مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو ضمن تشریح اقدامات انجام شده در حوزه‌های مختلف این آزمایشگاه، درباره روغن پالم، آبلیموهای بدون لیمو، توتون‌های حاوی مواد مخدر و مباحثی از این قبیل توضیحاتی را ارایه کرد.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو ضمن تشریح اقدامات انجام شده در حوزه‌های مختلف این آزمایشگاه، درباره روغن پالم، آبلیموهای بدون لیمو، توتون‌های حاوی مواد مخدر و مباحثی از این قبیل توضیحاتی را ارایه کرد.
دکتر حسین رستگار در تشریح اقدامات انجام شده در آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو به ایسنا می‌گوید: اولا باید توجه کرد که آزمایشگاه مهم‌ترین رکن کیفیت و گلوگاه کیفیت کالاهای مصرفی در حوزه سلامت است. بطوریکه اگر آزمایشگاهی وظیفه‌اش را خوب و با در نظر گرفتن کیفیت و استانداردها انجام دهد، کالایی هم که وارد بازا می‌شود، با کیفیت است و اثربخشی و خواص لازم را خواهد داشت.
۳ جنبه‌ای که باید در آزمایشگاه‌ها تقویت شود
وی می‌افزاید: بنابراین ما در آزمایشگاه مرجع باید بتوانیم خودمان را از چند جنبه تقویت کنیم. برخی از این جنبه‌ها عبارتند از تقویت نیروی انسانی، تقویت سیستم دستگاهی آزمایشگاه و تقویت سیستم‌های فنی و مستندات.
رستگار با بیان اینکه ما در آزمایشگاه مرجع غذا و دارو در بخش نیروی انسانی خوشبختانه سالانه آموزش‌های ملی و بین‌المللی را برگزار می‌کنیم، ادامه می‌دهد: افراد هم در داخل و هم در خارج از کشور، آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند.
فعالیت ۵۲ آزمایشگاه غذا و دارو در کشور
مدیرکل آزمایشگاه مرجع غذا و دارو همچنین از فعالیت ۵۲ آزمایشگاه در کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: به این صورت که در استان‌ها و هر یک از معاونت‌های غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی، یک آزمایشگاه تخصصی کنترل غذا و دارو را داریم که وظایف مشابه آزمایشگاه مرجع را از جنبه کلی‌تر انجام می‌دهد. حال هر چه سطح دانشگاهی پایین می‌آید، وظایف آزمایشگاهی هم عمومی‌تر می‌شود، تا حدی که در برخی موارد اقدامات عمومی ساده را انجام می‌دهند.
تجهیز آزمایشگاه مرجع با تجهیزات نوین
رستگار درباره شرایط تجهیزاتی آزمایشگاه مرجع غذا و دارو می‌گوید: بحث دوم در حوزه تجهیزاتی است. ما در این بخش سعی کردیم در دو الی سه سال گذشته با جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات و دستگاه‌های دنیا، خودمان را مجهز کنیم. مانند دستگاه‌هایی که توانایی زیادی در تشخیص مواد آلاینده در مواد غذایی دارند که از زمره جدیدترین دستگاه‌های دنیا هستند.
دستگاه تشخیص بافت‌های غیرمجاز در گوشت و کنترل فرآورده‌های تراریخته
وی می‌افزاید: بنابراین در حال افزایش توانمندی‌هایمان در این حوزه و در سطح جهانی هستیم تا بتوانیم آنالیز مواد غذایی و دارویی را انجام دهیم. به عنوان مثال یکی از اقداماتی که اکنون انجام شده، این است که می‌توانیم بافت‌های غیرمجاز را در گوشت تشخیص دهیم یا در بخش GMO (محصولات تراریخته) را در حد قابل قبولی کنترل کنیم. بنابراین در حال ارتقاء شرایط آزمایشگاه از نظر تجهیزاتی هستیم تا خودمان را به سطح حداکثری برسانیم.
