سبقت نوسازها در معاملات مسکن

به‌عنوان املاک پیش‌برنده معاملات مسکن- از فروش ماهانه واحدهای مسکونی در تهران افزایش پیدا کرد.

گزارش «دنیای اقتصاد» از جزئیات وقوع یک تغییر زیرپوستی در بازار مسکن حاکی است: در تهران از اوایل فصل گذشته و همزمان با شروع فاز پیش‌رونق در معاملات، حجم فروش واحدهای نوساز، از سایر آپارتمان‌های آماده فروش، سبقت گرفت طوری که در حال حاضر واحدهای کمتر از 5سال ساخت، به مرکز ثقل معاملات مسکن تبدیل شده و در رتبه اول بازار ملک به لحاظ بیشترین فروش ماهانه نسبت به دیگر گروه‌های سنی املاک، قرار دارد. طبق آخرین آمارهای رسمی، نزدیک به 57درصد معاملات قطعی آپارتمان در شهر تهران، در اختیار واحدهای نوساز است که در مقایسه با سهم حدود 50 درصدی این واحدها از خرید و فروش‌های ماهانه در یک‌سال گذشته، نشان از «امکان شکل‌گیری رونق سریالی» در بازار مسکن دارد.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در این باره نشان می‌دهد: تغییر وزن سنی معاملات مسکن به نفع آپارتمان‌های نوساز، از دو ناحیه، به شکل مثبت، مجموعه بازار ملک را تحت تاثیر قرار خواهد داد. گرایش غالب متقاضیان به خرید واحدهای نوساز از یکسو، باعث تقویت فروش واحدهای مسکونی با عمر بنای بیشتر، می‌شود و در نهایت به رشد حجمی کل معاملات مسکن منجر خواهد شد و از سوی دیگر، به صورت موازی و با کمترین تاخیر زمانی، بخش بالادست بازار معاملات مسکن (ساخت و ساز) را به حرکت درمی‌آورد.

واحدهای نوساز در شرایط فعلی، عمدتا تحت مالکیت سازنده‌ها قرار دارد و جزو فایل‌های نسبتا قدیمی در بنگاه‌های املاک محسوب می‌شود. بنابراین تداوم رشد ماهانه معاملات خرید مسکن از کانال نوسازها طی ماه‌های آتی، چون که به از سرگیری «گردش سرمایه‌های ساختمانی» منجر می‌شود، در نتیجه اثر پیش‌برنده در بازار ساخت‌و‌سازهای جدید خواهد گذاشت و به سرمایه‌گذاری سازنده‌ها در پروژه‌های جدید ساختمانی ختم می‌شود.

سهم نوسازها از معاملات ماهانه خرید مسکن در تهران، در 4 فصل سال 94 به‌صورت خزش تدریجی، رو به افزایش بوده است به طوری که طبق آخرین آمارها، بین 8 تا 9 هزار واحد مسکونی نوساز در هر ماه در پایتخت به فروش می‌رسد. اوایل سال گذشته، حدود 6 هزار واحد نوساز در هر ماه به فروش می‌رسید. آنچه در ماه‌های آتی می‌تواند «عرضه موفق آپارتمان‌های نوساز به بازار فروش ملک» را شتاب ببخشد، اول، سطح قیمتی این نوع واحدها و دوم سقف جدید تسهیلات خرید مسکن است.

برخلاف تصور عمومی که «دستیابی خریداران به واحدهای نوساز را به دلیل قیمت بالای این آپارتمان‌ها در مقایسه با سایر واحدها، غیرممکن می‌داند»، در حال حاضر معاملات نوسازها در تهران صرفا به آپارتمان‌های گران‌قیمت محدود نمی‌شود. این موضوع با استناد به «طبقه‌بندی معاملات خرید مسکن برحسب ارزش ریالی آپارتمان‌های فروش‌رفته»، قابل تحلیل است.

