجود ندارد و بافت سنتی بنگاه‌های شغلی کشور و دور بودن از فضای نوآوری و فناوری‌های نوین و کارآمد مزید بر علت شده است. با توجه به این دغدغه‌ها و لزوم ارتقای بنگاه‌های ایرانی باید طرح حمایتی برای استفاده از ظرفیت نیروی انسانی متخصص حوزه فناوری نانو در نظر گرفته شود تا بنگاه‌ها با حداقل هزینه و ریسک بتوانند از نیروهای جوان، متخصص و پرانگیزه نانو استفاده بهینه کنند. حال این سوال مطرح است که آیا بنگاه‌های ایرانی به نیروی متخصص نانو احتیاج دارند؟

**تکمیل حلقه‌های زیرساخت 

مهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین حلقه‌های زیرساختی برای رسیدن به نتیجه مورد انتظار در همه حوزه‌های علم و فناوری استفاده از نیروی انسانی کارآمد است به صمت گفت: بدون نیروی انسانی شما نمی‌توانید به دیگر حلقه‌های زیرساختی دست پیدا کنید و این موضوع در فناوری نانو نیز صدق می‌کند.

او افزود: افرادی که در سال 1380 در رشته نانو فناوری تحصیل می‌کردند به تعداد انگشت‌های دست بود درنتیجه با توجه به ضرورت داشتن نیروی متخصص حوزه نانو بحث تربیت نیروی انسانی را در اولویت برنامه‌های‌مان و سیاست حمایت‌های تشویقی از پایان‌نامه‌های این حوزه و مقاله‌هایی که به چاپ می‌رسید را در دستور کار قرار دادیم. با در نظر گرفتن این سیاست بود که در سال 1380 رتبه کشور در حوزه فناوری نانو 54 جهان بود و از بسیاری از کشورهای عربی مانند تونس، مصر و عربستان عقب‌تر بودیم اما هم‌اکنون جزو 10 کشور برتر دنیا در تولید علم نانو هستیم. براساس آخرین آمار تعداد نیروی انسانی تحصیلکرده در این حوزه به 30 هزار نفر با حداقل مدرک کارشناسی ارشد می‌رسد که حدود 2600 نفر عضو هیات علمی دانشگاه هستند. بیشتر دانشجویان حوزه فناوری نانو در رشته‌های نانوشیمی، فیزیک، الکترونیک، پزشکی و بیوفناوری مشغول تحصیلند.

رضایت با بیان اینکه 30 هزار زیرساخت قوی نیروی انسانی حوزه فناوری نانو در کشور وجود دارد، تصریح کرد: درحال‌حاضر بیشترین دغدغه ما اشتغال نیروی انسانی این حوزه همچنین تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و رسوخ این فارغ‌التحصیلان در صنعت است زیرا استفاده از فناوری نانو در صنایع می‌تواند به‌عنوان یک مزیت نسبی در بهبود فرآیندها و افزایش کارآیی محصولات و حتی ارزش افزوده تاثیرگذار باشد و برای تکمیل زنجیره‌های بعدی که بکارگیری نیروی انسانی برای رسیدن به فناوری و تولید محصول و ثروت است کارهای خوبی انجام شده است.

به گفته رضایت بعد از تشکیل ستاد ویژه فناوری نانو سند راهبردی ده ساله اول فناوری نانو در نظر گرفته شد که طبق این سند پیش‌بینی‌های لازم برای تربیت نیروی انسانی متخصص شد و اکنون 25 دانشگاه در مقاطع دکترای تخصصی دانشجوی حوزه فناوری نانو تربیت می‌شوند و بیش از 60 دانشگاه زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد دانشجوی مرتبط با فناوری نانو می‌پذیرند.

او افزود: اکنون باید با رسوخ این فناوری به صنعت کشش بازار بیشتری را برای محصولات نانو فراهم کنیم و هر اندازه بتوانیم به جامعه و صنعت نشان دهیم که استفاده از فناوری نانو تا چه اندازه می‌تواند بر زندگی و رفاه مردم تاثیرگذار باشد به همان اندازه می‌توان محصولات متنوع‌تری را در این حوزه تولید و به بازار عرضه کرد و به طبع برای نیروی انسانی بیشتری اشتغال ایجاد خواهد شد.

