کیسه دوزی قاچاقچیان برای عید

با شروع زمستان و از همان نخستین روز های دی تب و تاب بازار برای خرید های نوروزی آغاز می شود. به نظر می رسد سال 94 بازار خرید عید روز های متفاوت تری نسبت به سال های پیش پشت سر گذارد، زیرا امسال به دلیل گشایش های بین المللی مردم پیش بینی مشخصی از آینده بازار ندارند و به دلیل ترس از گرانی، زودتر از سال های گذشته به بازار ها شتافته اند. 

اما گذشته از استقبال زود هنگام مردم از بازار عید، قاچاقچیان خشکبار، پوشاک، میوه جات و... نیز خیلی زود فعال و دست به کار شده اند. اینها قاچاقچیان فصلی هستند که نه فقط برای مایحتاج ایام عید، بلکه در هر فصل با توجه به نیاز ها و احتیاجات آن ایام از طرق غیرقانونی و زیرزمینی کالا و محصولاتی مقتضی را وارد کشور می کنند. قاچاقچیان فصلی همانطور که ماه های پایانی سال را فرصت مناسبی برای قاچاق آجیل و میوه می یابند، ششمین ماه سال را بهترین زمان برای قاچاق لوازم التحریر می دانند و ماه های دیگر هم درخور همان بازه زمانی اقلام قاچاق را روانه بازار می کنند. 

در هر فصل سال بنابر اقلیم یا مناسبات خاص بازار یک سری از کالا ها و محصولات رونق می یابد و میزان تقاضا در این بازار ها افزایش پیدا می کند. در همین حال افرادی از موقعیت سواستفاده کرده و به واردات اجناس ارزان از راه های غیرقانونی دست می زنند و محصولات قاچاق را وارد بازار می کنند. این اتفاق صرفا مربوط به روز های خاصی از سال نمی شود، بلکه قاچاقچیان فصلی همواره بازار خود را دارند و در هر بازه زمانی با توجه به شرایط بازار و میزان تقاضا، کالای قاچاقی خود را تغییر می دهند. 

به عنوان مثال قبل از شروع سال تحصیلی و در شهریور ماه موقعیت بازار را برای فروش لوازم التحریر مناسب می دانند و در حوزه قاچاق لوازم التحریر فعالیت می کنند یا از اواسط دی ماه باتوجه به نزدیک شدن عید نوروز، به بازار خشکبار و پوشاک نفوذ می کنند و با ورود به این بازار ها عرصه را برای تولیدکنندگان داخلی تنگ می کنند. این موضوع نه تنها تنظیم قیمت ها را در پی ندارد، بلکه نابودی تولید ملی و ضربه به قدرت خرید مصرف کننده نهایی را نیز به دنبال دارد. اما مساله اساسی مربوط به نظارت ورود اجناس قاچاق به کشور است که به نظر می رسد مسئولان در این زمینه کوتاهی می کنند. گواه این سخن گسترش هر ساله قاچاقچیان فصلی است. حتی زمانی که بسیاری از کارشناسان و رسانه ها رواج قاچاق فصلی را هشدار می دهند، مسئولان این موضوع را نادیده می گیرند و در صورت برخورد هم چندان سختگیرانه عمل نمی کنند. اما مساله تامل برانگیر و تاسف بار این است که در برخی گزارش ها مشاهده می شود حتی گاهی این قاچاقچیان با نفوذ در برخی دستگاه ها بدون هیچ ریسکی به قاچاق کالا می پردازند.

اگرچه دولت یازدهم در این چند سال سعی بر این دارد تا با تامین مرکبات مورد نیاز مصرف کنندگان، مشکل وکمبودی برای مصرف کنندگان در ایام نوروز به وجود نیاید و کشور به حدی از تولید مرکبات رسیده که حتی واردات مرکبات از مبادی رسمی مممنوع است، اما همچنان شاهد ورود مرکبات از مبادی غیرقانونی به کشور هستیم. در حالی این مرکبات وارد کشور می شود که به گفته معاون وزیر کشاورزی برای بازار شب عید هیچ نگرانی وجود ندارد و پیش بینی می شود 30 هزار تن مرکبات خریداری و ذخیره سازی شود. اما در شرایط نامساعد کنترلی و نظارتی، فرصت طلبانی که تجارت خود را بر پایه واردات زیرزمینی و قاچاق بنا کرده اند، به دلیل به حاشیه رفتن واردکنندگان قانونی، بیشترین بهره برداری را از نابه سامانی بازار دارند. 

هر چند ذات واردات قاچاق و پنهانی، اندازه گیری مستقیم آن را با مشکل رو به رو می سازد و معمولا بیشتر روش های اندازه گیری میزان کالاهای قاچاق، روش های تخمین غیرمستقیم اینگونه فعالیت ها است، اما واقعیت این است که وقتی فعالیت رسمی به ویژه در شرایط رکود با هزینه بسیار بالا و دست اندازهای مستمر روبه رو می شود، بسترهای فعالیت اقتصاد غیررسمی گسترش می یابد. آنچه امروز به طور مستقیم در بازار و از گزارش های کمیسیون های مختلف مجمع واردات مشاهده می شود، ضعیف شدن واردکنندگان قانونی و شناسنامه دار و در مقابل توانمند شدن افرادی است که بدون هیچگونه محدودیتی و بدون رعایت ضوابط و استانداردهای لازم و بدون ارائه خدمات پس از فروش و ضمانتنامه های معتبر، اقدام به واردات غیرقانونی کالاهای مورد نیاز مردم می کنند و علاوه بر اینکه حقوق گمرکی و سایر حقوق دولت را پرداخت نمی کنند، مصرف کنندگان را نیز با مخاطرات جدی مواجه می سازند.

یک تجارت چه به صورت قانونی و چه به شکل غیرقانونی براساس یک معماری منطقی تشکیل می شود و در قالب پردازش تحلیلی لحظه به لحظه رویدادهای داخلی و خارجی جریان پیدا می کند. مسلما فرصت طلبانی که تجارت خود را بر پایه واردات زیرزمینی و قاچاق بنا کرده اند، به دلیل به حاشیه رفتن واردکنندگان قانونی، بیشترین بهره برداری را از نابه سامانی بازار گرفتار در رکود دارند. این هشداری است که به ویژه در زمانی که در حال نزدیک شدن به ایام خرید پایان سال هستیم به مسئولان داده می شود و باید به شکل جدی مورد اهتمام دولت قرار گیرد. هر ساله تامین کنندگان کالای قاچاق برای خرید شب عید مردم کیسه دوزی می کنند و به همین جهت تلاش واردکنندگان رسمی کشور برای تامین کالای شب عید دوچندان می شود اما نشانگر های اقتصادی حاکی از آن است که در شرایط فعلی که اقتصاد در رکود به سر می برد، تدارک قاچاقچیان هم مضاعف شده است و به همین جهت دولتمردان باید فازهای جدیدی از تسهیل تجارت را عملیاتی کنند که خوشبختانه با اجرایی شدن برجام و سفر های اخیر رئیس جمهور امید می رود در آینده ای نزدیک بازرگانان کشور به آسانی فعالیت تجاری انجام دهند. همچنین با قوانین جدید گمرکی و الکترونیکی شدن اطلاعات گمرکی به نظر می رسد فعالیت های غیرقانونی گمرکی کمتر شکل گیرد.

با این حال حدود دو هفته پیش فرمانده انتظامی نقده از توقیف محموله قاچاق سه تنی گردو و مغز بادام چینی به ارزش یک میلیارد ریال در این شهرستان خبر داد، به طوری که ماموران انتظامی این شهرستان در بازرسی از دو دستگاه خودرو، مقدار سه تن گردو و مغز بادام چینی کشف کردند و در این زمینه چهار نفر متهم نیز دستگیر شدند. طبق گزارش کارشناسان ارزش محموله بادام و گردو کشف شده مبلغ یک میلیارد ریال عنوان شده است. سودآوری بالای قاچاق کالا، بیکاری و عدم وجود شغل پایدار از جمله مهم ترین عوامل مهم در گرایش برخی افراد به سوی قاچاق کالا محسوب می شود. لازم است دولت و مسئولان دولتی در زمینه ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان راهکارهای اساسی را در پیش گیرند. به گفته ماموران انتظامی، گردو و بادام هندی از جمله محصولات کشاورزی هستند که به صورت قاچاق وارد کشور می‎شود و میزان گردویی که از طریق قاچاق وارد کشور می شود، دو برابر تولید داخلی است. استان های مرزی همچون آذربایجان غربی از مهم ترین استان هایی است که محور قاچاق کالا قرار گرفته و اگرچه بسیاری از محموله های قاچاق در استان کشف می شود اما اقدامات پیشگیرانه موثری در این راستا انجام نمی شود. به هرحال دولت و مسئولان باید توجه داشته باشند تا زمانی که کنترل و نظارت خود را به حد لازم نرسانند، شاهد این اتفاقات هستیم. 

عدم نظارت و کنترل کافی در حوزه قاچاق کالا، باعث شده است قاچاقچیان فصلی بدون هیچ واهمه و نگرانی بازار های کشور را مصادره کنند و اقتصاد کشور را با اخلال مواجه سازند. رواج قاچاق علاوه بر اینکه تولیدکنندگان را به انزوا کشانده، باعث شده است کالای بی کیفیت به دست مصرف کنندگان نهایی رسد که این امر اگر در حوزه خوزاک باشد، سلامت جامعه را با خطر مواجه می سازد. چه بسا افرادی که به دلیل استفاده از برنج های نامرغوب که به شکل قاچاق وارد کشور شد دچار بیماری های لاعلاج و کشنده شده اند. علاوه بر این، امروزه که در شرایط پساتحریم قرار گرفته ایم، برای اینکه بتوانیم در بازار های بین المللی با دیگر کالا ها رقابت داشته باشیم، باید بساط قاچاق، چه از نوع فصلی و چه از هر نوع دیگر را از کشور برچینیم.