دردسرهای سندرم تک فرزندی

**همه چیز برای تو

سیما فرزند یک خانواده هفت نفره است و نادر فرزند یک خانواده چهار نفره آنان اکنون یک فرزند دارند که آبشاری از امکانات را به روی او گشوده اند. سیما می گوید: می خواهم مثل من و همسرم محرومیت نکشد.

وقتی پول داریم چرا فرزندم نباید مثل همکلاسی های خود تبلت و موبایل داشته باشد. فرزند هفت ساله او در مدرسه ای پر هزینه درس می خواند که شهریه ای سنگین دارد. به این امید که از بهترین آموزش ها بهره مند شود، غافل از این که ممکن است هیچ یک از این کارها آن انسان کاملی را که به دنبالش هستند به جامعه تحویل ندهد. دکتر بدرالسادات بهرامی سندرم تک فرزندی را معضلی تربیتی می خواند که یک خانواده را دنبال می کند. این روان شناس اعتقاد دارد مشکلات عدیده این سبک زندگی همه خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد.

وی با تکیه بر پژوهش ها و تحقیقات بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است می گوید: این کودکان رفتارهایی را باید بیاموزند که از همسالان رقیب خانواده یعنی خواهر و برادر آموخته می شود. قلمرو، حق تقدم و تاخر، تقسیم وسایل، اسباب بازی ها و وظایف، و تقسیم و اشتراک محب و توجه والدین و کنار آمدن با همه اینها در صلح و آشتی که مشق اجتماعی شدن است، چیزهایی است که تنها فرزند ما از آن محروم است. این روان شناس برای چنین کودکانی دورانی از سرخوردگی را پیش بینی می کند که وقتی با ورود به جامعه آبشار امکانات بی دریغ قطع شود درانتظار آنهاست.

نتیجه این سرخوردگی توجه طلبی مثبت و امتیاز دادن و خرج کردن برای دیگران برای رسیدن به توجه است یا در نقطه مقابل پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی برای گرفتن توجه منفی.

**وابستگی مطلق

عکس فرزندش را به دست گرفته بود و از هوش رفته بود. آنچنان عکس را به سینه اش چسبانده بود که حتی بعد از این که غش کرده بود هم نمی شد آن را از او جدا کرد. مریم مادر 56 ساله ای بود که تنها فرزندش را در تصادف خودرو از دست داده بود و اکنون دیگر تمام ثمره زندگی اش بر باد رفته بود. به یک باره و با یک طوفان سهمگین.

صمیمی، مشاور خانواده می گوید: بدترین افسردگی ها به مادرانی مربوط است که پس از سن یائسگی تنها فرزند خود را از دست می دهند زمانی که دیگر هیچ فرصتی برای جبران یا تلاش دوباره نیست. آنها گاهی با این اتفاق همسر خود را هم از دست می دهند آن هم در سال هایی که بیشترین نیاز را به حمایت و پشتیبانی دارند. زیرا مرد که باروری خود را از دست نداده است و رنجش نداشتن تنها فرزندش برایش بسیار سهمگین است گاه روی به ازدواج دوم یا ازدواج موقت می آورد به امید این که فرزند دیگری داشته باشد که میراث یک عمر تلاش را به او واگذارد و زندگی اش را امتداد دهد.

خیلی وقت ها نیز زن و شوهر هر دو افسرده می شوند. در این سنین فرزند خوانده قبول کردن نیز روند مشکلی دارد وبه خاطر سن بالای متقاضی اغلب با چنین خواسته ای موافقت نمی شود.

دکتر بهرامی به عنوان مشاور خانواده ریسک تک فرزندی را برای والدین بسیار بزرگ توصیف می کند و می گوید: وقتی خانواده تمام سرمایه خود را برای تنها یک فرزند هزینه کرده است و این فرزند چنان که توقع می رود بار نمی آید، والدین لطمه زیادی می خورند و اصولا هزینه عاطفی بیشتر با توقع بیشتر در والدین همراه است که سبب ناکامی می شود.