راه‌اندازی آزمایشگاهی تخصصی در زمینه آفت‌کش‌ها و تجهیزات پزشکی
وی ادامه می‌دهد: در عین حال در زمینه آفت‌کش‌ها یک آزمایشگاه تخصصی راه انداختیم. بر این اساس اگر با دستگاه قبلی می‌توانستیم ۱۰۰ آفت‌کش را سنجش کنیم، اکنون با دستگاه‌های جدید می‌توانیم تا ۴۰۰ آفت‌کش را شناسایی و کنترل کنیم. همچنین آزمایشگاهی تخصصی را هم در زمینه تجهیزات پزشکی راه‌اندازی کردیم تا کار کنترل کیفی تجهیزات پزشکی را در آنجا انجام دهیم.
به گفته رستگار، در زمینه فراورده‌های بیولوژیک هم آزمایشگاه در حال برنامه‌ریزی کلان است تا بتوان در زمینه فرآوره‌های سل‌تراپی و ژل‌تراپی که در آینده جزو داروهای جدید و های‌تک محسوب می‌شوند، اقداماتی انجام دهد. بنابراین تلاش‌مان این است که پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های موجود در دنیا را برای انجام کار کنترل کیفی محصولات، استفاده کنیم که بودجه آن هم از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و داو تامین می‌شود.
بودجه ۱۰ میلیاردی آزمایشگاه مرجع در سال گذشته
وی می‌افزاید: به عنوان مثال طی سال ۹۴ توانستیم ۱۰ میلیارد تومان بودجه کسب کنیم. البته امسال هنوز بودجه نیامده، اما از آنجایی که کارمان در آزمایشگاه عمقی است، هرچه میزان بودجه بیشتر باشد، بهتر است.
تاییدیه‌ای جهانی و گامی که به سمت صادرات دارو برداشته شد
وی همچنین از افزایش و ارتقاء فنی زیرساخت‌های آزمایشگاه مرجع خبر می‌دهد و می‌گوید: در عین حال مهم‌ترین دستاوردمان در سال ۹۴، دریافت تاییدیه آزمایشگاه داروی‌مان از سوی سازمان جهانی بهداشت بود و ما برای اولین بار در خاورمیانه توانستیم این تاییدیه را از WHO بگیریم، این تاییدیه برای صادرات دارو بسیار مهم است. یعنی در حال حاضر سازمان بهداشت جهانی مهر آزمایشگاه ما را به عنوان آزمایشگاهی استاندارد قبول دارد.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو با بیان اینکه از جنبه مستندسازی نیز تقریبا شدیدترین مستندسازی‌ها را انجام می‌دهیم که بسیار پایه‌ای است، می‌گوید: برای داشتن زمینه بین‌المللی، تا زمانی که مستندسازی‌ها درست نشوند، نمی‌توان کاری کرد. بر همین اساس در این زمینه یکسری فعالیت‌هایی را انجام داده‌ایم.
رتبه‌بندی‌هایی که تخصصی شد
رستگار با اشاره به تخصصی شدن رتبه بندی آزمایشگاه‌های همکار و مجاز، اظهار می‌کند: ما شدیدا بازرسی‌ها و رتبه بندی‌ها را در حوزه آزمایشگاه‌هایی که به عنوان آزمایشگاه همکار، مجاز و بخش خصوصی مجوز دادیم، اعمال می‌کنیم؛ به طوریکه در سال ۹۴ موفق شدیم برای اولین بار رتبه‌بندی‌های عمومی را بر اساس آزمون انجام دهیم. به این صورت که مثلا بگوییم کدام آزمایشگاه از جنبه سم‌شناسی بهتر است و کدام یک از جنبه میکروبی قوی‌ترند.
وی می‌گوید: در گذشته فقط آزمایشگاه‌ها را بر اساس رتبه‌های یک تا سه درجه‌بندی می‌کردیم، اما اکنون به صورت مشخص رتبه آزمایشگاه را در یک بخش خاص اعلام می‌کنیم. ما الان نزدیک ۳۰۰ آزمایشگاه همکار، مجاز و مجاز تولیدی داریم.
