سالمندان خارجی، درآمدزا برای ایران

 روزنامه صمت در صفحه تجارت و گردشگری در گفت وگو با مهسا مطهر و بابک مغازه ای درباره ضرورت ایجاد زیرساخت های لازم جذب گردشگران خارجی به ویژه سالمندان به منظور ایجاد رونق در صنعت گردشگری ایران گزارشی را به چاپ رساند.

 اینکه بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند از قشر سالخورده هستند دلایل بسیاری دارد. یکی از دلایل این است که بازاریابی روی این افراد در سده‌های گذشته به صورت هدفمند انجام شده است و این افراد از دوران جوانی ایران را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری خود در فهرست سفر قرار داده‌اند.

همچنین افراد مسن به دلیل تجربه و تفکر عاقلانه کمتر تحت تاثیر تصویرسازی منفی رسانه‌ها قرار می‌گیرند و اگر هم تحت تاثیر باشند انگیزه دیدار و تجربه ایران در آنها به حدی است که به کشور ما سفر کنند. مشکل اینجاست که چه در حوزه جذب گردشگران سالمند داخلی و چه گردشگران سالخورده خارجی برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های چندانی انجام نشده است. 

به عنوان نمونه بازنشستگان بسیاری از کشورهای خارجی مبلغی را برای هزینه‌های سفر دریافت می‌کنند اما بازاریابی روی آنها به حدی نبوده که ایران در فهرست سفر بسیاری از آنها قرار گیرد و بتوانیم سهم مناسبی از درآمد گردشگران سالمند را به خود اختصاص دهیم. البته یکی دیگر از نکاتی که می‌تواند منجر به افزایش حضور گردشگران خارجی در ایران شود تکمیل زیرساخت‌هاست، متاسفانه در حال حاضر امکانات لازم برای سالمندانی که از نظر جسمی و حرکتی کم‌توان شده و نیاز به ویلچر، سمعک یا راهنمای سفر صبور دارند، وجود ندارد.

به عقیده کارشناسان گردشگری با برنامه‌ریزی‌های لازم روی جذب گردشگران سالمند دیگر کشورها می‌توان درآمد خوبی کسب کرد. مهسا مطهر، دبیر انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور درباره علت سالخورده بودن گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند به صمت می‌گوید: نظر من به عنوان شخصی که مطالعات انگیزشی روی علت سفر گردشگران خارجی به ایران انجام داده درباره سفر سالخوردگان آن است که اشخاصی که به ایران سفر می‌کنند تحقیقات خود را برای سفر به ایران در سال‌های گذشته انجام داده‌اند. 

او می‌افزاید: در سال‌های گذشته درباره گردشگری شیراز و اصفهان بازاریابی شده و به همین دلیل اکنون این شهرها بیشترین گردشگر خارجی را دارند. همچنین مسیر کلاسیک کشور بیشترین بازدیدکننده را در میان گردشگران خارجی دارد. این به آن معنا نیست که دیگر شهرهای کشور مانند تبریز و اهواز جاذبه‌های کمتری برای جذب گردشگران خارجی دارند بلکه بازاریابی در آن شهرها بیشتر انجام شده و اکنون تقاضا برای آن شهرها از سوی گردشگران خارجی بیشتر است. مطهر عنوان می‌کند: تقاضا برای سفر به ایران از سوی گردشگرانی است که در سال‌های گذشته بازاریابی روی آنها انجام شده و در آن زمان جوان بوده‌اند اما اکنون به سن سالخوردگی رسیده‌اند. بنابراین یکی از دلایل سالخورده بودن گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند انجام بازاریابی هدفمند در دهه‌های قبل در ایران است. 

او اضافه می‌کند: دلیل دوم آن است که میزان تمایل سالخوردگان برای سفرهای تفریحی کمتر است. این امر به آن مفهوم نیست که جوانان به سفرهای فرهنگی گرایشی ندارند بلکه به آن معناست که ایران در میان گردشگران جوان کشورهای خارجی، شناخته شده نیست. 

مطهر اظهار می‌کند: سومین دلیل آن است که سالمندان عاقلانه‌تر تصمیم می‌گیرند به ویژه آن قشری که تجربه‌های سفرهای خارجی دارند! بنابراین تحت تاثیر رسانه‌های غربی که خوراک خبری منفی درباره ایران منتشر می‌کنند قرار نمی‌گیرند چراکه دنیادیده بودن این افراد موجب شده بدانند که رسانه‌ها همواره حرف راست نمی‌زنند و توجهی به تصویر منفی ارائه شده نمی‌کنند و تصمیم می‌گیرند به ایران سفر کرده و ایران واقعی را تجربه کنند، نه آن تصویری که در رسانه‌ها منتشر می‌شود. 

او در ادامه می‌گوید: زمانی که گردشگران تصمیم می‌گیرند به ایران سفر کنند به موضوعی توجه می‌کنند که به آن فضای دانش اطلاق می‌شود. بسیاری از مواقع که من به دیگر کشورها به عنوان کارشناس گردشگری سفر می‌کنم و می‌گویم از ایران آمده‌ام متوجه می‌شوم که بسیاری از تفاوت میان ایران و عراق را درک نمی‌کنند چراکه در زبان انگلیسی این دو واژه شبیه به یکدیگر نوشته می‌شوند(Iran و Iraq ) و از نظر املایی در دستور زبان انگلیسی بسیار مشابه یکدیگر هستند. 

دبیر انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور تصریح می‌کند: بنابراین اگر بمبی در عراق منفجر شود بهای آن را گردشگری ایران می‌پردازد چراکه در فضای دانش گردشگری جهان تفکیکی میان ایران و عراق یا ایران و سوریه انجام نشده است. بر اساس نگرش بسیاری از گردشگران خارجی ایران در منطقه بحران‌خیز خاورمیانه واقع شده است. 

او می‌افزاید: بازنشستگان کشورهایی مانند ژاپن و آلمان از دولت مبلغی برای هزینه‌های سفر دریافت می‌کنند اما میزان بسیار کمی از آنها به ایران سفر می‌کنند و ما حتی روی سالمندان و بازنشستگان کشورهای دیگر نیز به طور آگاهانه برنامه‌ریزی نکرده‌ایم. سفر سالمندان به کشور با ارزش‌ها و فرهنگ ایران بیشتر مطابقت دارد تا سفر جوانان آنها اما به منظور جذب سالمندان نیز بازاریابی و برنامه‌ریزی انجام نداده‌ایم. 

با اینکه بازاریابی روی سالمندان در دهه‌های گذشته انجام شده اما با این حال نتوانسته‌ایم سهم مناسبی از گردشگری سالمندان داشته باشیم. مطهر درباره نبود امکانات لازم برای گردشگری سالمندان در ایران عنوان می‌کند: متاسفانه برای سالمندان کم‌توان در کشور مناسب‌سازی‌های لازم انجام نشده است. اتوبوس‌ها، موزه‌ها، فضای شهری و هتل‌ها هیچ گونه امکاناتی به منظور استفاده و بهره بردن سالخوردگانی که از نظر جسمی و حرکتی کم‌توان شده‌اند ندارند.

کارشناسان تخمین مناسبی درباره اینکه جذب سالمندان چه آماری را به گردشگران ایرانی اضافه کرده و چه میزان درآمدزایی برای صنعت گردشگری کشور به همراه داشته، ندارند اما به عقیده آنها این امر می‌تواند نقطه عطفی در گردشگری کشور به شمار رفته و علاوه بر درآمدزایی اشتغال بسیاری نیز به همراه داشته باشد. بابک مغازه‌ای، کارشناس گردشگری به صمت می‌گوید: برای افراد سالمند و کم‌توان باید امکانات گردشگری ایجاد شوند تا جمعیت آنها در بازار گردشگری کشور افزایش یابد. در فرودگاه‌های بیشتر کشورهای دنیا برای معلولان امکاناتی مانند ویلچرهای مخصوص در نظر گرفته می‌شود که برای سالمندان نیز قابل استفاده هستند. 

او می‌افزاید: تجربه نشان داده که در میان گردشگران خارجی جوانان به ایران سفر نمی‌کنند بلکه بیشتر گردشگران خارجی ایران را سالمندان و افراد سالخورده تشکیل می‌دهند چراکه قشر جوان گردشگری تفریحی را بر گردشگری تاریخی و فرهنگی ترجیح می‌دهند و به سراغ کشور ما نمی‌آیند و ما نمی‌توانیم کشور جذابی برای آنها باشیم. مغازه‌ای عنوان می‌کند: اما سالمندان به دلیل مسائل فرهنگی به کشور ما سفر می‌کنند. یکی از چالش‌هایی که در جذب گردشگران خارجی با آن مواجه هستیم آن است که امکانات رفاهی لازم را برای سالمندان و سالخوردگان نداریم. 

به این معنا که امکانات لازم برای سالمندان در اماکن اقامتی و تفریحی کشور موجود نیستند. به گفته او ایجاد امکانات رفاهی و گردشگری لازم برای استفاده سالخوردگان در ایران می‌تواند قشر عظیمی از گردشگران را به کشور بیفزاید. مغازه‌ای در این‌باره تصریح می‌کند: چه جذب سالمندان و بازنشستگان داخل کشور و چه جذب سالمندان خارجی می‌تواند خیل عظیمی از گردشگران را به کشور افزوده و منجر به درآمدزایی شود.

**در پایان

سالمندان نیاز به استراحت دارند؛ بسیاری از آنها سفر و تفریح خود را برای دوران بازنشستگی درنظر گرفته‌اند. حال به این دلیل که توان جوانی را ندارند نباید از صنعت گردشگری کشور حذف شوند. با فراهم کردن امکانات مناسب می‌توان برای سالخوردگان هرچند کم‌توان تدارک سفر دید.