اواسط دهه هفتاد میلادی زمانی که اولین بانک های اسلامی در جهان پا به عرصه حیات گذاشتند شاید کمتر کسی تصور می کرد سرمایه آن ها در ظرف تنها چهار تا پنج دهه به چند هزار میلیارد دلار بالغ شود. ایده ایجاد بانک اسلامی به بعد از جنگ جهانی دوم برمی گردد و اولین بانک اسلامی در سال 1976 راه اندازی گردید. زمانی که تجارت، سرمایه گذاری و مالیه جهان به سرعت در حال گسترش بود. بانک واسطه وجوه، پل بین سپرده گذار و سرمایه گذار و عامل تسریع تجارت به شمار می آید، بنگاهی از دید سنتی کاملاً انتفاعی که بر اصل ربا پایه گذاری شده است.
ربا یعنی دغدغه مسلمین و بسیاری از اهل کتاب که از طرفی بدون وجود آن نیز چرخ بانک سنتی نمی چرخد. اما بدون وجود بانک چرخ جهان نیز نمی چرخد. برای برون رفت از این مشکل ایده تشکیل بانک اسلامی مطرح شد که بر پایه مشارکت در سود و زیان فعالیت می نماید. سود بر اساس مشارکت سپرده گذار و سرمایه گذار تقسیم می شود و سهمی به عنوان حق الزحمه برای بانک لحاظ می گردد. و از آن جا که بانک شریک سرمایه گذار است در عرصه هایی که احتمال ضرر وجود دارد، ورود نمی نماید.
در کشور ما بدنبال تأسیس جمهوری اسلامی ایران، لزوم استقرار نظام اقتصاد اسلامی به عنوان یک ضرورت اساسی مطرح شد و ریشه کن کردن ربا از نظام بانکی کشور در دستور کار قرار گرفت. در سال 1358 اقداماتی در جهت توسعه صندوق های قرض الحسنه به منظور حذف بهره از عملیات بانکی صورت پذیرفت و تنها 4 سال پس از وقوع انقلاب اسلامی یعنی در سال 1361 قانون بانکداری بدون ربا یا بانکداری اسلامی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، قانونی که از سال 1363 در نظام بانکی کشور اجرایی شد. و به این ترتیب، بانک مبتنی بر عقود شرعی و فتاوی فقها در عرصه اقتصادی ایران اسلامی جایگزین بانکداری سنتی مبتنی بر ربا گردید، امری که حساسیت ها و حتی مخالفت هایی را از جانب برخی طرفداران اقتصاد غربی برانگیخت.
در بانکداری سنتی، مهم ترین اهداف عملیات بانکی را می توان مدیریت نظام پولی کشور، رونق مبادلات، تجهیز سپرده های مردم و تخصیص بهینه آنها در جهات مناسب دانست اما اهداف نظام بانکی در قانون بانک داری اسلامی استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبنای حق و عدل، تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار در جهت سلامت و رشد متوازن و پایدار اقتصاد کشور و همچنین تسهیل در امور پرداخت ها و دریافت ها و مبادلات و معادلات و ارائه دیگر خدماتی است که به موجب قانون به عهده بانک گذاشته می شود.دهم شهریور ماه روز بانکداری اسلامی گرامی باد.
حجت الله مهدیان
نظر شما