ارزیابی محصولات سلامت در سطح عرضه
رستگار با بیان اینکه ما در آزمایشگاه مرجع اقدامات زیادی در سال گذشته انجام دادیم، می‌گوید: از جمله آن بحث‌های چالش برانگیز مانند پالم، آب معدنی، آبلیمو و... را در اینجا انجام دادیم. البته ما هر چند وقت یکبار برخی محصولات را از سطح بازار جمع آوری و ارزیابی می‌کنیم. حال برخی از برنامه‌ها جنبه عمومی پیدا می‌کند و ما مجبور می‌شویم آن را به صورت کشوری و عمقی انجام دهیم.
عملکرد گازانبری وزارت بهداشت در برخورد با "پالم"
وی می‌افزاید: به عنوان مثال در لبنیات یکی از عیوبی که وجود داشت این بود که خامه شیر را برمی‌داشتند و به جای آن پالم اضافه می‌کردند، چرا که پالم بسیار کم قیمت‌تر است. در این زمینه با اقدام سازمان غذا و دارو این موضوع حل شد و دیگر کسی این کار را انجام نمی‌دهد، چون هم نظارت‌ها در این زمینه شدت گرفت و هم برای پالم تعرفه گذاشتند تا دیگر اینقدر ارزان قیمت نباشد که همه تمایل داشته باشند از آن در لبنیات استفاده کنند.
پالم در کدام محصولات لبنی مجاز و در کدام غیرمجاز است؟
رستگار با بیان اینکه البته باید توجه کرد که برخی محصولات به مقداری پالم نیاز دارند، اظهار می‌کند: به عنوان مثال برای روکش بستنی لازم است که مقداری پالم را به آن اضافه کرد، وگرنه بستنی اصطلاحا می‌ریزد. این درحالیست که در سایر فرآورده‌های لبنی مانند ماست، شیر، پنیر و... استفاده از پالم ممنوع است.
رستگار تاکید می‌کند که البته پالم سم نیست، بلکه روغنی است که از هسته خرما گرفته می‌شود. در کشورهایی مانند مالزی که درختان خرما زیادند، روغن هسته خرما را می‌گیرند و پالم درست می‌کنند. حال از آنجایی که اسید چرب اشباع آن بسیار بالاست، اگر کسی زیاد آن را مصرف کند و تحرک هم نداشته باشد، این اسیدچرب نمی‌سوزد و در نهایت مصرف بی‌رویه آن منجر به رسوبش در بدن می‌شود.
قدم وزارت بهداشت برای حذف پالم در جهت بهبود تغذیه مردم
وی با بیان اینکه بنابراین وزارت بهداشت در این زمینه همت کرد، ادامه می‌دهد: مصرف پالم باید قاعده خودش را داشته باشد، نه اینکه چون ارزان است، آن را در هر فراورده‌ای اضافه کنیم. نمی‌شود که مردم در هر فرآورده‌ای اعم از لبنی، روغن سرخ‌کردنی و... پالم بخورند و این رژیم تغذیه‌ای غلط است. بنابراین ما در جهت بهبود و درست کردن تغذیه مردم گام برداشتیم.
