علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در روز «ملی شعر و ادب» گفت که شعر شهریار، محصول مشترک تمامی اقوام ساکن در جغرافیای وسیع زبان شیرین فارسی است. میر جلال کزازی نیز در این آیین عنوان کرد که بی هیچ گمانی شهریار، مردمی‌ترین سخنور در روزگار ما بود. درباره سروده‌های او دیدگاه‌ها و داوری‌های گوناگونی است و فراز و فرودهایی در آثارش دیده می‌شود، اما او در دل هر ایرانی جایی والا دارد.
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در روز «ملی شعر و ادب» گفت که شعر شهریار، محصول مشترک تمامی اقوام ساکن در جغرافیای وسیع زبان شیرین فارسی است. میر جلال کزازی نیز در این آیین عنوان کرد که بی هیچ گمانی شهریار، مردمی‌ترین سخنور در روزگار ما بود. درباره سروده‌های او دیدگاه‌ها و داوری‌های گوناگونی است و فراز و فرودهایی در آثارش دیده می‌شود، اما او در دل هر ایرانی جایی والا دارد.
به گزارش کتاب ایران (ایبنا) کنگره روز «ملی شعر و ادب فارسی» عصر شنبه (27 شهریورماه) با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و چهره‌های ادبی در تالار وحدت برگزار شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این کنگره اظهار کرد: همه گروه‌های قومی فارسی‌زبان از قفقاز تا کرانه‌های خلیج فارس، همدل و همزبان در تقویت بنیان قویم این میراث عظیم مشترک اهتمام داشته‌اند.
وی افزود: اگر یکی از شعرای این بنای فخیم را از ادبیات ایران کم کنیم، گویی حلقه‌ای از این سلسله گرانقدر را برداشته‌ایم که موجب انقطاع و پارگی آن می‌شود و این نیز غیرممکن است.
جنتی با اشاره به تاریخ شعر فارسی گفت: شعر فارسی از «رودکی» تا شعر معاصر چون ساقه صدبرگی هزار پیچ و تاب خورده و صدها شاعر شهیر به خود دیده تا در دوره معاصر بر خیال نازک و اندیشه بلند شاعرانی چون شهریار رسیده است. گویی از سپیده‌دم افق تمدن ایران تاکنون هزار سال است که چشم بر تابش یک نور درخشنده از ستارگان سخن‌سرا داشته‌ایم و به تماشای این باغ نشسته‌ایم. این کریم‌طبعان چنان در هم تنیده‌اند که در تن شهریار، همه آن قافله سترگ را می‌توان دید، زیرا آبشخور و منبع منیع الهام آن همه سرچشمه قرآن و کلام وحی بوده است، چندان که لسان‌الغیب شیرازی گوید: «صبح‌خیزی و سلامت طلبی چون حافظ / هرچه کردم همه از دولت قـرآن کردم»
وی ادامه داد: امروز برای تجلیل از چنین موهبتی در زادروز شهریار سخن و در روزی که به‌عنوان روز شعر و ادب فارسی نام گرفته است، فراهم آمده‌ایم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ثروت‌های ملی شعر فارسی عنوان کرد: ایران در زمره ثروت‌های معنوی و ذخائر گرانقدری مانند حکمت و فلسفه، نجوم و هیأت، هندسه و ریاضیات، فقاهت و دیانت، معماری و جمیع صنایع فرهنگی و هنرهای مستظرفه، خزانه زوال‌ناپذیری از شعر و شاعران عاشق و عارف و فیلسوف دارد و با تکیه بر چنین گنجینه ارزشمندی خود را در میان سایر ملل جهان ممتاز می‌دارد و شهریار نیز در این گنجینه ممتاز است تا آنجا که ملک‌الشعرای بهار در 23 سالگی‌اش او را «نه تنها افتخار ایران، که افتخار شرق» پیش‌بینی کرده بود.
جنتی گفت: آری، مهم‌ترین رمز آن خوش‌نوشی از همان سرچشمه‌ای است که دیگر شاعران متقدّم نیز از همان نوشیده‌اند. شهریار نیز مانند حافظ که «با چارده‌روایت قرآن ز بر می‌خوانْد» نخست به تعلّم علوم دینی و حفظ قرآن کریم اهتمام کرده بود. از نخستین شعرش خشیت الهی در دلش خانه کرده بود. نخستین شعر فارسی‌اش را در 9 سالگی چنین سروده بود: «من گنه‌کار شدم وای به من / مــردم‌آزار شـدم وای به‌من»
عضو کابینه دولت تدبیر و امید افزود: اشعار دینی، مذهبی و ولائی شهریار چندان فراوان است که می‌توان از آن دیوانی جداگانه ساخت و این نشانگر وابستگی مستمر و مداوم او به اهل بیت (ع) است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های چشمگیر شهریار، عشق و تعلّق خاطر او به ایران و کیان این ملک است. او در این محبت و میهن‌دوستی نیز چون دیگر ادیبان بزرگ ایران عمل می‌کند؛ گویی این دغدغه همه شاعران ایران‌زمین از گذشته‌های دور تا امروز بوده است. تمام همّ و غم شهریار، کیان ایران بوده و در هر مخاطره‌ای، نهیـبی مهیب بر سر دشمنان میهن و ملت زده و شمشیر قلم آخته و به ستیز با بیگانه و اذنابش پرداخته است.
