حسن به وظیفه ملی خود عمل کرد. او در نطق خود هم بر اجرای تعهدات طرف مقابل تاکید کرد و هم برجام را به عنوان راهکاری مسالمت آمیز برای حل چالش ها معرفی کرد.
روزنامه اعتماد در صفحه دیپلماسی در گفت و گو با جاوید قربان اوغلی به بررسی نشست مجمع عمومی سازمان ملل و مجموع رایزنی های ایران در نیویورک پرداخت و به نقل از وی نوشت: حسن روحانی به وظیفه ملی خود عمل کرد. او در نطق خود هم بر اجرای تعهدات طرف مقابل تاکید کرد و هم برجام را به عنوان راهکاری مسالمت آمیز برای حل چالش ها معرفی کرد.
در این گفت و گو که در شماره شنبه سوم مهر 1395 خورشیدی با مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه منتشر شد، می خوانیم: هفتاد و یکمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در حالی برگزار شد که اجرای کامل برجام یکی از مهم ترین موضوعات رایزنی های هیات ایرانی در نیویورک بوده است.
حسن روحانی، رییس جمهور در بخش از نطق خود در سازمان ملل به این مساله پرداخت و از سویی، در دیدارهای دوجانبه و چندجانبه، حسن روحانی و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران تلاش هایی در این چارچوب انجام دادند.
همچنین روز پنجشنبه نخستین دیدار وزرای امور خارجه ایران و گروه ١+٥ در نیویورک برگزار شد. درباره این نشست و مجموع رایزنی های ایران در نیویورک که همچنان هم ادامه دارد گفت وگویی با جاوید قربان اوغلی، مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه داشته ایم که مشروح آن در ادامه می آید.
**روز پنجشنبه نخستین دیدار وزرای امور خارجه ایران و گروه ١+٥ در نیویورک برگزار شد. انجام این دیدار در شرایط کنونی از چه ضرورتی برخوردار بود و تا چه اندازه می تواند راهگشای حل اختلافات میان طرفین باشد؟
شاید مهم ترین دلیلی که موجب شد تا نشست وزرای امور خارجه ایران و گروه ١+٥ برگزار شود، حضور تمامی وزرای امور خارجه کشورهای حاضر در این مذاکرات در نیویورک به دلیل نشست مجمع عمومی سازمان ملل بود که این مساله، فرصت برگزاری یک نشست مشترک را مهیا ساخت.
برگزاری این نشست، اتفاق بسیار خوبی است زیرا مسیر پیش روی برجام پس از دستیابی و اجرا، پر سنگلاخ و ناهموار شده است. این مساله مربوط به یک طرف نیست و بیشتر بار هم بر دوش طرف مقابل است چراکه براساس گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی ایران به تمامی تعهدات خود در برجام عمل کرده است.
اگرچه تخلفی در برجام صورت گرفته نشده ولی فضای حاکم در دوران پسابرجام مانع از اجرای برخی توافقات به خصوص در عرصه بانکی و مالی شده است و این مساله، به بهانه ای برای عده ای تبدیل شده است تا آن را به اهرم فشاری بر دولت ایران و وزارت امور خارجه تبدیل بکنند. در چنین فضایی، وظیفه غرب به ویژه امریکاست تا با درک شرایط با ابتکارات دیپلماتیک این موانع را رفع کنند.
من فکر می کنم این دیدارها می تواند کمکی برای برداشتن آن موانع باشند به ویژه آنکه دو طرف اصلی برجام، یعنی ایران و امریکا در آستانه انتخابات ریاست جمهوری هستند و هر کس رییس جمهور امریکا شود، معلوم نیست انگیزه دولت کنونی امریکا را در پیشبرد برجام داشته باشد. از این سو، نشستن ثمرات برجام بر کام ملت ایران قطعا می تواند به تثبیت دولت آقای روحانی کمک کند.
**فدریکا موگرینی پس از این دیدار بیان کرد که طرفین برجام در خصوص اجرای توافق اختلافاتی با یکدیگر دارند اما در اجرای آن با یکدیگر هم نظر هستند. این اختلافات شامل چه مباحثی می شود؟ چرا با وجود نص صریح برجام، چنین اختلافاتی میان طرفین وجود دارد؟
اگر یادتان باشد، در مقطعی صحبت از مساله ای می شد که مقداری سر به مهر ماند و آن متن برجام و روح برجام بود. من فکر می کنم منظور خانم موگرینی بر مساله دوم صدق می کند که ناشی از تفاوت تفاسیر طرفین از متن برجام است. مثلا ادعاهایی درباره نقش ایران در تروریسم و پولشویی می شود که این مساله به برجام ربطی ندارد ولی بر همکاری بانکی ایران و اروپا که در برجام بر آن تاکید شده است، اثر می گذارد.
این مسائل در برجام نیست ولی در اجرای برجام تاثیر دارد. از طرفی، در دوره پسابرجام در ایران و امریکا تغییراتی که بتواند منجر به همسویی یا حداقل کاهش اختلافات در مسائل غیرهسته ای شود صورت نگرفته، همین مساله بر تفاوت تفاسیر اثر داشته و می تواند برجام را با چالش های جدی تری روبه رو سازد.
**آقای روحانی از تریبون سازمان ملل به طرف مقابل و به ویژه امریکا برای اجرای کامل به برجام هشدار داد. این مساله تا چه اندازه می تواند در رویکرد طرف مقابل به اجرای کامل برجام مفید باشد؟
آقای روحانی به وظیفه ملی خود عمل کرد. او در نطق خود هم بر اجرای تعهدات طرف مقابل تاکید کرد و هم برجام را به عنوان راهکاری مسالمت آمیز برای حل چالش ها معرفی کرد. در این راستا، با آنکه برجام دستاوردهای بزرگی برای ایران مانند افزایش تولید و فروش نفت، از بین بردن سایه جنگ از سر کشور، از بین بردن اجماع جهانی علیه ایران، خروج ایران از انزوا، لغو تحریم ها و قطعنامه های ضدایرانی و... داشته است ولی انتظار ما بیش از اینهاست.
