ریشه شادی در «روابط سالم انسانها با همدیگر»

پژوهشگر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با انتقاد شدید از تعاریف و توصیه‌های روانشناسی مدرن ریشه شادی و حال خوش انسانها را روابط سالم آنها با یکدیگر دانست. وی افزود: تمام روز بدترین تأثیر را روی هم می‌گذارند، بعد می‌روند پارک و شهربازی که شاد باشند!

به گزارش تسنیم، سی و یکمین بخش از پرونده «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» پیش روی شماست. خبرگزاری تسنیم درصدد است با این پرونده مبانی نظری و همچنین مدلهای اجرایی تحقق این الگو را به‌صورت مستمر بررسی کند. با توجه به ابعاد مسئله به نظر می‌رسد فرایند گفتمان‌سازی و همچنین پرونده الگو، مشمول یک فرایند مستمر چند ساله باشد. در این راستا یکی از بهترین دوره‌های آموزش نظری و همچنین مدلسازی مبتنی بر الگو با عنوان «دوره تبیین مدیریت شهری با نگاه به الگو» برگزار شد. در این دوره 11 روزه که طی ماه رمضان گذشته در حوزه علمیه مروی تهران برگزار شد، علی کشوری، پژوهشگر برجسته الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مدل برنامه‌ریزی توسعه‌گرای فعلی را در حوزه مدیریت شهری به‌تفصیل به چالش کشید. وی تأثیرگذارترین نهاد متکفل تربیت را «خانواده» دانست و بحث مدیریت شهری را با محوریت تناقضات و اشکالات مدیریت شهری در حوزه خانواده - به عنوان مهمترین نهاد تربیتی - پی گرفت.

در گزارشهای قبلی، ذیل بررسی حوزه «شادی و تفریح در اسلام» بحث به دو هفت سال اول و دوم زندگی کودک و الزامات آن رسید. برای مرور مفاهیم مطرح‌شده در بخشهای قبلی از پرونده «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» خبرهای مرتبط (در پایان متن) را ببینید یا به صفحه پرونده ویژه اقتصادی تسنیممراجعه کنید.

**********************************

حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری بیشتر آموزشهای قرآن و روایات را «آموزش‌ روابط انسانها با همدیگر» دانست و خاطرنشان کرد: حتی در قرآن و روایات به‌قدری راجع به روابط انسانی بحث شده که در روایات آمده است: اگر کسی فقرِ فقیری را برطرف کرد، این کار به اندازه چند ده‌ سال عبادتِ جدّی برای او محسوب می‌شود؛ یعنی ارتباط انسانها با خدا از راه ارتباط انسانها با یکدیگر، یک مسئله جدی است.

وی ادامه داد: خدا روز قیامت حق‌الناس را نمی‌بخشد مگر اینکه صاحب حق از آن بگذرد. روابط انسانها با یکدیگر، راه تقرّب به خداست. روابط انسانها با پدر و مادر، همسر، برادران و فامیلها، حکّام و ... جزء احکام جدّیِ اسلام است.

کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تأکید بر اینکه «این روابط یک‌شبه حل نمی‌شوند» متذکر شد: به همین دلیل شما باید در هفت‌سالِ دوم زندگی فرزندتان «مرجعیّت علمی اهل بیت» را برایش جا بیندازید تا وقتی از ائمه روایتی گفته می‌شود فرزند شما توجهِ ویژه‌ای بکند و با خود بگوید حتماً این سخن حکمت است و من نباید آن را از دست بدهم.

وی با اشاره به «ضرورت شوق کودکان به شنیدن سخنان ائمه اطهار» گفت: برخی از خانواده‌های مشهدی فرزندان خود را به‌گونه‌ای تربیت کرده‌اند که وقتی پای منبر حاج آقایی می‌نشینند، بچه‌ هفت، هشت یا ده‌ساله پس از منبر به حاج آقا می‌گویند: چرا شما کم حدیث خواندید! یعنی اصلاً عشق این بچه‌ این است که وقتی پای منبر می‌رود حدیثِ اهل بیت را بشنود. پدر و مادر این فرزندان با این تربیت فرزند خود را بیمه کرده‌اند.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه «شما کلاً تفریح می‌کنید که حالتان خوش باشد و آرامش داشته باشید» تصریح کرد: اگر به معارف قرآن و اهل بیت توجه کنید متوجه می‌شوید که ریشه شادی و خوشی، روابط سالم انسانها با همدیگر است.

وی با انتقاد از توصیه‌های امروزی روانشناسان تأکید کرد: دلیل اینکه انسانها گرگ یکدیگر می‌شوند و بدترین تأثیرات روحی را بر همدیگر می‌گذارند این است که ملاحظه‌ یکدیگر را نمی‌کنند. بدترین تأثیر را روی هم می‌گذارند و بعد می‌گویند برویم پارک یا شهربازی که شاد باشیم و حالمان خوب شود؛ این وضع توصیه‌های مدرن است.