در حال حاضر 35 درصد از قراردادهای قطعی فروش آپارتمان در تهران، به معاملات واحدهای با ارزش 200 تا 400 میلیون تومان، اختصاص دارد. همچنین 66 درصد مبایعه‌نامه‌های صادر شده در بنگاه‌های املاک شهر تهران نیز در خرید و فروش آپارتمان‌های با قیمت قطعی «کمتر از 400 میلیون» خلاصه می‌شود. از طرفی، 61 درصد قراردادهای ماهانه، در اختیار آپارتمان‌های با مساحت 50 تا 100 مترمربع است. به این ترتیب با توجه به تشابه سهم آپارتمان‌های پرفروش در طبقه‌بندی معاملات براساس سه شاخص قیمت، متراژ و عمربنا، مشخص می‌شود: آپارتمان‌های نوساز که در حال حاضر نقش لکوموتیو بازار مسکن را پیدا کرده، هم به لحاظ قیمت قطعی و هم به لحاظ متراژ، مناسب تقاضای مصرفی است.

قیمت قطعی فروش آپارتمان‌های نوساز در شرایط کنونی تقریبا در حول و حوش میانگین قیمت کل بازار و تا حدودی مناسب قدرت خرید متقاضیان قرار دارد. برآوردها از سطح قیمت واحدهای نوساز پرفروش در بازار مسکن تهران حاکی است: این آپارتمان‌ها به‌طور متوسط دارای مساحت 50 مترمربع و میانگین قیمت 6 میلیون تومان به ازای هر مترمربع هستند. این در حالی است که واحدهای نوساز با مساحت بیش از 100 مترمربع و قیمت بالاتر از این سطح، پایین‌ترین سهم فروش را در بازار دارند. با توجه به اینکه در حال حاضر تسهیلات 110 میلیون تومانی بدون سپرده برای خرید مسکن در تهران پرداخت می‌شود، حدود 37 درصد قدرت خرید واحد مسکونی نوساز با میانگین قیمت، از این محل برای خریداران تامین مالی می‌شود.

سهم خرید آپارتمان‌های نوساز از کل معاملات خرید واحدهای مسکونی در بهمن ماه به بالاترین حد معامله این واحدها طی 12 ماه سال 94 رسید. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اگرچه رشد سهم معاملات خرید آپارتمان‌های نوساز طی بهمن‌ماه ناشی از رشد حجمی معاملات خرید و فروش ملک در پایتخت طی یک ماه قبل از آن بود، اما هم اکنون بیش از نیمی از متقاضیان مصرفی واحدهای مسکونی مشتری خرید آپارتمان‌های نوساز هستند.

این واحدهای نوساز همان آپارتمان‌هایی هستند که طی دو سال اخیر به دلیل تشدید رکود در بازار مسکن، بخش قابل توجهی از سرمایه انبوه‌سازان را در خود حبس کرده‌اند. به این ترتیب، سیر صعودی خرید آپارتمان‌های نوساز (صفر تا 5 سال ساخت) در بهمن ماه که 7/56 درصد از کل معاملات خرید مسکن در این ماه و همچنین 8/55 درصد در اسفند ماه سال گذشته در شهر تهران را پوشش داده، سناریوی خروج از رکود در بخش ساخت‌وساز طی ماه‌های آتی را به نفع انبوه‌سازان و سازندگان مسکن تقویت می‌کند.

به این معنا که این سیر صعودی به رغم آنکه ناشی از افزایش حجم کلی معاملات مسکن در شهر تهران است اما سیگنال‌های مثبتی از ورود قریب‌الوقوع به فاز رونق را تایید می‌کند که می‌تواند به معنای استقبال بیشتر از واحدهای نوساز سازندگان و در نتیجه آزاد شدن بخش قابل توجهی از منابع مالی آنان باشد که هم اکنون به دلیل حبس شدن در واحدهای نوساز قابلیت کاربرد در پروژه‌های جدید را ندارد. این در حالی است که پیش از این سازندگان، حبس منابع مالی در آپارتمان‌های نوساز را مهم‌ترین مانع شروع ساخت‌و‌سازهای جدید برای ورود به دوره رونق عنوان می‌کردند.

