باید و نبایدهای صادرات نرم‌افزار ایران

رضا کرمی - نایب رئیس سابق سازمان نظام رایانه‌ای استان تهران - در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: نکته دیگر به آمادگی شرکت‌های داخلی برمی‌گردد که فارغ از استثنائات، عموما از نظر فرهنگ کاری و استانداردهای کیفی آمادگی تجارت با خارج از کشور را ندارند، البته شاید در این چند سال به آنها اجازه داده نشده که با محیط بین‌المللی ارتباط داشته باشند، قواعد کسب و کار را یاد بگیرند و بتوانند در این فضا تجارت کنند. این بحث در مورد نرم‌افزار بیشتر صادق است و در بخش‌هایی مثل سخت‌افزار یا مخابرات شرایط متفاوت است.

این عضو سازمان نظام رایانه‌ای استان تهران با اشاره به تاثیرات رفع تحریم‌ها در بلندمدت و قابلیت‌های کشور در صنعت نرم‌افزار، اظهار کرد: این موضوع به عوامل زیادی بستگی دارد، مثلا سیاست‌هایی که ممکن است در سطح ملی برای توسعه این صنعت اتخاذ شود.

وی در پاسخ به اینکه آیا ایران قابلیت حضور در بازار جهانی را دارد گفت: پتانسیل یعنی قابلیت بالقوه در همه کشورها وجود دارد و در کشور ما نیز به دلیل تعداد زیاد دانشگاه‌ها، افراد تحصیل‌کرده و جمعیتی که در شرکت‌های نرم‌افزاری حضور دارند هست، اما این قابلیت برای اینکه به فعل تبدیل شود نیاز به تقویت شرکت‌ها دارد و اینکه ارتباط فضای کسب و کار ما با فضای بین‌المللی بیشتر شود.

او گفت با ایجاد محدودیت‌ها برای صنعت نرم‌افزار، پایین بودن کیفیت و رقابت ادامه دارد، اما اگر حضور و رقابت شرکت‌های خارجی در یک محیط شفاف و عادلانه فراهم شود، موجب بهبود سطح کیفی نرم‌افزار ما خواهد شد.

کرمی همچنین خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم محیطی ایجاد کنیم که شرکت‌های نوپا در ارتباط با شرکت‌های بزرگتر قرار بگیرند، می‌توان انتظار داشت به ارتقای صنعت نرم‌افزار ایران کمک کنند، در غیر این صورت اگر به صورت جزیره جدا عمل کنند و ارتباطی با شرکت‌های بزرگ نداشته باشند نمی‌توانند تامین سرمایه کنند و یا به مرحله تجاری برسند و تعداد زیادی از آنها از بین خواهند رفت.

با تاکید بر مخرب بودن فضای بسته برای رقابت، توضیح داد: در وضعیت فعلی، ما علی‌رغم پیشینه زیادی که در صنعت نرم‌افزار داریم یعنی جزو کشورهای باسابقه در این صنعت هستیم، شرکت‌هایی نداریم که در مقیاس بین‌المللی در سطح کیفی بالا فعالیت کنند و علتش ایزوله بودن و رقابت کردن در یک محیط محدود بسته داخلی در سطح ملی است.

نایب رئیس سابق سازمان نظام رایانه‌ای استان تهران خاطرنشان کرد: طبیعتا اگر ما همچنان به ایجاد محدودیت‌ها ادامه دهیم، ممکن است این پایین بودن کیفیت و رقابت همچنان ادامه پیدا کند، اما در شرایطی که حضور شرکت‌های خارجی در یک محیط شفاف و عادلانه فراهم شود و اینها بتوانند رقابت شفافی داشته باشند، به کیفیت محصولات نرم‌افزاری و سطح کیفی نرم‌افزار ما کمک خواهد کرد.

وی با بیان اینکه گاهی منافع و تهدیدهای یک صنعت خاص مثل شرکت‌های نرم‌افزاری لزوما در جهت منافع و تهدیدهای ملی نیست، افزود: برای مثال ما برای اینکه صنعت خودرو سرپا بماند، مرتب تسهیلات مالی داده شده و عوارض سنگین برای ورود خودروهای خارجی وضع کردیم که باعث افت کیفیت محصولات داخلی شد و از نظر ملی به نفع نبود اما به نفع آن صنعت بود. این اتفاق اگر ما به فکر حمایت تعرفه‌ای باشیم یا بخواهیم ممنوعیت ایجاد کنیم در صنعت نرم‌افزار هم می‌تواند بیفتد.

کرمی با بیان اینکه هنوز برای پیش‌بینی تحولاتی که ممکن است بر اثر برجام اتفاق بیفتد زود است، افزود: اما به طور تقریبی می‌توان پیش‌بینی کرد عمدتا به دلیل برداشته شدن تحریم‌های بانکی و بهبود وجهه کشور در فضای بین‌المللی، تبادلات با کشورهای دیگر و شرکت‌های بین‌المللی مقداری ساده‌تر می‌شود.

این عضو سازمان نظام رایانه‌ای استان تهران در ادامه بیان کرد: شرکت‌هایی که قبلا با شرکت‌های خارجی ارتباطاتی داشتند یا برنامه دارند که ارتباطاتی برقرار کنند، ممکن است از این فضا استفاده کرده و موانعی که برایشان ایجاد شده بود را برطرف و بتوانند برنامه‌های خود را محقق کنند، اما شرکت‌هایی که برنامه‌ای چه از جهت صادرات نرم افزار چه واردات ندارند، بعید است تغییری در وضعیتشان ایجاد شود.

وی با اشاره به تاثیرات غیرمستقیم برجام اظهار کرد: مشتری صنعت نرم‌افزار و IT ما عمدتا صنایع داخلی هستند که بسیاری از آنها در چند سال گذشته به دلایل مختلف که عمده آن تحریم‌ها بود، دچار رکود شده بودند، حالا اگر رکود برطرف شود و ارتباطات شرکت‌های خارجی در خودروسازی، صنعت نفت و صنایع وابسته برقرار و این صنایع از رکود خارج شوند، تقاضای بیشتری برای محصولات و خدمات IT ایجاد می‌شود و این اثر غیرمستقیم بیشتر خود را نشان می‌دهد.