اینترانت ایرانی مسن ، اما مهجور!

شبکه ملی اطلاعات به گفته مسوولان از برنامه‌های اصلی وزارت ارتباطات، سازمان فناوری اطلاعات و شورای عالی فضای مجازی است، با این حال سال 1394 هم نتوانست بستر توفیق در زمینه تحقق و اجرای همه‌جانبه و کامل شبکه ملی اینترنت باشد.

 از سال 1384 و ابتدای راه‌اندازی اینترانت، حدود 1000 میلیارد تومان و امسال نیز بودجه‌ای 2000 میلیارد تومانی برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اختصاص یافته و مسوولان حوزه فناوری اطلاعات و فضای مجازی همواره بر لزوم تحقق این شبکه تاکید می‌کنند، با این وجود در دولت جدید انتقاداتی به تاخیرهای پیش‌آمده در مسیر اجرای این پروژه وارد شده است.

شبکه ملی اطلاعات معروف به اینترانت ملی ایران توسط شورای عالی فضای مجازی، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (IP) به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ تعریف شده است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.

محمود واعظی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - در صحبت‌های خود می‌گوید 10 سال است موضوع شبکه ملی اطلاعات در کشور مطرح است اما دولت یازدهم از ابتدا تصمیم گرفت در برنامه پنجم توسعه این موضوع را اجرایی کند، بنابراین این طرح را در اولویت کار خود قرار داد.

در همین راستا در آبان‌ماه سال گذشته، سازمان فناوری اطلاعات به ریاست نصرالله جهانگرد اعلام کرد کار طراحی شبکه ملی اطلاعات به پایان رسیده و برای ایجاد محتوا در این شبکه با شرکت‌های اپراتوری توافقاتی صورت گرفته است.

جهانگرد به عنوان معاون وزیر ارتباطات همچنین اوایل تیر ماه مهم‌ترین مساله کشور و دولت در حوزه ارتباطات را ایجاد یک شبکه ارتباطی دانست که مدیریت و اختیار کامل تراکنش‌های آن در چرخه مدیریت ایران باشد و عنوان کرده بود ما موفق شده‌ایم در تعاملات بین‌المللی اولین مرکز آدرس‌های جهانی اینترنت را به ایران آورده و نصب کنیم و اکنون شاهدیم دیتای کشور که زمانی 90 درصد آن در آغاز دولت خارجی بود، تا حدود 40 درصد به داخل کشور برمی‌گردد.

وی همچنین با توجه سرمایه‌گذاری‌ها برای تامین زیرساخت‌های لازم، نسبت به نیل به اهداف تا پایان سال ابراز امیدواری کرده و در پاسخ به این سوال که آیا طبق وعده‌های داده‌شده تا پایان امسال دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در شهرهای بزرگ عملیاتی خواهد شد، اظهار کرده بود: بخش اصلی کار دسترسی مردم به شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال انجام می‌شود، اما برای تغییر تکنولوژی مبتنی بر صوت به دیتا، کل معماری داده تغییر می‌کند و این تغییر با یک شب و یک سال به نتیجه نمی‌سد بلکه به تدریج تکمیل می‌شود.

البته جهانگرد بر این باور است که همین حالا هم دسترسی به شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و اینکه در هر نقطه از کشور این امکان وجود دارد که شما مثلا یک بلیت را از طریق کارت بانکی خود خریداری کنید که در واقع با این شیوه دو سازمان بزرگ کشور (بانک و راه‌آهن) به شما خدمات ارائه می‌کنند نشانه وجود این شبکه است، اما ظرفیت این خدمات هنوز به حد نیاز نرسیده و باید در این زمینه ظرفیت‌ها ارتقا پیدا کند.

از سوس دیگر محمد سلیمانی - وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات - معتقد است ضمن اینکه کاهش هزینه کاربران از ویژگی‌های برجسته شبکه ملی اطلاعات است، باید در قالب این شبکه محدودیت سرعت دسترسی به اطلاعات و محدودیت پهنای باند حل شود.