جنتی اظهار کرد: شهریار، شاعری اجتماعی و دارای داغ و دغدغه ملت بوده که هرگز خود را به‌دور و برکنار از مشکلات و مصائب مردم نمی دانست.
وی گفت: او در تمامی مضامین و موضوعات شعری، اعم از شعرهای خیال‌انگیز، اخلاقی، حماسی، ملی، دینی و مذهبی، قومی و بومی، طبیعی و توصیفی، مناظره و منظره‌پردازی، سوگواره و دیگر محورها، سروده‌های بی‌نظیر یا کم‌نظیری پدید آورده که از آن زمره، اشعار سیاسی و اجتماعی است که او را در جرگه یکی از شعرای موضوع مقاومت قرار می‌دهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به جایگاه شهریار افزود: آنچه مسلم است، شهریار همواره در انتظار ظفر و غلبه اسلام بوده است و از این روست که در روز تاریخی مراجعت امام خمینی به ایران که تمام جهان ملتهب و همه ملت ایران منتظر این واقعه مبارک بودند، نخستین شعر خود را در تجلیل از این رهبر کبیر و غلبه انقلاب باشکوه مردمی سرود.
جنتی ادامه داد: شاعر ٧٠ ساله از آن پس مدام و مستمر به‌مناسبت تمامی وقایع انقلاب اسلامی شعرهای ارزنده‌ای می‌سراید که امروزه به مثابه گنجینه معنوی و پربهای انقلاب و نظام به‌شمار می‌رود. تجلیل از امام خمینی و ریاست‌جمهور ادیب و فرهنگ‌پرور آن زمان، تجلیل از شهدای دفاع مقدس، تشجیع رزمندگان، تسلا بخشیدن به خانواده‌های شهدا، آزادگان و جانبازان، تعزیت سران شهید نظام مانند شهدای محراب و دولت و حزب جمهوری اسلامی، همچنین یادآوری ایام‌الله و حتی مؤسسات و نهادهای انقلابی همواره مورد نظر ایشان قرار داشته و تا واپسین روزهای عمر خود لحظه ای از جهاد قلمی باز نایستاده است.
وی با اشاره به چند زبانه بودن شعر شهریار بیان کرد: وجهه دیگر این شاعر بزرگ ملی، بُعد ترکی‌سرائی اوست که در کنار دیگر آثار و اشعارش در اشتهار و بیشتر شهریار مؤثر بوده است. آثار او، به‌ویژه شاهکار جهانی حیدربابا، به بیش از یکصد زبان دنیا ترجمه شده است. انتساب شهریار به یکی از گروه‌های قومی برجسته و تاریخ‌ساز ایران، یکی از مهم‌ترین مزایای او و اقبال مردمی از این شاعر ترک‌تبار یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها و حلقه‌های پیوند و وفاق ملی ایران است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توضیح خلاقیت‌های برخی شاعران گفت: شهریار مانند همه اسلاف بومی و زبانی خود از نظامی و خاقانی و قطران و همام گرفته تا پروین اعتصامی، زبان فارسی را به‌مثابه زبان ملی و مشترک برای خلاقیت ادبی خود برگزید و این سنت حسنه و پیوند ملی با او ادامه یافت. ذوق و ظرافت ادبی او در زبان فارسی، اوراق زرینی بر ادبیات شکوهمند این مرز و بوم افزود و در بالندگی بیشتر و توانمندتر شدن ادبیات ترکی نیز نقش و تأثیر بزرگی ایفا کرده است.
جنتی ادامه داد: شهریار ما از نادر چهره‌هایی است که در قرون و اعصار یک‌بار نصیب ملتی می‌شود. اینک خود شاهدیم که دهه‌ها طی شد، اما هنوز سلطنت شعر در قرق شهریار مانده است. از این‌رو با توجه به تأکید مقام معظم رهبری که فرمودند: «هر کاری برای شهریار بکنیم باز کم کرده‌ایم» باید تلاش بیشتری برای تجلیل، معرفی و تعلیم آثار و احوال شاعر کرد.