چرا وجود پالم در روغن‌های سرخ کردنی لازم است؟
رستگار می‌گوید: البته در روغن سرخ‌کردنی چه بخواهیم چه نخواهیم مصرف پالم غیرمنطقی نیست، چون روغنی که اسیدچرب اشباع نداشته باشد، در حرارت‌های بالا، می‌شکند و رادیکال‌های آزاد آن برای بدن مضر هستند. بنابراین باید در آن یک روغن مقاوم وجود داشته باشد و پالم همان روغن مقاوم است. بر همین اساس در روغن‌های سرخ‌کردنی معمولا از پالم استفاده می‌کنند؛ چرا که اگر نباشد، در زمان سرخ کردن شدید، روغن می‌شکند و این موضوع صدبرابر پالم مضر است. البته میزان استفاده از آن در این فراورده‌ها هم بر اساس فرمولاسیون آنها مشخص است. بنابراین برخی روغن‌های سرخ‌کردنی پالم را دارند، اما در کل پالم سم نیست، بلکه روغنی ست مانند همه روغن‌ها، اما مصرف بی رویه آن برای قلب و عروق مناسب نیست و باید مصرفش منطقی باشد.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت با بیان اینکه از طرفی وزارت بهداشت با این تلاشش در زمینه پالم، مصرفش را به سمت منطقی شدن پیش برد، می‌گوید: بر همین اساس اکنون اجازه استفاده از آن را در لبنیات به هیچ عنوان نمی‌دهیم و اگر کسی از پالم در لبنیات استفاده کند، تخلف کرده است. همچنین در حوزه روغن‌ها هم اعلام شده که میزان اسیدچرب ترانس طی چند سال به صفر برسد که ما بررسی‌هایمان را در این زمینه انجام می‌دهیم.
بدتر از اسیدچرب ترانس وجود ندارد
رستگار با بیان اینکه اسیدچرب ترانس بدترین نوع روغن است که ۱۰۰ درصد در رگ رسوب می‌کند و از آن بدتر وجود ندارد، اظهار می‌کند: حال هرچه بتوانیم میزان آن را به صفر نزدیک کنیم، برای بیماری‌های قلبی و عروقی بهتر است.
استاندارد آبلیموها تغییر کند
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در ادامه صحبت‌هایش به ماجرای آبلیموهای بدون آبلیمو اشاره می‌کند و با بیان اینکه در زمینه آبلیموها باید استانداردهای نوشته شده تغییر کند، می‌گوید: از طرفی اگر بخواهیم یک آبلیمو ۱۰۰ درصد طبیعی بگیریم، ممکن است قیمت آن چندین برابر شود و همه مردم نمی‌توانند اینقدر پول آبلیمو دهند.
استفاده از آبلیمو کنستانتره، به شرط...
رستگار با بیان اینکه البته می‌توان از آبلیمو کنستانتره و غلیظ شده که یک آبلیمو فرموله شده است، استفاده کرد، ادامه می‌دهد: حرف ما این است؛ کسی که برای خرید آبلیمو پول می‌دهد باید بداند که در آن چه موادی استفاده شده و باید مواد تشکیل دهنده آن روی برچسب نوشته شده باشد. به عنوان مثال روی محصول اعلام کنند که این آبلیمو ۱۰۰ درصد طبیعی است، اما در فلان آبلیمو ماده دیگری هم اضافه شده است.
رستگار ادامه می‌دهد: بنابراین اینکه روی همه آبلیموها بنویسیم ۱۰۰ درصد طبیعی، یک نوع تقلب محسوب می‌شود و باید مردم بدانند که مثلا فلان آبلیمو ۴۰ درصدش طبیعی است و ۶۰ درصد افزودنی دارد. حال زمانی که برچسب آبلیمو با محتوایش تطابق ندارند، یک نوع تقلب محسوب می‌شود.
وی تاکید می‌کند: باید استانداردهای آبلیمو نیز تغییر کند که خوشبختانه دارند این کار را انجام می‌دهند و بسیاری از اقدامات مربوط به آن صورت گرفته است؛ بطوریکه ما آزمایش های خودمان را انجام دادیم تا ببینیم شاخص‌های کنستانتره‌ای که از آن آبلیمو تولید می‌شود، با آبلیموهای طبیعی چه تفاوت‌هایی دارد و بتوانیم کنترل‌ها را هم انجام دهیم. بنابراین تا زمانیکه خودمان را درباره آزمایش‌ها و بررسی‌های این حوزه توانمند نکرده‌ایم، نمی‌توانیم چیزی را اعلام کنیم.
