در آخرین گزارش شاپرک، عملکرد شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت طی ماه آذر ارائه شده که بر اساس آن شرکت به‌پرداخت ملت بیشترین میزان سهم مبلغی بازار را به خود اختصاص داده است. به‌طور کلی در این گزارش تلاش شده تا عملکرد شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت از چند منظر بررسی شده و عملکرد هرکدام با توجه به شاخص‌‌‌های ارائه‌شده بررسی شود. همچنین مطابق داده‌‌‌های این گزارش، تعداد کارتخوانهای کمتراکنش و فاقد تراکنش حدود ۴درصد کاهش داشته است.
یکی از شاخص‌‌‌های خوب برای بررسی عملکرد شرکت‌هایPSP، سهم این شرکت‌ها از بازار تراکنشهاست؛ یا به بیان بهتر چه میزان از مبلغ تراکنشها توسط این شرکت‌ها پردازش و منتقل شده است. این شاخص، سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه سرمایه‌گذاری هر یک از شرکت‌های PSP در ابزارهای پذیرش می‌شود. در این بخش مبلغ تراکنشهای هر شرکت به تفکیک ابزار پذیرش مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ماه آذر شرکت به‌پرداخت ملت با پوشش 18.54 درصدی از مبالغ بازار کارتخوان فروشگاهی، بالاترین سهم را در اختیار خود دارد. همچنین این شرکت در آذر ماه از مبالغ ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی نیز به ترتیب با پوشش 29.49 و 44.86 درصدی دارای بالاترین سهم بوده است.
بیشترین اختلاف بین سهم مبلغی تراکنشهای ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی نسبت به ماه گذشته با افزایش 0.49 واحد درصدی به شرکت پرداخت الکترونیک سامان تعلق دارد. همچنین شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در ابزار پذیرش اینترنتی با کاهش 0.99 واحد درصدی، بالاترین تفاضل را به نسبت ماه گذشته داشته است. شرکت تجارت الکترونیک پارسیان نیز با 0.76واحد درصد کاهش دارای بیشترین اختلاف سهم در مبلغ تراکنشهای ابزار پذیرش موبایلی است. در این ماه شرکت‌های الکترونیک کارت دماوند و فراپردازان آروند امید به‌‌‌گونه‌‌‌ای بوده که کمترین مبلغ و تعداد تراکنشهای ابزارهای پذیرش مختلف را به خود اختصاص داده‌‌‌اند.
سهم شرکت‌ها از ابزار پذیرش
از دیگر نکات مورد بررسی، عملکرد شرکت‌ها و سهم بازار آنها در بازار ابزار پذیرش است. این شاخص، سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه سرمایه‌گذاری هر یک از شرکت‌های PSP در ابزارهای پذیرش می‌شود. در این بخش تعداد هر یک از انواع ابزار پذیرش فعال سیستمی و تراکنشدار به ازای هر شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بحث سهم شرکت‌ها از کارتخوانهای فروشگاهی، در این ماه شرکت «پرداخت الکترونیک پاسارگاد» با کسب سهم بازار 19.51 درصدی به عنوان دارنده بالاترین تعداد کارتخوانهای فروشگاهی فعال سیستمی محسوب می‌شود. شرکت تجارت الکترونیک پارسیان نیز با سهم بازار57.89درصد همچنان از بیشترین تعداد ابزار پذیرش اینترنتی فعال پشتیبانی می‌کند. لازم به توضیح است که برخی شرکت‌ها با بازتعریف بعضی از کارتخوانهای فروشگاهی خود به‌‌‌عنوان ابزار پذیرش اینترنتی، سعی در تسهیل انجام خدمات پرداخت کارت از طریق نرمافزار موبایلی خود و بر بستر اینترنت می‌کنند.
ابزارهای پذیرش فوق این امکان را برای مشتریان فراهم می‌کند تا با استفاده از نرمافزار این شرکت‌ها بر روی موبایل، اقدام به دریافت QRCode پذیرنده کرده و به آسانی پرداخت بدون کارت خود را با وارد کردن اطلاعات رمز دوم و 2 CVV انجام دهند. در بازار ابزار پذیرش موبایلی شرکت آسان پرداخت پرشین همچنان بخش عظیمی از سهم بازار ابزارهای موبایلی فعال سیستمی را با رقمی معادل با 53.76درصد در اختیار دارد. در سهم تعدادی کارتخوانهای فروشگاهی، در شرکت پرداخت نوین آرین با 0.46درصد افزایش نسبت به ماه پیشین، بیشترین اختلاف رخ داده است. در ابزار پذیرش اینترنتی بالاترین تغییر سهم در شرکت تجارت الکترونیک پارسیان با کاهش 0.61 درصدی مشاهده می‌شود. در سهم ابزار پذیرش موبایلی شرکت به‌پرداخت ملت با افزایش 2.42 درصدی دارای بیشترین اختلاف نسبت به ماه گذشته است.
شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در ابزار کارتخوان فروشگاهی تراکنشدار با کسب 19.43درصد بالاترین سهم را در اختیار دارد. در این ماه شرکت پرداخت الکترونیک سامان با کسب سهم 31.77 درصدی بیشترین سهم در ابزارهای تراکنشدار اینترنتی را به خود اختصاص داده است. همچنین این شرکت با 52.67درصد بیشترین سهم بازار ابزارهای پذیرش تراکنشدار موبایلی را نیز در دست دارد. سهم بازار کارتخوان فروشگاهی در شرکت پرداخت نوین آرین با افزایش 0.4 درصدی، بیشترین اختلاف را داشته است. در سهم بازار ابزارهای پذیرش اینترنتی تراکنشدار شرکت آسان پرداخت پرشین با افزایش 21.1 درصدی بالاترین تفاضل را نشان می‌دهد. شرکت تجارت الکترونیک پارسیان با افزایش 1.81 درصدی، بیشترین اختلاف سهم را در ابزارهای پذیرش موبایلی تراکنشدار نسبت به ماه گذشته داشته است.
شاخص اثربخشی مبلغ کارتخوان فروشگاهی
دو شاخص تعداد کارتخوانهای فروشگاهی و مبلغ تراکنشهای آن در کنار یکدیگر می‌توانند تعیین‌کننده عملکرد شرکت و توزیع مناسب این ابزارها توسط شرکت‌ها باشند که برای این منظور می‌توان شاخص اثربخشی مبلغ کارتخوان فروشگاهی را تعریف کرد. این شاخص بیانگر نسبت سهم هر شرکت از مبلغ تراکنشهای کارتخوان فروشگاهی به سهم آن شرکت از ابزار کارتخوان فروشگاهی است. عدد حاصل میزان اثربخشی مبلغ کارتخوانهای یک شرکت در شبکه پرداخت الکترونیک را نشان می‌دهد و مقدار آن بیانگر میزان توانایی یک شرکت در جذب تراکنشهاست.
در واقع چنانچه مقدار این شاخص برای شرکتی برابر یک باشد، به این معنی است که آن شرکت توانسته است دقیقا به اندازه سهمی که در ابزارها دارد، از بازار تراکنشها به دست آورد و چنانچه مقدار شاخص بالاتر از یک باشد یعنی شرکت بیشتر از سهمی که از ابزارها دارد، موفق به جذب تراکنش شده است. بنابراین می‌توان چنین گفت که شاخص اثربخشی مبلغ کارتخوان فروشگاهی، کارآیی توزیع کارتخوانهای شرکت‌های PSP را از نظر مبلغی و تعداد کارتخوان بررسی کرده و از این رو شرکت‌ها به سبب کارآتر بودن توزیع، باید با جایابی مناسب کارتخوانها برای جذب تراکنشهای بیشتر، شاخص اثربخشی این ابزار پذیرش را بهبود بخشند.
در آذر ماه شرکت‌های به‌پرداخت ملت، پرداخت الکترونیک سامان، پرداخت الکترونیک سداد، آسان‌پرداخت پرشین و تجارت الکترونیک پارسیان به رقمی بالاتر از یک در شاخص اثربخشی دست یافته‌‌‌اند. دارا بودن عدد بالاتر از یک در شاخص اثربخشی مبلغ به این معناست که جذب مجموع مبلغ تراکنشهای این شرکت‌ها روی کارتخوانها بیشتر از سهم تعداد کارتخوان‌هایشان از کل کارتخوانهای کشور بوده است.
روند نزولی کاهش کارتخوانهای کمتراکنش
در این قسمت به منظور بررسی نمایش میزان کارآیی و بهره‌وری کارتخوانهای فروشگاهی، آمار کارتخوانهای کمتراکنش و فاقد تراکنش مالی هر شرکت PSP بررسی خواهد شد. از اردیبهشت ماه 97 مفهوم این نوع کارتخوانها بازتعریف شده و بر این اساس به کارتخوانی کمتراکنش گفته می‌شود که در یک بازه زمانی دو ماهه متوالی، کمتر از 60 تراکنش مالی در هر ماه داشته باشد و مجموع مبالغ تراکنشهای آن در دو ماه متوالی، کمتر از 2 میلیون تومان باشد. علت ملاک قرار گرفتن بازه زمانی دو ماهه در تعریف ابزار کمتراکنش و فاقد تراکنش مالی، کنترل شرکت‌ها در نصب جدید کارتخوانها و نیز در بر گرفتن فعالیت فصلی برخی پذیرندگان بنابر ماهیت فعالیت آنهاست.
تعداد کارتخوانهای فروشگاهی کمتراکنش و فاقد تراکنش در آذر ماه با تعداد 1597539عدد با کاهش 35.4 درصدی روبه‌‌‌رو بوده است. در این ماه سهم کارتخوانهای کمتراکنش و فاقد تراکنش مالی، 15.73درصد از کل کارتخوانهای فروشگاهی فعال سیستمی شبکه شاپرک را شامل شده است. عدد فوق نسبت به رقم مشابه در آبان ماه تنها 0.59واحد درصد کاهش یافته است.
