تسریع در ارائه آمارهای اقتصادی

 روزنامه دنیای اقتصاد در شماره یکشنبه دوم اسفند در یادداشتی به قلم تیمور رحمانی دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در ستون باشگاه اقتصاددانان آورد: در دنیای کنونی اهمیت آمار و داده ها در کل و داده های اقتصادی به طور اخص بر کسی پوشیده نیست.

این یادداشت می افزاید: ممکن است در مجموع چهار گروه به داده های اقتصاد کلان نیاز پیدا کنند که شامل سیاست گذاران پولی و مالی کشور برای تصمیم گیری و تصحیح مسیر سیاست های اتخاذشده، تحلیلگران دانشگاهی و محققان برای تحلیل وضعیت اقتصاد کلان و ارائه طریق به سیاست گذاران و نقد سیاست های موجود در راستای تصحیح آن، فعالان اقتصادی در تولید کالاها و خدمات و همچنین بازارهای دارایی برای اتخاذ تصمیم های صحیح اقتصادی و بازنگری در تصمیمات خود و بالاخره عامه مردم برای مطلع شدن از چگونگی تحول وضعیت زندگی و رفاهی آنان است.

در میان این چهار گروه شاید تنها گروه آخر است که نگاه حرفه ای به داده های اقتصاد کلان ندارد و ممکن است دیر مطلع شدن از وضعیت اقتصاد کلان به زبان داده ها و آمار برای آنها خیلی حائز اهمیت نباشد. هر سه گروه باقی مانده به شدت نیازمند داشتن درک و تصویر قابل قبول از وضعیت اقتصاد کلان به زبان آمار دارند و دیر مطلع شدن آنها از وضعیت اقتصاد کلان در مجموع برای رفاه اجتماعی زیانبار است. در واقع، دسترسی سریع به داده های اقتصاد کلان می تواند به تعدیل و تصحیح تصمیمات اشتباه سیاست گذاران و عاملان اقتصادی کمک کند و به همین دلیل از اتلاف منابع و زیان اجتماعی بکاهد.خوشبختانه کشور ما در زمینه بسیاری از متغیرهای اقتصاد کلان هم دارای سابقه قابل قبول و هم دارای تشکیلات منسجم برای جمع آوری، پردازش و انتشار آمار و اطلاعات است. 

با این حال، نسبت به جایگاهی که کشور ما در اقتصاد جهانی دارد و با توجه به اینکه کشور ما از نظر آموزش ابتدایی، متوسطه و عالی در مقایسه با بسیاری از کشورهای در حال توسعه در وضعیت قابل قبولی به سر می برد، هنوز زمینه بهبود را داشته و انتظاراتی فراتر از وضع موجود از آن می رود. در کنار تلاش برای بهبود وضعیت آمارهای اقتصاد کلان، انتشار آنها در سریع ترین زمان ممکن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که به آن اشاره شد. در دوره های مختلف و به ویژه در شرایطی که اقتصاد کشور دچار مشکلاتی شده کم و بیش این موضوع مطرح شده است که سیاست مداران تعمدا به دستکاری آمار و تاخیر در انتشار آمار متوسل می شوند و این موضوع در مورد دولت های مختلف مطرح بوده است.

به نظر نویسنده، در مجموع دستگاه آماری کشور در زمینه متغیرهای اقتصاد کلان شامل بانک مرکزی و مرکز آمار ایران کار خود را همواره به صورت حرفه ای انجام داده اند و تلاش آنها قابل تحسین است و دستکاری در آمارهای اقتصاد کلان در ایران موضوعیت ندارد، همان طور که دولت آقای رفسنجانی تورم 49 درصدی را و دولت آقای احمدی نژاد افزایش تورم در دوره 1384 تا1387 را پنهان نکردند؛ بنابراین با قبول امکان بهبود در دقت آمارهای اقتصاد کلان بایدتا حد امکان این آمار را به سرعت منتشر کرد. چنانچه در مواردی امنیت ملی ایجاب کند، ممکن است مصلحت در آن باشد که برخی آمارهای اقتصاد کلان با تاخیر منتشر شوند که به نظر نمی رسد مساله حادی از این نظر برای انتشار آمارهای اقتصاد کلان وجود داشته باشد و نیاز به گنجاندن ملاحظات امنیت ملی در انتشار داده های اقتصاد کلان باشد.

غیر از آن موارد، همواره ارجح است که آمارهای اقتصاد کلان در سریع ترین زمان ممکن منتشر شوند تا کمکی به سیاست گذاران، تحلیلگران و عاملان اقتصادی برای در مسیر بهتر قرار دادن اقتصاد باشد. از این نظر، شاید بهتر باشد سیاست گذاران اقتصادی با انتشار سریع آمار به تشریح درجه دستیابی یا عدم دستیابی به اهداف از قبل تعیین شده برای مردم، تحلیلگران و عاملان اقتصادی بپردازند و به این ترتیب اعتماد آنها را جلب کرده و استحکام دستگاه سیاست گذاری و پاسخگویی آن را نیز یادآور شده باشند. به نظر می رسد در مجموع نتیجه چنین روشی برای جامعه و حتی سیاست گذاران سودمندتر باشد.