رضایت با بیان اینکه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو حمایت‌های تشویقی متنوعی را برای استفاده از فارغ‌التحصیلان فناوری نانو در صنایع در نظر گرفته، تصریح کرد: به عنوان نمونه هر صنعتی که از فارغ‌التحصیلان فناوری نانو استفاده کند از حمایت‌های ستاد توسعه فناوری نانو مانند پرداخت حقوق متخصصان نانو و بیمه برخوردار خواهد شد. این موضوع می‌تواند به توانمندسازی فارغ‌التحصیلان، آشنایی با فضای کسب و کار و تجاری‌سازی فناوری نانو کمک کند. همچنین با برگزاری اردوهای 2، 3 روزه الفبای کسب و کار به این دانشجویان آموزش داده می‌شود.

**تربیت 30 مدیر موفق 

هومن کریمی، کارشناس تولید با تاکید بر اینکه برای استفاده از نیروی انسانی کارآمد لازم است از فضای ویترینی داشتن مدرک دکترا و مهندس بودن صرف خارج شویم به صمت گفت: برای انتخاب نیروی انسانی باید کیفیت و میزان توانایی فرد در نظر گرفته شود و فقط داشتن مدرک دکترا و مهندسی ملاک ارزیابی نخواهد بود. با انتخاب نیروی انسانی کارآمد است که می‌توان به نتایج در خور توجهی دست یافت بنابراین انتخاب نیروی انسانی متخصص و کارآمد می‌تواند سرنوشت هر بنگاه تولیدی و صنعتی را به‌عنوان مهم‌ترین عنصر رقم زند.

به گفته کریمی برای بکارگیری نیروی متخصص در زمان استخدام باید توانمندی فرد به خوبی ارزیابی شود و سختگیری‌ها بعد از استخدام باید به حداقل برسد. از آنجایی که مدیر تحقیق و توسعه نقش سازنده‌ای در خلق ارزش افزوده و نوآوری هر بنگاه تولیدی و صنعتی ایفا می‌کند درنتیجه با انتخاب درست مدیر تحقیق و توسعه بسیاری از پروژه‌هایی که دارای ریسک بالا و حتی 30 درصد هستند را با در نظر گرفتن این ریسک دنبال کردیم زیرا معتقدیم وقتی مدیر توانایی کاهش ریسک در مراحل بعدی کار را دارد با اطمینان بیشتری کار را دنبال خواهیم کرد.

او با اعلام اینکه این شرکت تاکنون حدود 30 نیروی متخصص موفق در حوزه کاتالیست‌ها به کشور تحویل داده، گفت: از این تعداد حدود 4 نفر در خارج از کشور فعالیت می‌کنند که ارتباط خود را با این مجموعه قطع نکرده‌اند و درحال‌حاضر از اطلاعات این نیروها استفاده می‌کنیم.

او معتقد است در سیستمی که مدیر توانمندی ندارد نمی‌توان از سایر مجموعه انتظار داشت که ما را به خروجی مورد نظر نزدیک کند.

همچنین ستاد توسعه فناوری نانو برای رفع نیاز، توسعه یا ارتقای محصولات صنایع یا شرکت‌های فناوری نانو به پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی که در این راستا تعریف و انجام می‌شوند (پایان‌نامه‌های مبتنی بر نیاز صنعت)، حمایت‌های تشویقی ویژه پرداخت می‌کند؛ این برنامه به منظور تشویق شرکت‌های فناوری نانو به تعریف پروژه‌های پژوهشی برای توسعه فناوری خود و همچنین تشویق پژوهشگران برای رفع نیازهای پژوهشی این شرکت‌ها و صنایع انجام می‌شود. در سال 93 از 214 درخواست ارسالی 94 مورد تأیید و 29 مورد مردود اعلام شد. 

*منبع: روزنامه صمت