شفافیت در متن سفته، تنها راه فرار از دام حقوقی کارفرما
بانکداری ایرانی- کارشناس روابط کار، اخذ سفته ضمانت از کارگران را مشروط به رعایت تشریفات قانونی دانست و گفت:سفته ضمانت کارگر قانونی است، اما سفته سفید امضا خطرناک است. تنها راه نجات کارگر، شفافیت کامل در متن سفته و قید آن در قرارداد کتبی است.
به گزارش تسنیم, یکی از چالشهای رایج در تنظیم روابط کار، تبدیل شدن اخذ «سفته ضمانت» از سوی کارفرمایان به یک عرف فراگیر است. کارجویان، اغلب تحت فشار نیاز به اشتغال، مجبور به پذیرش این شرط میشوند، اما ماهیت اسناد تجاری مانند سفته، نگرانیهای حقوقی جدی برای کارگران ایجاد میکند.
وحید حاجیزاده، کارشناس روابط کار با تشریح الزامات قانونی، تأکید دارد که این عمل منع قانونی ندارد، مشروط بر آنکه کارفرما تشریفات لازم را رعایت کند.
بنابراین گزارش, مطابق اظهارات وی صریحترین توصیه حقوقی، عدم صدور سفته به صورت «سفید امضا» است. سفته سفید امضا، سندی است که در آن مبلغ، تاریخ سررسید یا مشخصات گیرنده خالی گذاشته شده باشد. این وضعیت به کارفرما این اجازه را میدهد که در صورت بروز هرگونه اختلاف (حتی اگر سفته صرفاً بابت حسن انجام کار باشد)، مبلغ دلخواه خود را پر کرده و آن را وصول کند، زیرا کارگر در زمان امضا، تعهد مالی کلی را پذیرفته است.
از منظر حقوقی، سفته بدون قید ضمانت، صرفاً یک سند تجاری است که قابلیت وصول دارد. برای اینکه سفته محدود به یک ضمانت خاص باشد، شفافیت در متن آن و ارتباط آن با قرارداد اصلی الزامی است.
باید قید شود که سفته دقیقاً برای تأمین چه تعهدی صادر شده است. موارد شایع شامل ضمانت حسن انجام کار، تضمین تعهدات منع رقابت پس از قطع همکاری، یا تضمین حفاظت از اسرار و اطلاعات محرمانه شرکت است. شفافیت در اینجا یک ارزش نیست، بلکه یک الزام حقوقی است.
با اینکه قانون کار قرارداد شفاهی را به رسمیت میشناسد، حاجیزاده تأکید دارد که در مواردی که سفته رد و بدل میشود، حتماً باید یک قرارداد کتبی تنظیم شود. این قرارداد کتبی باید شامل بندی باشد که صراحتاً به ارائه سفته و حدود و ثغور آن اشاره کند. این اقدام تنها راهکار عملی برای مستندسازی شرایط سفته و جلوگیری از ادعاهای بعدی کارفرما مبنی بر بدهی نقدی است.
برای کارمندانی که ناچار به ارائه سفته هستند، حاجیزاده پنج توصیه عملیاتی را به عنوان خطوط دفاعی حقوقی معرفی میکند تا در صورت بروز مشکل، حق کارگر تضییع نشود:ثبت دقیق مشخصات گیرنده: اطمینان حاصل کنید که نام کامل و مشخصات حقوقی کارفرما (شرکت) به عنوان “دارنده سفته” در سند درج شده باشد.تکمیل کامل سفته: هرگز سفته را بدون قید مبلغ، تاریخ و مهمتر از همه، علت صدور امضا نکنید. خالی ماندن این فیلدها به کارفرما اجازه میدهد تا سفته را به سندی برای مطالبه هر مبلغی تبدیل کند.نگهداری ته برگ و رسید: اگر سفتهای را تحویل میدهید، ته برگ آن باید همیشه نزد شما باقی بماند و رسید رسمی تحویل سفته (در صورتی که در قرارداد ذکر نشده باشد) از کارفرما اخذ گردد. ته برگ سند اصلی شما در اثبات اینکه سفته فقط “بابت ضمانت” بوده، محسوب میشود.نسخه پشتیبان امضا شده: پس از تکمیل سفته و امضا از سوی هر دو طرف، کارمند باید یک کپی کامل از سفته اخذ کرده و از کارفرما بخواهد که آن کپی را نیز امضا و مهر نماید. این کپی، سند محکمی در زمان طرح دعوی یا استرداد سفته فراهم میآورد.
بنابر این گزارش,سفته ضمانت ابزاری پرخطر اما گاه ضروری در استخدامهاست. حقوق کارگر در گرو آن است که به جای پذیرش عرفهای مبهم، بر اجرای دقیق تشریفات حقوقی تأکید نماید. تأکید مستمر حاجیزاده بر شفافیت کامل و مکتوبسازی تمامی تعهدات، کلید حفظ امنیت شغلی و مالی کارمند در برابر این سند تجاری است.