**رقبای دوست داشتنی من

این روزها بازی های المپیک در جریان است. هیچ فکر کرده اید اگر هیچ رقیبی برای ورزشکاران نبود، المپیک چه شکلی می شد؟ دنیایی شبیه خانه تک فرزند ها. بله خلأ بزرگی در این وضعیت احساس می شود و فضا بشدت غیرطبیعی است.

رقبای دوست داشتنی ما، خواهرها و برادرهایمان، آنها که بر سر شیر مادر، غذا، اسباب بازی و توجه مادر و پدر با آنها در چالش بوده ایم، همان ها هستند که دنیای واقعی را به ما می آموزند و ما را آماده چالش بزرگ تری به نام رقابت در جامعه می کنند.

اما این روزها بچه های بی رقیب خانواده شبکه های اجتماعی و بازی های کامپیوتری و ویدئویی را جایگزین این رقبا می کنند که فایده چندانی هم به حالشان ندارد.

دکتر بهرامی روان شناس تک فرزند ها را کمال طلب می داند زیرا والدین آنها فکر می کنند هر چقدر فرزند کمتر باشد همان یک فرزند به کمال نزدیک تر است، اما بهترین گزینه برای تربیت این فرزندان آوردن یک خواهر یا برادر است و حتی فرزند خوانده نیز جای آن را نمی گیرد زیرا والدین رفتار یکسانی با این دو نخواهند داشت.

دکتر بهرامی می گوید: این کودکان برای جلب حمایت خواهر و برادر خود ساخته به کودکان باج می دهند و سعی می کنند محبت آنها را بخرند، اما در نهایت این کودکان خواهر و برادر خود را ترجیح می دهند. اتفاقی که بین خواهر و برادر می افتد مثل حمایت ها و توجهات هم خونی غیر از والدین تجربیات منحصر به فردی است که بعد از بزرگ شدن فرزندان و تبدیل این کودکان به عمو و خاله و دایی و عمه و ایجاد شبکه فامیلی مفهوم گسترده تری می یابد.

**طرحی که تاریخ مصرفش گذشته

گرچه در کشور ما و بسیاری از کشورهای دنیا این سیاست با انفجار جمعیت و مشکلات ناشی از آن بهترین گزینه پیش رو برای دولت بود، اما اکنون با برون رفت از مشکل جمعیتی و پدیدار شدن مشکل دیگری به نام سالمندی جمعیت، سیاست های حمایتی و تشویقی برای خانواده ها می تواند وضعیت را به حالت عادی برگرداند و جلوی ازدیاد نسل تنها و گسترش سندرم تک فرزندی را بگیرد.

**حال و روزم را نپرس

نگرانی از روز اولین جدایی شروع می شود و تازمانی که هستیم ادامه پیدا می کند. اضطراب از خدشه دار شدن بزرگ ترین گنج زندگی فرزند.

طاهره صمیمی روان شناس و مشاور خانواده اعتقاد دارد والدین تک فرزند بیش از دیگر والدین نگرانی را تجربه می کنند. زیرا فرزند دیگری نیست که توجه و مراقبت را با او تقسیم کنند. وی می افزاید: فرزند سالاری در این خانواده ها بیشتر است و یکی از والدین وقتی فرزند را برای تحصیل راهی شهر یا دیاری غریب می کنند اغلب با او می روند و خانواده دچار گسستگی می شود. بچه دراین خانواده ها بیش از دیگران در اولویت قرار دارد و والدین و روابطشان در مرحله بعدی قرار می گیر د که اغلب به روابط زناشویی لطمه می زند.

این والدین حتی نگران تنها ماندن بعد از رفتن فرزند خود هستند که گاه از این نظر او را می آزارند و به او احساس گناه می دهند.

تمام این موارد بخشی از مشکلات فراوانی است که تک فرزندی می تواند برای فرد، جامعه و خانواده به همراه بیاورد و به نظر می رسد اگر مشکلات اقتصادی رفع شود، والدین راضی نشوند با این همه مشکل، فرزندانی تربیت کنند که بندرت با زندگی موفقیت آمیز مواجه می شوند.

*منبع: روزنامه جام جم