یونسکو؛ نماد مقابله با تکسونگری

در این گزارش که در شماره یکشنبه 25 مهر 1395 خورشیدی به قلم عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو ایران منتشر شد، می خوانیم: رفتار سنجیده و امید بخش سازمان جهانی یونسکو در تصویب پیش نویس دو قطعنامه مهم و تاریخی با عنوان «فلسطین اشغالی» و موضوع «بازسازی غزه»، اهمیت و جایگاه سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو را بار دیگر برجسته نمود. در چارچوب نظریه های نئورئالیستی روابط بین الملل قدرتهای هژمون همواره سعی در مدیریت هدفمند نظام جهانی دارند که یکی از مهم ترین ابزار این اقدام بهره گیری از ظرفیت سازمان های جهانی به ویژه سازمان ملل متحد است.

امروزه به اذعان اغلب ناظران، عملکرد سازمان ملل در مهار بحران ها، جنگ و ستیزها و جلوگیری از بروز خشونت های منطقه ای بسیار ناکارآمد و مایوس کننده بوده است. این یاس و ناامیدی از عملکرد سازمان ملل زمانی برجسته تر می شود که سازمانی که هدف اصلی آن حفظ صلح و امنیت بین المللی است؛ خود دستمایه قدرتهای بزرگی گردیده است که نه تنها تلاشی برای حفظ صلح به عمل نمی آورند بلکه همواره در شیپور جنگ و نیستی در پرتو حمایت های غیر عقلانی شورای امنیت در چارچوب حق وتو می دمند.

بشر هزاره سوم میلادی به رغم پیشرفتهای خیره کننده در همه علوم و توسعه همه جانبه به مراتب از انسان قرون وسطی خون ریز تر و ددمنش تر شده است.جنگ های جهانی اول و دوم جنگهای ویران کننده یوگسلاوی سابق، جنگ تحمیلی علیه ایران، حمله آمریکا به افغانستان، عراق،اشغال نظامی یمن ازسوی عربستان، گسیل نظامیان ترکیه به سوریه وعراق، کشتارهای وحشیانه میانمار، نیجریه، مصر، لیبی، بحرین، اقدامات تروریستی در اروپا، تولید و پرورش طالبان و داعش در دنیای به ظاهر متمدن ؛ همه وهمه بیانگر شکست سازمان ملل متحد در دست یابی به اصل مهم منشور خود که همانا حفظ صلح و امنیت بین المللی است تلقی می شود.

اما صرفنظر از ضعفهای ساختاری در بخش امنیت و سیاست سازمان ملل متحد ؛ عملکرد و تلاش های سازمان،آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو قابل دفاع و امید بخش است.به بیان دیگر بال فرهنگی سازمان ملل متحد به مراتب قوی تر و ثمر بخش تر از بال سیاسی و امنیتی ملل متحد بوده است. هر چند در بادی امر این تناقض معرفت شناسانه در اذهان شکل می گیردکه: چگونه ممکن است سازمان ملل متحد در بطن خویش با دو رویکرد متناقض نما روبه رو باشد ؟ یعنی از یک سو قدرت های اهریمنی در جهان در بزمی شیطانی به نام شورای امنیت سازمان ملل متحد گرد می آیند تا قدرت نظامی و سیاسی خویش را با ابزار قانونی مصنوع خویش به پیش برند؛ و از سوی دیگر در دل همان سازمان؛ نهادی آموزشی، علمی و فرهنگی می کوشد با رویکردی متوازن و پیوسته؛ کرامت انسانی و احترام به همه بشریت را از رهگذر توسعه و ترویج امر آموزش، علم و فرهنگ پاس بدارد.

پاسخ به این پرسش فراخ خود می تواند موضوع بسیار مفیدی برای دانشجویان مقطع دکترای روابط وسیاست بین الملل باشد تا از رهگذر آن به نتایجی کاربردی در تجزیه و تحلیل چشم انداز بیم و امید سازمان ملل متحد بپردازند.