کاهش هزینه اینترنت برای کاربران در صورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات از این روست که در کنار باقی ماندن ارائه اینترنت جهانی مطابق روال سابق، سایت‌های داخل کشور با تولید محتوای داخلی، با سرعت بالاتر و قیمت ارزان‌تر ارائه می‌شوند.

همچنین اعتقاد سلیمانی بر این است که یکی از دلایل اصلی افت سرعت اینترنت در کشور، فیلترینگ غیرهوشمند است و می‌گوید: هر مسوولی که بگوید فیلترینگ نیاز نیست، دروغ گفته است و کار سیاسی می‌کند. مگر کسی می‌تواند اینترنت را بخواهد اما برای امنیت کشور و جامعه فکری نکند. به جای این قبیل سخنان باید سرعت،‌ پهنای باند، اینترنت، فیلترینگ و امنیت را به طور همزمان دنبال کرد.

البته محمود واعظی در صحبت‌های اخیر خود اعلام کرد با آغاز فاز سوم فیلتربنگ هوشمند، در ورودی کشور فیلترینگی صورت نمی‌گیرد و با طراحی‌های انجام شده این فیلترینگ تحت نظر دانشگاه‌ها، شرکت‌های FCP و ارائه‌کنندگان اینترنت انجام می‌شود و دست شرکت‌ها برای تعامل با مشتریان باز شده و باعث بالا رفتن سرعت اینترنت نیز خواهد شد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین اواخر تابستان با ارائه‌ی توضیحاتی درباره آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات نسبت به آماده‌سازی زیرساخت‌های این شبکه با توجه به تولید محتوا تا پایان سال جاری ابراز امیدواری کرد.

جهانگرد نیز در آذرماه با بیان اینکه گزارش‌های کتبی درباره شبکه ملی اطلاعات به زودی اعلام می‌شود، اظهار کرد شبکه ملی اطلاعات دارای روندی تکاملی است و اکنون در فاز اول که مربوط به دسترسی به این شبکه می‌شود تمهیداتی اندیشیده شده تا مردم در نقاط مختلف به اینترنت دسترسی داشته باشند، اما در گام‌های بعدی موضوعاتی مانند ظرفیت دسترسی، سرعت، امنیت، قیمت و مواردی از این دست مورد توجه قرار خواهد گرفت و تا اواسط سال آینده در خصوص شبکه ملی اطلاعات به شرایط مطلوب نزدیک می‌شویم.

همچنین ابوالحسن فیروزآبادی - دبیر شورای عالی فضای مجازی - شبکه ملی اطلاعات را مهم‌ترین مصوبه شورای عالی فضای مجازی و تولید محتوا را از موضوعات مهم این شبکه می‌داند و معتقد است در دنیا هیچ شرکتی وجود ندارد که برای یک کشور شبکه ملی طراحی کند، بنابراین این کار باید با تمام پتانسیل‌های موجود انجام شود و همه ذی‌نفعان فضای مجازی باید در آن فعال باشند.

در ادامه کشمکش‌ها و اظهارات متفاوت درباره راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، زمان راه‌اندازی کامل آن، طراحی مسائل فنی مورد نیاز و اهمیت تولید محتوای علمی متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی، در کمتر از بیست روز مانده تا پایان سال 94، واعظی در نهایت در آخرین اظهارات خود، رونمایی از این شبکه را به سال آینده محول کرد.

بنابراین پس از گذشت 10 سال از مطرح شدن موضوع شبکه ملی اطلاعات به گفته واعظی و وارد شدن آن به سال یازدهم، راه‌اندازی این شبکه تا پایان برنامه پنجم توسعه (که پیش از تمدید آن توسط مجلس با پایان سال 94 به اتمام می‌رسید) که برای مدت‌ها از وعده‌های وزارت ارتباطات و سازمان‌های وابسته بود، امسال تکمیل نشده و با فرارسیدن سال جدید، باید انتظار به سرانجام رسیدن آن را داشت، انتظاری که با تاکید مسوولان بر لزوم تولید محتوا برای اجرایی شدن صحیح شبکه ملی اطلاعات، شاید سن و سال این شبکه را بیشتر کند./ایسنا