سازندگان تهرانی که طی ماه‌های اخیر تحت تاثیر علائم پیش رونق در بازار مسکن بخش قابل توجهی از تمایل از دست رفته خود برای سرمایه‌گذاری‌های جدید در بازار ساخت مسکن را بازیافته‌اند و بازگشت آنها به عرصه ساخت وساز خود را در شکل افزایش آمار صدور پروانه ساختمانی و به صفر رسیدن شیب منفی ساخت‌وساز در نیمه سال گذشته نشان داده است، هم اکنون بازگشت کامل خود به حوزه ساخت مسکن را منوط به فروش واحدهای نوساز و آزاد شدن سرمایه‌های حبس شده در این واحدها می‌دانند. از این رو و در شرایطی که شیب منفی ساخت‌وساز، پایان نیمه اول سال گذشته به صفر رسید، افزایش فروش نوسازها در بهمن ماه، می‌تواند به معنای مقدمه بازگشت کامل سازنده‌ها به عرصه ساخت مسکن تعبیر شود.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، رشد حجمی معاملات خرید مسکن طی یکی دو ماه اخیر موجب شده پیش رونق در بازار ملک بیشترین اثر خود را در بازار خرید آپارتمان‌های نوساز داشته باشد. به این معنا که اگر چه به درستی گفته می‌شود قدرت خرید خانوارها برای خرید مسکن مصرفی به‌رغم تخلیه حباب قیمتی مسکن همچنان ناکافی است اما هم اکنون تقاضای مصرفی برای خرید آپارتمان‌های نوساز که به‌طور میانگین حدود 20 تا 30 درصد گران‌تر از آپارتمان‌های چند ساله هستند، نزدیک به 60 درصد از بازار تقاضای مسکن را پوشش داده است. این دو تناقض آشکار میان ضعف قدرت خرید متقاضیان مصرفی و استقبال بیش از 50 درصدی از واحدهای نوساز یک سوال اساسی را ایجاد می‌کند.

اینکه چرا به‌رغم ضعف قدرت خرید متقاضیان مصرفی در بازار معاملات خرید مسکن و میانگین حدود 20 درصدی فاصله قیمت هر مترمربع واحد نوساز با واحدهای چند ساله همچنان معامله نوسازها بیش از نیمی از بازار معاملات خرید مسکن را به خود اختصاص داده است. هر چند آمار معاملات خرید واحدهای مسکونی نوساز طی سال‌های اخیر هم درصد بالایی از حجم معاملات مسکن را در متراژها و مناطق مختلف پایتخت شامل می‌شده اما نکته‌ای که هم اکنون باعث بروز این سوال شده این است که چرا به‌رغم اینکه در حال حاضر قیمت مسکن در کف قرار گرفته و از طرفی ضعف قدرت خرید، مشکلات عمده‌ای را در مسیر متقاضیان مصرفی ایجاد کرده است میل به خرید واحدهای نوساز بیشترین حجم معاملات مسکن را در میان رده سنی صفر تا 5 سال آپارتمان‌های مسکونی موجب شده است.

کارشناسان و مسوولان بازار مسکن در تشریح علت استقبال بیش از نیمی از متقاضیان بازار مصرفی ملک از واحدهای نوساز طی ماه‌های اخیر چند دلیل عمده را مورد توجه قرار می‌دهند که یکی از آنها به خاصیت و ماهیت واحدهای نوساز برمی‌گردد و دیگری به شرایط ساخت‌و‌ساز و کیفیت آن در شهرها. به اعتقاد آنها آنچه در وهله اول موجب شده در شرایط کنونی بیشترین حجم معاملات مسکن به واحدهای نوساز اختصاص یابد به ماهیت این آپارتمان‌ها برمی‌گردد. به این معنا که اساسا واحدهای نوساز واحدهایی هستند که برای عرضه و فروش در بازار مسکن ساخته شده‌اند و همیشه سازندگان مسکن آپارتمان‌های خود را به محض اتمام عملیات ساخت و قبل از اقدام برای دریافت سند رسمی برای فروش به بازار عرضه می‌کنند. این در حالی است که ممکن است آپارتمان‌های چند سال ساخت، سال‌ها به بازار عرضه نشوند و به همین علت است که عموما آمار واحدهای نوساز که برای عرضه به بازار مسکن ساخته شده‌اند حجم بیشتری از معاملات قطعی خرید مسکن را به خود اختصاص می‌دهند.