هنوز بخشی از مردم یا کارآفرینان ایرانی آن اثراتی که از لغو تحریم ها داشته اند را برای شان محسوس نبوده و این حق آنهاست. آقای روحانی در سازمان ملل به نکته درستی درباره آینده برجام و اجرای تعهدات طرف مقابل اشاره کرد و مطالبه مردم ایران را به طرف مقابل گفت تا اقدامات جدی بکنند.
**پس از سخنرانی آقای روحانی و همچنین نشست وزرای خارجه ایران و ١+٥، جان کری در برابر انتقاداتی که به امریکا شده است گفت که این کشور به تعهدات خود در اجرای برجام پایبند بوده و از همه اعضای برجام می خواهد تا آنها هم چنین رفتاری داشته باشند. آیا در ماه های پایانی دولت اوباما، امریکا رویکرد جدیدی را در اجرای برجام اتخاذ کرده است؟
همان طور که دولت ایران با چالش هایی مواجه است و گاهی مسوولان ما مجبورند حرف هایی را بزنند که ناشی از فشار داخلی است، همین داستان در طرف مقابل نیز وجود دارد. باید در این راستا واقع بینی را مدنظر قرار داد. باراک اوباما و جان کری، در ماه های پایانی مسوولیت شان هستند.
از طرفی مجالس امریکا در اختیار جمهوریخواهان مخالف برجام است و در همین چند روز هم دیدیم که آنها چند طرح ضدایرانی تصویب کردند و البته کاخ سفید اعلام کرد آنها را وتو می کند. من فکر می کنم کاخ سفید حداکثر تلاشش را برای اجرای برجام خواهد کرد ولی همه چیز در دست دولت امریکا نیست.
برای آنکه در مورد اجرای برجام در دولت آینده مطمئن شویم، باید گام های جدی تری برای مدیریت اختلافات با امریکا برمی داشتیم تا اجرای برجام در امریکا به نقطه غیرقابل بازگشت برسد. متاسفانه هم اینک اراده لازم برای حل یا مدیریت اختلافات وجود ندارد ولی اگر این مساله وجود داشت، می توانست اثر روانی مهمی بر اجرای برجام در طرف های دیگر را در پی داشته باشد.
اگر ما می بینیم که اتفاق خاصی در عرصه روابط بانکی رخ نداده است، بخشی از آن به این خاطر است که بانکدار بزرگ اروپایی می داند اوباما و کری تا چند ماه دیگر می روند و جانشین آنها هرکس که باشد، توان و انگیزه این دو را ندارد و این می تواند چالش های جدی برای آنها ایجاد کند.
مشکلات ایران و امریکا بسیار هستند و عمیق اما می توان به مدیریت فضا و ایجاد آرامش پرداخت و این در روح برجام اثر داشت. از برجام چه کسانی ناراحت شدند: اسراییل و رژیم هایی مانند عربستان. آنها نگران بهبود روابط ایران و غرب هستند که این می تواند به ضرر آنها و به نفع ما باشد.
**طی روزهای اخیر شاهد صدور مجوز فروش بخشی از هواپیماهای ایرباس و بویینگ به ایران بودیم. صدور این مجوز از چه اهمیتی برخوردار است؟ و تا چه اندازه می تواند راه همکاری سرمایه گذاران و بانکداران غربی را با ایران هموار کند؟
صدور مجوز برای فروش هواپیما به ایران اقدام بسیار بزرگ و مثبتی بود که در چارچوب اختیارات دولت امریکا صورت گرفت. با این اقدام، دولت امریکا فشارهای سنگینی را از مخالفان برجام متحمل خواهد شد.
این مساله قطعا راه را برای همکاری بیشتر و بازتر شدن فضا برای ایران فراهم می کند ولی همان طور که گفتم زمانی این همکاری جدی تر خواهد شد که مناسبات تهران و واشنگتن هم آرام تر شود. تاکید می کنم این آرام شدن به معنای برقراری روابط نیست بلکه به معنای کنترل فضا و مدیریت چالش هاست. موسسات بزرگ اروپایی بدون وجود آرامش در روابط ایران و امریکا، گام های جدی برای حضور ایران برنخواهند داشت چون مناسبات آنها با امریکا بیش از مناسبات شان با ایران است.
**در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه شاهد به تصویب رسیدن چند طرح ضدایرانی به بهانه های مختلف در مجلس نمایندگان امریکا بوده ایم. همان طور که گفتید اوباما گفته است این طرح ها را وتو خواهد کرد. آیا در کارزار کنگره و کاخ سفید، جمهوریخواهان از توانایی آن برخوردار هستند تا دولت امریکا را در پایبندی به تعهداتش زمینگیر کنند؟
تا حالا موفق به این کار نشده اند ولی این چالش باعث شده تا روند اجرای کار با مشکل روبه رو شود. باید متوجه بود که مدت زمان دولت اوباما رو به پایان است و هرکس رییس جمهور امریکا شود، بی تردید تعهدات او را به اجرا نخواهد گذاشت.
دونالد ترامپ صراحتا مخالفتش را درباره برجام بیان کرده و هیلاری کلینتون هم به دلیل وابستگی هایش به اسراییل و عربستان تلاش می کند شرایط را برای ایران سخت تر کند. با این حال، دولت اوباما شجاعت اعلام وتو را داشته است و فارغ از آنکه جمهوریخواهان برجام را زمینگیر بکند یا نکند، این مساله مهم تر است.
*منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما
