تجرد حاشیه نشینی است!

موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که متوجه شویم بسیاری از افرادی که طلاق می گیرند، در واقع نمی خواهند طلاق بگیرند و به عبارت روشن تر زندگی مشترک را دوست دارند، اما مسائل مختلف آنها را به جدایی سوق می دهد. از طرف دیگر، اکثر میلیون ها جوانی که موفق به ازدواج نشده اند در واقع به دلیل موانعی که بر سر راه ازدواج است خانواده تشکیل نداده اند. این چنین است که ما با ساختار هایی جدید آن هم به صورت اجباری رو به رو می شویم که بسیاری از ابعاد زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهد.

تعداد مجرد ها در ایران در سال های اخیر روند افزایشی داشته است. بر اساس آخرین اظهار نظر ها در ایران تعداد افرادی که در سن ازدواج قرار دارند، اما موفق به تشکیل خانواده نشده اند بیش از 11 میلیون نفر است. به تازگی معاون دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت تعداد افراد مجرد در ایران را 5.11 میلیون نفر دانسته است. این آمار مورد تایید ثبت احوال نیز هست. مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور گفت: تا سال های قبل از سال 90 تعداد دختران مجرد در سن ازدواج بیشتر از پسران بود، اما در سال های اخیر این موضوع در حال معکوس شدن است و تعداد پسران مجرد در سن ازدواج در حال افزایش است. 

علی اکبر محزون با بیان اینکه در مجموع 11 میلیون و 240 هزار دختر و پسر مجرد در کشور وجود دارد، افزود: پنج میلیون و 570 نفر از آنها پسر و پنج میلیون و 670 نفر نیز دختر در سن ازدواج هستند که این افراد هرگز ازدواج نکرده اند. آمارها نشان می دهد در سال 93 تعداد خانم های مجرد کشور از تعداد آقایان مجرد بیشتر بود. در سال گذشته 48 درصد خانم های در سن ازدواج کشور، هرگز ازدواج نکرده اند. مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور خرداد سال گذشته به افکارنیوز گفته بود: آقایان در سن ازدواج کشور با طیف سنی 20 تا 34 شامل 12 میلیون و 70 هزار نفر می شوند که از این تعداد پنج میلیون و 570 هزار نفر هرگز ازدواج نکرده اند. بنابراین 46 درصد آقایان در سن ازدواج کشور هرگز ازدواج نکرده اند. همچنین خانم های در سن ازدواج کشور با طیف سنی 15 تا 29 سال شامل 11 میلیون و 790 هزار نفر می شوند، از این تعداد پنج میلیون و 670 هزار خانم هرگز ازدواج نکرده اند. همچنین محزون به آمار مربوط به افرادی که در خطر تجرد قطعی قرار گرفته بودند و در طیف سنی بعد از 34 سال برای آقایان و پس از 29 سال برای خانم ها تا سن 50 سالگی قرار دارند، اشاره کرد و گفت: تعداد 320 هزار نفر از آقایان از سن متعارف ازدواج در کشور عبور کرده و در خطر ورود به سن تجرد قطعی قرار دارند. 

به گفته مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور در سال 93، 980 هزار خانم نیز در سن خطر تجرد قطعی قرار داشتند: خانم ها تقریبا سه برابر بیشتر نسبت به آقایان در معرض خطر تجرد قطعی قرار دارند. محزون همچنین به آمار سال 85 و 90 در ارتباط با افراد در سن ازدواج که هرگز ازدواج نکرده اند و نیز افراد در سن تجرد قطعی اشاره کرد و گفت: در سال 85 مجموعا 11 میلیون و 790 هزار نفر مجموع کلیه خانم ها و آقایانی بود که در سن ازدواج قرار داشته و هرگز ازدواج نکرده اند که از این تعداد پنج میلیون و 210 هزار آقا و شش میلیون و 580 هزار خانم بوده اند.

**زندگی از نوع جدید

هر چند در سال های اخیر تعداد مجرد ها در ایران افزایش چشمگیری داشته است، اما ذهنیت ها درباره زندگی هنوز همان چیزی است که از گذشته وجود دارد. مردم در هر سن و سالی باشند روند زندگی را این طور می دانند که فرد کودکی، نوجوانی و بخشی از جوانی خود را در خانواده پدری به سر می برد. این خانواده در حد ممکن به تامین فرد در این دوره ها می پردازد و زمینه استقلال اقتصادی، اجتماعی و... او را فراهم می کند. وقتی او مستقل شد به اصطلاح باید پی کار خودش برود که این پی کار رفتن معمولا با ازدواج اتفاق می افتد. 

کاهش ازدواج و افزایش طلاق اما این نظم را به هم ریخته است، به گونه ای که اکنون شاهد زندگی افراد در جوانی و حتی میانسالی در خانواده پدری هستیم. این افراد که اغلب درآمد کافی ندارند به نوعی سر بار خانواده به حساب می آیند و امید های خود را از دست می دهند. در واقع زمانی که از کاهش ازدواج و افزایش طلاق حرف می زنیم از میلیون ها نفری حرف می زنیم که دیگر در چارچوب خانواده هایی که می شناسیم تعریف نمی شوند. آنها نمی توانند در ساختار های مشروع و تعریف شده نیاز های خود را تامین کنند، همان طور که از جریان تولید نسل بیرون انداخته می شوند. شاید برخی به شوخی عنوان کنند که آدم با ازدواج خودش را در دردسر می اندازد. 

این موضوع در شرایط کنونی و با کاستی هایی که وجود دارد می تواند صحت داشته باشد، اما واقعیت این است که بیرون بودن از ساختار خانواده به نوعی حاشیه نشینی است. مجرد ها، حداقل آنهایی که سن بالایی دارند، در واقع حاشیه نشین هایی هستند که به دلایل مختلف نتوانسته اند به متن راه پیدا کنند و ناگفته پیداست که این حاشیه نشینی باعث بروز مشکلاتی می شود که افسردگی و نا امیدی از جمله آنهاست. شاید بر همین اساس است که عنوان می شود اکنون که میلیون ها مجرد در ایران وجود دارد باید برنامه هایی برای این افراد در نظر گرفت. در واقع، در سال های اخیر هر چه درباره مجرد ها حرف زده شده است این بوده که آنها باید ازدواج کنند. کمتر مسئول و کارشناسی به این مهم توجه کرده است که به هر حال زمینه ازدواج برای دسته ای از افراد وجود ندارد و باید برای آنها برنامه ریزی شده و به فکر تامین نیاز ها آنها بود.

**مجرد ماندن، رسیدن به آخر دنیا نیست

چندی پیش شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده درباره طرح تجرد دختران، گفت: این طرح از سوی کارگروه تعمیق باورهای دینی ارائه شده است و در حقیقت می خواهیم با این طرح بگوییم مجرد ماندن دختران رسیدن به آخر دنیا نیست. این گفته او البته با واکنش های منفی زیادی مواجه شد، اما واقعیت این است که برخورد ما با مسائل اجتماعی همواره صفر و یکی بوده و این برخورد باعث شده است که مشکلات همچنان وجود داشته باشند. هیچ فردی منکر اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده نیست. 

با تشکیل خانواده ادامه نسل ممکن می شود؛ موضوعی که در کنار ارضای عاطفی، اجتماعی و... در صورت ازدواج مهم تلقی می شود، چرا که برخی برآورد ها نشان می دهد ایران می تواند در آینده با بحران جمعیتی مواجه شود. با وجود این، برنامه ها در این حوزه باید همه جانبه باشد. هنوز هم که هنوز است افرادی سعی دارند با متهم کردن جوانان به ازدواج گریزی بر این مساله تاکید کنند که مسائل اقتصادی در عدم ازدواج دلیل مهمی نیست. 

هر چند مسائل فرهنگی و اجتماعی از جمله تغییر سبک زندگی می تواند در عدم ازدواج موثر باشد، اما کارشناسان مسائل اجتماعی در این زمینه متفق القولند که مسائل اقتصادی مهم ترین مانع بر سر راه ازدواج جوانان است. حل این مساله همواره یک بعدی و بدون در نظر گرفتن جوانب مختلف موضوع بوده است. برای مثال اخیرا مجلس وام ازدواج را سه برابر کرده است. از اینکه بگذریم که بسیاری از بانک ها هنوز پرداخت این وام را در دستور کار خود قرار نداده اند، باید پرسید که با 20 میلیون تومان پولی که زوج ها دریافت می کنند چقدر مشکلاتشان حل می شود. در واقع بیشتر از اینکه این نوع وام دهی ها مهم باشد ایجاد اشتغال و استقلال مالی جوانان مهم است، در غیر این صورت روند های موجود ادامه خواهد یافت و در آینده باز هم شاهد انتشار آمار هایی در مورد افزایش تعداد مجرد ها در کشور خواهیم بود.

*منبع: روزنامه آرمان