وقتی مافیا به زباله می رسد

 روزنامه آرمان در صفحه گزارش اجتماعی آورد: اگر سطل های زباله این شهر را زبان سخن بود آنگاه صفحات نشریات هم برای بیان دردهای این شهر کم می آمدند. بی در و پیکری این سطل های زباله درب و داغان چیزی نیست که بتوان ساده از آن چشم پوشید.

 گربه هایی که سینه چاک کرده اند و چنان مانوری دور و بر سطل زباله می دهند که ممکن است جای اینکه تو آنها را بترسانی آنها تو را بترسانند، اینها تنها صورتی از ماجرایی هستند که با بیرون پریدن زباله گردها از درون سطل های زباله تکمیل می شود، و این چنین است که کار شهر ما به جایی رسیده می رسد که سطل های زباله مان هم حال خوشی ندارند.

هشدار نانوشته ای در ذهن شهروندان این شهر وجود دارد که هنگام رد شدن از کنار سطل های زباله آنها را محتاط می کند. در این شهر چه خبر است که سطل های زباله اش تا این حد نفرت انگیز هستند؟ به احتمال زیاد سطل زباله های بی در و پیکری که حجم آشغال بیرون از سطل بیشتر از آشغال درون سطل است شما را هم کلافه کرده است. کمتر سطل زباله ای را در این شهر می توان یافت که چندتایی گربه اطرافش رژه نروند و اگر سطلی را هم یافتیم که خبری از گربه ها نبود به احتمال زیاد تا چند ثانیه دیگر زباله گردی از درون سطل زباله بیرون خواهد آمد. 

این وضعیت اسفبار تنها وضعیت امروز تهران نیست، وضعیت دیروز تهران هم همین بود و با این روند وضعیت فردای تهران هم همین است. به طور متوسط هر شهرنشین روزانه نیم کیلوگرم زباله تولید می کند که در ایران این رقم برای هر شهرنشین به حدود 658 گرم در روز می رسد و اگر رقم سالانه آن را به دست آوریم هر ایرانی سالانه 240 کیلوگرم زباله تولید می کند. در صورتی که روش درستی برای بازیافت زباله وجود داشته باشد می توان از زباله های کشور به خوبی استفاده کرد ولی این منوط به همت شهرداری و همکاری شهروندان است.

**زباله ها برای مافیا درآمدزایی دارند

چند هفته قبل، قائم مقام سازمان پسماند شهرداری تهران گفت: «تهرانی ها روزانه یک میلیارد تومان زباله قابل بازیافت دور می ریزند.» رضا عبدلی افزود: «از هفت هزار و 500 تن زباله تولید روزانه تهرانی ها، 30 درصد آن قابل تفکیک از مبدا است.» در همین راستا چندی پیش، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفت: سالانه 450 میلیارد تومان برای جمع آوری زباله و رفت و روب شهر تهران هزینه می شود. رحمت ا... حافظی درباره میزان درآمدزایی شهر تهران از بابت بازیافت زباله ها شهری بیان کرد: «شهر تهران هیچ گونه درآمدزایی از طریق بازیافت زباله نداشته است و فقط 100 میلیارد تومان برای بازیافت زباله از پیمانکاران دریافت کرده اگر چه میزان درآمدزایی از این طریق بسیار زیاد است.» او افزود: «بخشی زیادی از درآمد زباله ها نصیب مافیای زباله و زباله گردها می شود که سود اصلی را آنها به دست می آورند و بخش نامرغوب زباله ها توسط شهرداری جمع آوری می شود.»

**درآمد زباله گردی افت کرده است

ساعت از هشت شب گذشته و تاریکی شهر را فراگرفته است. خیابان های مرکزی شهر هم که بیشتر وجه اداری شهر را به دوش می کشند در این ساعت خلوت تر از سایر نقاط هستند و همین راه را برای جولان زباله گردها باز می کند. چند دقیقه ای نزدیکی سطل ایستاده ام و تا هنگامی که صدایش نزدم متوجه حضور من نشد. در یک دستش گونی زرد رنگی بود و تا نیمه در سطل زباله رفته بود، کلاهی که بر سر گذاشته بود صورتش را پوشانده بود و تا سرش را بلند نکرد نفهمیدم که پیرمرد است. نامش محمود است و این چندمین باری است که در اطراف سطل های زباله این حوالی می بینمش. او به «آرمان» از سختی های زباله گردی می گوید: «من حدود دو سال است که شغل زباله گردی را دارم و بیشتر هم دنبال ظروف آلومینیومی هستم. زباله گردی منطقه بندی ندارد و هر کس هر کجا دلش خواست می تواند دنبال زباله باشد.» او از تأثیر زباله گردی بر زندگی شخصی اش می گوید: «همسرم از این شغل من ناراضی است و می گوید که شغل کثیفی است و مریض می شویم. 

وقتی به اعتراض هایش توجه نکردم خانه را ترک کرد و شش ماهی است که در خانه پدرش زندگی می کند.» زباله گرد شوش نشین شهر سرد ما، اگر تا یک ماه دیگر این شغل را ترک نکند همسرش از او طلاق خواهد گرفت: «پیدا کردن شغل دیگری برای آدمی به سن و سال من کار راحتی نیست ولی همسرم این را قبول نمی کند. همین شغل هم چند ماهی است که بازارش کساد است و روزانه به طور متوسط حدود سه هزار تومان درآمد دارم.»