از سوی دیگر، مسوولان و کارشناسان بازار مسکن آمار بالای صدور پروانه ساختمانی طی سال‌های 91 و 92 را از دیگر عوامل افزایش عرضه واحدهای نوساز و در نتیجه افزایش معامله این آپارتمان‌ها در بازار خرید و فروش مسکن می‌دانند. به اعتقاد آنان در شرایطی که هم اکنون واحدهای نوسازی که طی سال‌های 91 و 92 پروانه ساخت دریافت کرده‌اند طی دو سال گذشته تکمیل و به بازار فروش عرضه شده‌اند، پوشش بیش از 50 درصدی حجم معاملات مسکن با این واحدها صورت گرفته است. کم بودن عمر سازه‌ها در ایران نسبت به سایر کشورها و بروز مشکلات تاسیساتی و... پس از چند سال در آپارتمان‌های مسکونی به دلیل ضعف کیفی‌سازی مسکن از دیگر دلایلی است که مسوولان بازار مسکن در تشریح علل استقبال بیش از 50 درصد متقاضیان بازار مصرفی ملک از آپارتمان‌های نوساز مطرح می‌کنند.

یک کارشناس و تحلیلگر بازار مسکن در این‌باره به «دنیای اقتصاد» گفت: غالبا به دلیل ماهیت ویژه واحدهای نوساز که همواره برای عرضه به بازار فروش ملک ساخته می‌شوند فروش این واحدها بیش از آپارتمان‌های چندین ساله‌ای است که ممکن است تا سال‌ها و حتی دهه‌ها معامله‌ای روی آنها انجام نشود. بهروز ملکی ادامه داد: در واقع از آنجایی که واحدهای نوساز با هدف فروش در بازار مسکن ساخته می‌شوند حجم بیشتری از عرضه ملک در بازار فروش آپارتمان را به خود اختصاص می‌دهند و به همین علت است که می‌بینیم غالبا سهم بیشتری از معاملات خرید مسکن به این گروه از واحدهای مسکونی اختصاص دارد. در واقع عمده واحدهای نوساز به قصد فروش وارد بازار می‌شوند در حالی که واحدهای چند ساله الزامی به معامله و فروش ندارند.

وی حجم بالای ساخت و ساز و صدور پروانه ساختمانی در سال‌های 91 و 92 را از دیگر دلایل احتمالی افزایش سهم فروش نوسازها در بازار معاملات خرید مسکن عنوان کرد وگفت: طبیعتا افزایش حجم ساخت و ساز طی این سال‌ها منجر به افزایش عرضه واحدهای نوساز طی امسال و سال گذشته شده است و همین عامل هم می‌تواند منجر به افزایش سهم نوسازها از فروش واحدهای مسکونی در پایتخت باشد. این کارشناس مسکن در ادامه با تایید تاثیر مثبت افزایش تسهیلات خرید مسکن در نیمه دوم سال گذشته بر رشد حجم فروش نوسازها، تغییر صعودی قدرت خرید متقاضیان را در این اتفاق موثر دانست.

همچنین رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران هم با اشاره به نقش ضعف کیفی ساختمان‌های چند ساله و فرسودگی زودهنگام آپارتمان‌ها پس از چند سال، این موضوع را یکی از مهم‌ترین دلایل استقبال بیش از نیمی از متقاضیان خرید مسکن از آپارتمان‌های تازه‌ساز عنوان کرد.

حسام عقبایی در این‌باره به «دنیای اقتصاد» گفت: پایین بودن عمر مفید آپارتمان‌ها در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی باعث شده اغلب متقاضیان خرید ملک متقاضی واحدهای نوساز شوند چراکه به دلیل ضعف کیفی ‌سازه‌ها آپارتمان‌های چندساله از یک طرف با افت قیمت مواجه شده و از طرف دیگر با مشکلات ناشی از فرسودگی همراه خواهند شد.

وی ادامه داد: معمولا اختلاف قیمت واحدهای نوساز با واحدهای بیش از 10 سال ساخت به‌طور متوسط مترمربعی یک میلیون تومان است با این حال اغلب متقاضیان مصرفی ترجیح می‌دهند حتی اگر قدرت خرید آنها برای خرید یک واحد نوساز با متراژ بالاتر مناسب نیست با کاهش متراژ مورد نظر خود آپارتمان نوساز کم‌مساحت را خریداری کنند. در این میان، آماده نبودن سند انتقال در زمان فروش بخش زیادی از واحدهای نوساز باعث می‌شود بین 15 تا 20 درصد بهای فروش، با تاخیر از خریدار دریافت شود که این خود بر رونق معاملات این واحدها موثر است.