لزوم تعامل متقابل صنعت و غذا و دارو
رستگار با بیان اینکه ما خودمان ضوابط فنی و بهداشتی را با هماهنگی سازمان استاندارد انجام می‌دهیم، می‌افزاید: بر این اساس امیدواریم که این کار زودتر از پایان سال به سرانجام برسد. در مجموع ما کارمان را شروع می‌کنیم. حالا ما در یک بخش باید شفافسازی کرده و مستندات را درست کنیم و از طرفی آنها هم باید برچسب‌گذرای درستی را ایجاد کنیم. به عنوان مثال در برخی موارد از چاشنی آبلیمو به جای آبلیمو استفاده می‌شود، این درحالیست که همه این موارد باید در برچسب محصول ذکر شود. بنابراین بحثی که وجود دارد، این ست که هم ما باید به صنعت کمک کنیم و هم صنعت به ما.
وی تاکید کرد: البته هدف این نیست که بگوییم تولیدکنندگان متقلب هستند، بلکه باید به صنعت کمک متقابل کنیم و این مسائل را اصلاح کنیم تا آنچه را که مردم می‌خرند با آنچه که در روی برچسبش نوشته شده، تطابق داشته باشد.
نظارت‌هایی که روی محصولات قاچاق هم هست!
توتون‌هایی که در قهوه‌خانه‌ها مخدر می‌شوند
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو درباره برنامه‌های نظارتی این آزمایشگاه نیز گفت: ما در برنامه‌های نظارتی‌مان از سطح بازار نمونه‌برداری می‌کنیم و آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. حتی محصولاتی را هم که نیروی انتظامی به عنوان قاچاق می‌گیرد را برای ارزیابی به ما می‌دهند. به عنوان مثال در زمینه توتون‌ها، فکر می‌کردند که توتون دارای مواد مخدر است، اما بعد از بررسی ما مشخص شد، در توتون‌ها چیزی نیست، بلکه در قهوه‌خانه‌ها ماده مخدر را به آن اضافه می‌کنند.
رصد نیترات، فلزات سنگین و آفت‌کش‌ها در محصولات کشاورزی
رستگار می‌افزاید: بنابراین ما از این نوع نظارت‌ها زیاد داریم و باید تلاش کنیم که این نظارت‌ها را همواره انجام دهیم. همچنین در سال گذشته پایش‌های ما در محصولات کشاورزی از نظر میزان آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و نیترات انجام شد که البته این کار را هر سال انجام می‌دهیم و طرحی کشوری است.
و اما مهم‌ترین برنامه امسال...
رستگار در عین حال می‌گوید: باید توجه کرد که مهم‌ترین برنامه ما طرح کلان ملی آلاینده‌های مواد غذایی و تقلبات مواد غذایی است که دانشگاه‌ها را هم در آن درگیر کردیم تا بتوانیم جدیدترین آلاینده های مواد غذایی که با دستگاه‌های معمول قابل اندازه‌گیری و شناسایی نیستند را با مجهز کردن آزمایشگاه‌های مرجع و قطب‌هایمان شناسایی کنیم. در حال حاضر یکی از مشکلات و نقاط ضعف‌مان این است که معمولا دستگاه‌هایی که می‌توانند آلاینده‌ها را در مواد غذایی شناسایی کنند، بسیار گران هستند و تامین مواد مصرفی‌شان خیلی پرهزینه است. بنابراین نمی‌توان همه کشور را به آنها تجهیز کرد. بر این اساس ما در سطح محدودتر در قطب‌ها این برنامه را انجام می‌دهیم.
وی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: بنابراین تمام تلاش‌مان در آزمایشگاه این است که بتوانیم بهترین آزمایشگاه کل منطقه خاورمیانه بمانیم. چراکه بهترین ماندن مهم است. بر این اساس ما به دنبال این هستم که بتوانیم در سطح جهانی یک آزمایشگاه قدر باشیم و مردم مطمئن باشند جایی هست که مواد مصرفی‌شان را کنترل می‌کند. چراکه آزمایشگاه گلوگاه کیفیت است.
نظر شما