**هزار و یک خطر زباله گردی کودکان

در حال طی کردن مسیر همیشگی هستم و این بار که موضوع گزارشم زباله است بیش از هر زمان دیگری زباله های کف خیابان توجهم را جلب می کنند. بارها دیده ام که ساکنان این حوالی به خودشان زحمت نداده اند که کیسه زباله را درون سطل بیندازند و زباله را کنار سطل رها کرده اند همین راه را برای زباله گردها و گربه ها باز کرده است. وقتی پرش یهویی اش از درون سطل می ترساندم، از من معذرت خواهی می کند. دوست ندارد نامش را در گزارش بنویسم و هر چند که خودش می گوید 13 سال سن دارد ولی از اندام کوچکش می توان فهمید سنش کمتر است. مادرش گفته که با خبرنگارها حرف نزند و اگر مادرش بداند که با من حرف زده است تنبیهش می کند. او به «آرمان» می گوید: «بچه که بودم پدرم را از دست دادم و الان چند سالی است که مادرم به دلیل مریضی دیگر نمی تواند کار کند و به خاطر همین من و خواهرم کار می کنیم. تا قبل از این با خواهرم فال می فروختیم ولی زباله گردی درآمدش بهتر است به خاطر همین چند ماهی است زباله گرد شده ام ولی این شغل هم برای ما راحت نیست زیرا زباله گردهایی که سنشان بیشتر است ما را اذیت می کنند و نمی گذارند کارمان را انجام دهیم، همین چند وقت پیش یکی از زباله گردهای معتاد کتکم زد و زباله هایم را دزدید. این منطقه امنیتش بیشتر است به خاطر همین اینجا آمده ام.» گونی زباله خیلی بزرگ تر از قیافه این کودک است که فرصتی برای کودکی کردن ندارد. دستکش دستش نیست و معلوم نیست که زباله گردی چه بر سرش خواهد آورد. زباله گردی کودکان درون سطل های زباله، یکی از زشت ترین صورت های این مساله است که باعث می شود صدمات جبران ناپذیری به جسم و روان این کودکان وارد شود. 

با همه این احوالات به نظر می رسد که اخبار خوشی برای زباله گردها در راه نیستند زیرا دو ماه قبل، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران گفت: در راستای اجرای طرح تفکیک پسماند از مبدأ کتفی ها و زباله گردها نیز از سطح شهر جمع آوری شده و به مرور زمان حذف می شوند. حسین جعفری با بیان اینکه کتفی ها و زباله گردها یا حتی افراد معتاد بعضی از کیسه های داخل مخازن را پاره می کنند، گفت: اگر من به عنوان شهروند زباله خود را ساعت 9 شب در مخازن قرار دهم، به دلیل مراجعه کارگران خدمات شهری بعد از آن جهت تخلیه مخازن، دیگری فرصتی به این افراد داده نمی شود تا کیسه های زباله را پاره کنند.

**زباله دزدی غیرقانونی است

یک کارشناس محیط زیست مساله زباله را یک مساله جهانی می داند و به «آرمان» می گوید: عملکرد شهرداری در حوزه زباله در شهر تهران به حدی خوب بوده است که مورد تقلید دیگر شهرها قرار گرفته است. اسماعیل کهرم شهر تهران را یکی از تمیزترین و پاک ترین شهرهای دنیا معرفی می کند و ادامه می دهد: برای درک این مساله که شهر تهران تا چه حد پاک است باید وضعیت آن را با کشورهای دیگر و به ویژه کشورهای همسایه مقایسه کرد، آنگاه خواهیم دید تهران یکی از پاک ترین شهرهای دنیاست. او در ادامه به 16 هزار رفتگری اشاره می کند که زباله را در شب جمع آوری می کنند و می افزاید: زباله ها بعد از جمع آوری به کهریزک برده می شوند و در آنجا شهرداری زباله ها را به چند شرکت اجاره می دهد. 

این شرکت ها افرادی را مامور می کنند تا زباله های به درد بخوری مانند شیشه، فلز، طلا، ظروف پلاستیکی و کاغذ را از میان زباله های دیگر پیدا کنند و این یک زباله گردی رسمی است. کهرم در ادامه به زباله گردی غیررسمی که نوعی زباله دزدی اشاره می کند و می گوید: برخی افراد وجود دارند که شب ها با کلاه مخصوص و چراغ قوه به درون سطل زباله می پرند و مواد بازیافتی را از زباله ها جدا می کنند و کارشان دزدی زباله است و باعث کساد کار زباله گردهای رسمی می شوند. او کار این افراد را حرام، غیرقانونی و دزدی می نامد و می افزاید: این افراد با پریدن درون سطل زباله و پاره کردن کیسه های زباله باعث می شوند بخشی از زباله ها به بیرون از سطل بریزند و گربه های هم به راحتی بتوانند زباله ها را در بیرون از سطل پخش کنند.