پژوهشگر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه به این حدیث اشاره کرد که: اگر کسی به شما سلام نکرد با او صحبت نکنید تا اینکه سلام کند؛ این مسئله بسیار حساس است؛ پس از سلام نیز جواب سلام واجب است؛ اسلام می‌خواهد ابتدای برخوردها را با «سلامت» مدیریت کند. وقتی در ابتدای بحث به طرف مقابل سلام می‌کنید یعنی من با تو دعوا ندارم؛ سلام خدا بر تو باد، سلامت بر تو باد ای رفیقِ من، ای شفیقِ من. ولی حالا رسم شده است که می‌گویند: روزبخیر!

وی با اشاره به حدیث «عَلَیکُم بِإفشاءِ السلام» گفت: وقتی بلند سلام کردید حال شما در برخورد اول خوب می‌شود؛ ولی برخی سرسنگین هستند. ضمن اینکه فرمود: وقتی به شما سلام کردند شما عبارتی بر روی آن اضافه کنید.

حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری با تأکید بر «روابط انسانی» به عنوان منشأ شادی خاطرنشان کرد: گفته‌اند مدارا نیمی از عقل است؛ در برخورد اول حال طرف مقابل را به هم نزنید؛ اصلاً یک وقتی می‌دانید که خطا کرده است، ولی با او مدارا کنید و اجازه دهید تا خطای خود را جبران کند؛ چون اگر مدارا نکردید و به سمت نزاع حرکت کردید انگیز‌ه‌‌ها را در طرف مقابل به صورت کامل می‌کُشید؛ وقتی انگیزه را کشتید دیگر حرکت نکرده و شادی او به هم می‌خورد.

وی افزود: شهر اسلامی باید تعریف جامعی از تفریح و شادی جامعه را مدنظر داشته باشد؛ شادی و تفریح از روابط انسانی سالم به دست می‌آید.

کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه به برخی از ورزشهایی که تفریح محسوب می‌شود اشاره کرد و افزود: پیامبر شخصاً در مسابقات اسب‌دوانی شرکت می‌کردند و شخصاً سوار اسب می‌شدند. حتی پیغمبر غیر از اینکه اسبی برای جنگ و کارهای دیگر داشتند، قاطری نیز داشتند که با آن در مسابقات شرکت می‌کردند.

وی افزود: این داستانها رمانهای جالبی هستند. اگر کسی بلد باشد این صحنه‌ها را تصویرسازی کند، انیمیشن جالبی درست‌ می‌شود. مثلاً مجموعه‌ مسابقات اسب‌دوانی که پیامبر در آنها شرکت کردند و داستانهای جالبی که در این مسابقات رخ داده را به انیمیشن تبدیل کند. مثلاً وقتی شخصی از پیامبر جلو می‌زد و مسابقه را برنده می‌شد رفتار پیامبر در مقابل این فرد جالب است؛ یا جایزه‌هایی که پیامبر برای این مسابقات تهیه می‌کردند. شنا و تیراندازی نیز جزو ورزش‌های تفریحی هستند. البته امروز فقط حرفی از این سه ورزش وجود دارد.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به رقابت جدی‌ای که در این ورزشها وجود دارد خاطرنشان کرد:  اسلام حتی منع شرط‌بندی را نیز از این تیراندازی و اسب‌دوانی برداشته؛ یعنی انگیزه‌های مالی را نیز مشارکت داده است.

وی با طرح این سؤال که «این سه ورزش چه مزیتی دارند» پاسخ داد: این ورزشها توان بدنی و جسمیِ انسان را زیاد می‌کند. اسلام حرص انسان را در این ورزش‌ها دخالت داده تا انسانهای جامعه را قوی کند. این سه ورزش جزو مستثناهای قمار هستند. اصل قمار حرص را تحریک می‌کند؛ اسلام تحریک حرص را در این سه ورزش با تفریح جمع کرده است. یعنی اگرچه برخی از انسانها با انگیزه دنیایی سراغ این ورزشها می‌آیند ولی آنها را بیاورید تا شادی جامعه را تأمین کنید. این حکم اسلام دارای چند بعد است. این نوع از تفریح که اسلام تعریف کرده جسم انسانها را به‌شدت قوی می‌کند خصوصاً شنا و اسب‌دوانی.

پژوهشگر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ادامه داد: بنده ورزش شنا ــ که امروزه بیشتر رواج دارد ــ را عرض می‌کنم؛ این ورزش تمام بدن انسان را درگیر می‌کند؛ حاصل ورزش شنا سلامت در انسان است. در اثر افزایش سلامت چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ تمام بدنها قوی و سرحال است. حال شما این نوع از تفریح را با بازیهای کامپیوتری امروزی که پدر و مادرها توصیه می‌کنند مقایسه کنید.

وی افزود: در اسلام مراد از تفریح، عامل انگیزش و نیز ایجاد آرامش است؛ و مهمترین عاملی که آرامش و تفریح را در انسان ایجاد می‌کند مسئله‌ی بهبود روابط انسانی است؛ هفت‌سال دومِ زندگی انسان از این جهت بسیار تأثیرگذار است.

حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری در بحثهای آینده نقش روابط زن و شوهر و چند نمونه دیگر از روابط انسانی در شادی افراد را بررسی خواهد کرد.