وی با اشاره به ضرورت پرداختن به شاعران بزرگ مانند شهریار اظهار کرد: همچنان که در زمره اهداف این بنیاد هم آمده است، تأسیس کرسی شهریارپژوهی و تألیف و درج دروس مربوط به این شاعر در کتاب‌های تحصیلی مقاطع مختلف، همچنین تشریح اشعار و تألیف آثاری در حول احوال و دقائق و ظرائف ادبی و افکار استاد شهریار از مهم‌ترین اقداماتی است که باید صورت پذیرد و از انتشار شایعات درباره شخصیت و شعر شهریار و تحریف اشعار و آثار و افکار او ممانعت شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان گفت: این روز مبارک، روز ملی شعر و ادب فارسی، را به همه اصحاب قلم و صاحبان سخن شادباش می‌گویم و اعتلای شعر ایران را به دست توانمند و ذوق درخشان اهل این حوزه آرزومندم و از همه حضار ادیب و ادب‌پرور، رجال علمی و اجتماعی حاضر و شعرا و هنرمندان گرانقدر تشکر می‌کنم.
شهریارا تو به شـمـشیر قلم در همه آفــاق
به‌خدا ملک دلی نیست که تسخیر نکردی
شهریار مردمی‌ترین سخنور روزگارماست
میر جلال‌الدین کزازی، دیگر سخنران این کنگره اظهار کرد: این روز، درخشان‌ترین روز در گاهنامه فرهنگی ماست. ایران ما در طول تاریخ تاکنون همواره سرزمین سرود و سخن بوده است و سخنوری برترین و فراگیرترین هنر در ایران شمرده می‌شود.
وی در تبیین جایگاه شعر فارسی افزود: گمان‌آمیز نیست که بگویم ما ایرانی‌ها بودیم که گران‌ترین سخنوران و شاهکارهای ادبی را به جهانیان ارزانی داشتیم. آنچنان که هانری درکسون، اندیشمند نامدار فرانسوی سال‌ها پیش در فرهنگستان این کشور گفت که اگر سرود و سخن آن است که مولانا می‌سرود، دیوان‌های ادبی فرانسه را باید به آب شست.
کزازی ضمن بیان این مطلب که «امروز به بهانه بزرگداشت یکی از برومندترین فرزندان این سرزمین یعنی شهریار نامگذاری شده» به خاطره‌ای از دوره نوجوانی خود اشاره کرد و گفت: من در سالیانی که دانش‌آموز بودم (سال دهم) نامه‌ای مهرآمیز به شهریار نوشتم و شهریار این نامه را آنچنان خوش داشت که در یکی از چاپ‌های دیوان خود آن را گنجاند.
این فردوسی‌شناس برجسته در توضیح شناخت شهریار ادامه داد: من در خانواده‌ای فرهیخته و فرهنگی بالیدم و از سنین پایین با آثار ادبی فارسی آشنا شدم، آنچنان که به ازای هر بیت ارزشمندی که از شاعران بزرگ از بر می‌کردم، جایزه می‌گرفتم. اما اشعار شهریار را به پاس دل خویش شناختم.
وی عنوان کرد: بی هیچ گمانی شهریار مردمی‌ترین سخنور در روزگار ما بود. درباره سروده‌های او دیدگاه‌ها و داوری‌های گوناگونی است و فراز و فرودهایی در آثارش دیده می‌شود، اما او در دل هر ایرانی جایی والا دارد، یعنی نه‌تنها نزد اهالی فرهنگ و هنر، بلکه حتی نزد توده‌های مردم، به‌طوری‌که همه بیت‌هایی از او را در یاد دارند و با خود زمزمه می‌کنند.
کزازی با اشاره به زبان شعری شهریار گفت: اولین دلیل این نامگذاری، زبانی است که شهریار در سخنوری از آن استفاده می‌کرد؛ زبانی آشنا و به دور از پیچش و ترفندهای شاعرانه که البته این کارکردها (کارکردهای مردمی) آنقدر دلپذیر در شعر او نقش می‌بست که به بخشی ناگزیر از بافتار ابیات او تبدیل می‌شد. دلیل دوم اینکه شعر شهریار را همه دوست داشتند این بود که شهریار شاعر دل بود و به پاس دل خود می‌سرود و در اندیشه آن نبود که خود را به نمایش بگذارد.
این پژوهشگر ادبیات فارسی اظهار کرد: شعر شهریار، شعر فنی نبود بلکه شعری بود که حتی ناخواسته و نیاندیشیده مانند هر آفرینه راستین هنری از دل او برمی‌خاست و به همین‌دلیل بی‌درنگ در دل مخاطبان می‌نشست. همچنین شهریار سخنوری است که بیش از شاعران دیگر آثار او را به آهنگ و آواز خوانده‌اند.
کزازی در پایان سخنان خود ابیات متعددی را از آثار شهریار خواند که به دلیل ویژگی‌های خاصی که در آنها است، مورد استقبال عام و خاص قرار گرفتند، مانند غزلی با این مطلع: «باز امشب ای ستاره تابان نیامدی/ باز ای سپیده شب هجران نیامدی/ شمعم شکفته بود که خندد به روی تو/ افسوس ای شکوفه خندان نیامدی».
نظر شما