با این تمهید آنچه که سبب نگارش این نوشتار گردید اقدام موثر و امید بخش یونسکو در تصویب قطعنامه اخیر شورای اجرایی یونسکو با محوریت «فلسطین اشغالی » و موضوع «بازسازی نوار غزه» بود که در آن رژیم صهیونیستی به طور مشخص به عنوان قدرت اشغالگر (The Occupying Power) در سرزمین اشغالی فلسطین خطاب گردید. برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل هر چه بهتر مفاد این دو قطعنامه ضررورتا به مقدمه و مفاد آن باید توجه کرد: 

در بند 1 بخش الف قطعنامه که به موضوع اورشلیم می پردازد آمده است که: با یادآوری مفاد چهارگانه کنوانسیون ژنو (1949) و پروتکل های الحاقی خود (1977)، لاهه مقررات لاهه در زمینه جنگ1907، کنوانسیون لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی در رویداد از منازعات مسلحانه (1954) و پروتکل الحاقی آن، کنوانسیون در خصوص جلوگیری و پیشگیری ازواردات وصادرات غیرقانونی و انتقال مالکیت اموال فرهنگی (1970) و کنوانسیون حفاظت ازمیراث فرهنگی و طبیعی جهانی (1972)، و وضعیت کتیبه های شهر قدیمی اورشلیم و دیوارهای آن که به درخواست کشور اردن در فهرست میراث جهانی (1981) قرار گرفت و در سال 1982 در فهرست میراث جهانی درمعرض خطر، قرار گرفت و همچنین و توصیه ها، قطعنامه ها و تصمیم یونسکو در حفاظت از میراث فرهنگی، ونیز قطعنامه ها و تصمیم یونسکو مربوط به بیت المقدس، همچنین با یادآوری قبلی؛ تصمیم گیری یونسکو مربوط به بازسازی و توسعه غزه و تصمیم گیری در دو سایت فلسطینی در الخلیل / حبرون و در بیت لحم ؛ یونسکو تاسف عمیق خود را از امتناع اسرائیل برای اجرای تصمیمات قبلی یونسکو در مورد بیت المقدس به خصوص تصمیم شماره 14 قطعنامه 185 EX اعلام می دارد و از مدیرکل یونسکو می خواهد در اسرع وقت، یک نماینده دائمی جهت استقرار در شرق بیت المقدس انتخاب کند تا گزارش ادواری و منظم خود را در مورد تمام جنبه های قطعنامه در شرق اورشلیم تهیه و ارسال نماید.

در بند 5 قطعنامه با ابراز تاسف عمیق از اشغال گری اسراییل وشکست و ناکامی این رژیم در سرزمین های اشغالی یونسکو عمیقا خواستار توقف حفاری های مداوم در شرق بیت المقدس به ویژه در داخل و اطراف شهر قدیمی است، و مجددا درخواست خود را به اسرائیل، به عنوان قدرت اشغالگر، اعلام می دارد و ازاین رژیم می خواهد نسبت به تعهدات خود منطبق با کنوانسیون ها، تصمیمات و قطعنامه های مطرح شده در مقدمه قطعنامه مزبور عمل نماید.

در بند 1 بخش ب قطعنامه تحت عنوان مسجد الاقصی حرم شریف و اطراف آن قطعنامه از اسرائیل به عنوان، قدرت اشغالگر، می خواهد تا زمینه ترمیم وضعیت تاریخی اعم از تعمیر و نگهداری، بازسازی و امکان دسترسی مسلمانان را فراهم سازد. 

در بند 9 قطعنامه یونسکو از واژه «Strongly condemns» محکومیت شدید استفاده می کند و رژیم اشغالگر اسراییل را بواسطه انجام اقدامات غیر قانونی علیه مسلمانان و حق آزادی عبادت و دسترسی آنها به مسجد مقدس الاقصی به شدت محکوم می کند. در بند 10 قطعنامه یونسکو، یورش مداوم توسط راستگرایان افراطی اسراییل را که از سوی این رژیم حمایت مداوم می شوند محکوم می نماید.

در بند 11 قطعنامه یونسکو از واژه« Deeply decries » استفاده کرده است که بر بنیاد آن تجاوز مستمر اسراییل علیه غیر نظامیان به شدت تقبیح و پایان بخشیدن به این اقدامات تجاوز کارانه که موجب تنش بین ادیان است را خواستار شده است. در بند 12 قطعنامه یونسکو از امتناع رژیم اسرائیل در اعطای ویزا به کارشناسان یونسکو مسئول در پروژه مرکز نسخ خطی اسلامی در مسجد الاقصی عمیقا ابراز تاسف کرده است. در بخش دوم قطعنامه تحت عنوان بازسازی و توسعه غزه

RECONSTRUCTION AND DEVELOPMENT OF GAZA

در بند 31 قطعنامه یونسکو از کشتار و آسیب هزاران نفر غیر نظامی فلسطینی از جمله کودکان در داخل و اطراف نوار غزه وهمچنین حمله به مدارس ودیگر امکانات آموزشی و فرهنگی را که نقض مصونیت از مدارس UNRWA است؛ ابراز تاسف نموده است.

در بند 32 قطعنامه یونسکو از واژه Strongly deplores استفاده کرده است که بر اساس آن محاصره مستمرنوار غزه از سوی رژیم اشغالگر اسرائیل،تعداد غیرقابل تحمل تلفات در میان کودکان فلسطینی، حمله به مدارس و امکانات فرهنگی وآموزشی، محرومیت از دسترسی به آموزش و پرورش، به شدت محکوم گردیده و از این رژیم خواسته است تا بلافاصله محاصره این منطقه را جهت سهولت کمک رسانی بردارد. 

در بخش سوم قطعنامه که در خصوص دو سایت فلسطین حرم ابراهیمی در الخلیل هبرون و مسجد بلال حبشی / در بیت لحم است در بنده 36 قطعنامه یونسکو این دو مکان را بخش جدایی ناپذیر فلسطین Integral part of Palestine اعلام کرده است. در بند 37 قطعنامه یونسکو به شدت مخالف هرگونه حفاری های غیرقانونی،، ساخت جاده ها انحصاری برای مهاجران و دیوار حائل در داخل شهر قدیمی الخلیل / هبرون که یکپارچگی این سایت فرهنگی را انکار و از دسترسی آزاد همه به مکان های عبادت جلوگیری می کند به شدت محکوم و از رژیم اشغالگر اسراییل می خواهد به کنوانسیون ها، قطعنامه ها و تصمیمات یونسکو پایبند باشد.

در بند 39 قطعنامه یونسکو چرخه جدیدی از خشونت،توسط توسط شهرک نشینان اسراییلی و دیگر گروه های افراطی علیه فلسطینی ها از جمله دانش آموزان، به شدت محکوم می کند. ونهایتا در بخش چهارم وپایانی قطعنامه یونسکو تصمیم می گیرد که موضوع «فلسطین اشغالی» در201 امین دستور کار شورای اجرایی قرار گیرد واز مدیرکل دعوت می کند تا گزارشی از پیشرفت در خصوص این موضوع ارائه نماید. با عنایت به مقدمه و مفاد قطعنامه که به اختصار ارائه گردید تحلیل محتوای این اقدام یونسکو را از چند منظر می توان حائز اهمیت دانست :

1- استقلال نسبی و موثر سازمان جهانی یونسکو در تفسیر پدیده ها به ویژه در حوزه صلح و امنیت جهانی از منظر آموزش، علم و فرهنگ قابل ستایش و تکریم است .

2- سند سازی یونسکو در مواجهه با جنگ افروزی های قدرتهای متخاصم جهانی اقدامی بسیار شایسته و در خور تحسین است چرا که این اسناد در چشم انداز مناسبات منطقه ای و جهانی و نیز تحت فشار قرار دادن کشورهای عصیانگر بین المللی موثر و مفید تلقی می گردد.

3- قدرت اجماع نظر کشورهای عضو در یونسکو که در حال حاضر بیش از 195 کشور را شامل می شود به مثابه برگ برنده ای در مواجهه با تک سونگری و انحصار طلبی قدرت های تمامیت خواه جهان تلقی می شود .

4- خروج سال 2011 آمریکا از یونسکو و قطع حق عضویت این کشور از یونسکو، به رغم فشارهای کمرشکن اقتصادی بر این سازمان جهانی، عملا خدشه ای در صیانت و پاسداری از اهداف بالنده و پایدار یونسکو ایجاد نکرد.

5- انزوای رژیم صهیونیستی در نهادهای بین المللی هر روز ابعاد تازه ای به خود می گیرد و این روند بی گمان در بلند مدت باعث یاس حامیان غربی این رژیم اشغالگر است. این وضعیت را به خوبی در جریان پذیرش عضویت رسمی فلسطین درسال 2011 در کنفرانس عمومی یونسکو شاهد بودم که یکپارچگی و همدلی بیش از 170 کشور جهان، انزوای تامل برانگیزی را برای این رژیم و چند کشور غربی حامی آن به دنبال داشت .

به هر تقدیر در دنیای که از همه سو بوی آزار دهنده باروت به مشام می رسد؛ سازمان خوشنام آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو؛ ندای بیدار وجدان بشری را دامن گستر کرده است و با تمام توان خویش در برابر تک سونگری قدرتهای انحصار طلب مرکب انسانیت و کرامت بشریت را به پیش می برد.

*منبع: روزنامه مردم سالاری